Tom Bevers

Nu ook de Republikeinse conventie achter de rug is, zit de strijd voor het Amerikaanse presidentschap in de laatste fase. Het worden nog twee spannende maanden, want de peilingen geven Barack Obama nog lang geen gewonnen spel. Dat is op zich verwonderlijk, want zo goed als niemand in de V.S. blijkt tevreden over de regering-Bush, en dat zou dus toch echt wel op de Republikeinse kandidaat McCain moeten afstralen. Maar die slaagt er blijkbaar in om net genoeg afstand te nemen van Bush, toch de Republikeinse basis achter zich te scharen én ook een aantal onafhankelijke kiezers aan te spreken voor wie Obama een brug te ver is.

De keuze van een vice-presidentskandidaat bevestigde dat zowel Obama als McCain hun eigen minder sterke punt kennen. Obama koos voor Joe Biden, een ervaren blanke man met ervaring in het buitenlandse beleid, waarmee hij toegaf dat hij een beetje “zekerheid” wel kan gebruiken. De keuze van McCain voor Sarah Palin geeft dan weer de omgekeerde boodschap : jong, vrouw en een beetje onbesuisd. Natuurlijk is de keuze van McCain wat riskanter dan die van Obama : zo is ze immers ook bedoeld. En dat bleek dan ook meteen de voorbije dagen.

Ik verwacht niet dat de vice-presidentskandidaten een groot verschil gaan maken – uiteindelijk gaat de keuze toch tussen Obama en McCain. Hoe meer ik die laatste aan het werk zie en hoor, hoe meer ik ervan overtuigd ben dat hij eigenlijk gewoon het beleid van Bush zou verderzetten, al is het dan in een wat aantrekkelijker verpakking : ik verwacht van McCain geen blunderende uitspraken, maar wel een beleid dat ten gronde blundert. En dat lijkt me veel erger. Zelfs zijn relatief sterke ideeën over het milieubeleid worden wat ondergraven door de keuze voor Palin.

Dus hoop ik meer dan ooit dat Obama het haalt (en ondertussen inziet dat de wereld méér vrijhandel nodig heeft en niet minder, want op dat terrein durft hij de bal wel eens misslaan). Maar gemakkelijk wordt het niet, en alleen dat al bewijst hoe anders de V.S. is : bij ons scharen zowel politici van de sp.a, van Open Vld als van CD&v zich achter Obama. Maar het “politieke midden” ligt over de Atlantische Oceaan dermate ver naar rechts dat ook John McCain niet ver van de 50% verwijderd zal zijn als begin november de stemmen zullen worden geteld (en -wie weet- herteld en wéér herteld).

In een tussentijdse verkiezing in een kiesdistrict in Glasgow werd de kandidaat van Labour verslagen door die van de SNP, de Scottish National Party. Het gaat om een vrij spectaculaire overwinning : het kiesdistrict was al 60 jaar in handen van Labour, en bij de vorige verkiezingen bedroeg het verschil nog 13.000 stemmen in het voordeel van Labour. Nu verhuisde 22% van het totaal aantal stemmen in de richting van de SNP-kandidaat Mason.

De “by-election” was uitgeschreven omdat het vorige parlementslid om gezondheidsredenen ontslag nam, en gaf de kiezers in de eerste plaats de kans om een proteststem uit te brengen tegen de Labourregering. Dat gebeurde al bij verschillende gelegenheden, en vooral de Conservatieven onder de sluwe en mediagenieke David Cameron profiteren daarvan.

Cameron lijkt in stijl veel meer op Tony Blair dan diens Labouropvolger Gordon Brown. Bovendien heeft hij net als Blair begrepen dat het in een tweepartijenstelsel vooral essentieel is om het politieke centrum te bezetten. Al blijven er beleidsverschillen en zouden de Britten beter twee keer nadenken vooraleer ze de Tories terug aan de macht brengen. Over de EU zwijgt Cameron veelal, maar onderhuids staat hij voor een anti-Europese lijn die harder lijkt dan die van Thatcher. En dat wil wat zeggen. Binnen de Unie is het nu al lastig werken met de Britten, en niemand in “Brussel” lijkt voorbereid op PM Cameron. Tijd voor een “Plan B”.

Of een “Plan C”. Want de overwinning in Glasgow-East ging niet naar de Conservatieven (die daar ook niet op gerekend hadden en gelukkig waren met een derde plaats en een dikke 1.000 stemmen). De SNP is de laatste jaren het meest geloofwaardige alternatief geworden voor Labour in Schotland. Dat dankt ze aan de sterke leiding van Alex Salmond, aan een sterk imago dat ook kiezers aantrekt die niet (alleen) om nationalistische redenen stemmen én sinds de laatste verkiezingen voor het Schotse Parlement ook aan “goed bestuur”. In Edinburgh regeert een SNP-minderheidsregering, en die doet dat goed. De partij heeft een referendum over onafhankelijkheid beloofd voor 2010, en laat zich niet opjagen om dat te vervroegen. Als in Londen de Conservatieven aan de macht komen, zou dat wel eens een “boost” kunnen geven aan de onafhankelijkheidsgedachte in (het overigens wel duidelijk pro-Europese) Schotland. Een onafhankelijkheid binnen een vorm van confederatie, wellicht, want ook Salmond wil bijvoorbeeld de Queen niet afdanken.

“Goed bestuur” als hefboom voor een staatshervorming. Waar hebben we het meer gehoord ? Het kan werken, maar het kan ook grandioos mislukken. De SNP doet er wellicht goed aan haar contacten in Vlaanderen nuttig te gebruiken…

De presidentsverkiezingen in de V.S. zijn niet alleen belangrijk voor de Amerikanen zelf, ze zijn van wereldbelang. De voorbije 20 jaar heeft iedereen kunnen zien dat het letterlijk een wereld van verschil maakt of er een Democraat of een Republikein in het Witte Huis zit. Na vader Bush zorgde president Clinton voor een veel evenwichtiger beleid in binnen- en buitenland. Dat dat niet zomaar vanzelfsprekend is, bewees zoon(tje) Bush. Ik had erop gehoopt en gerekend dat opnieuw een Clinton de kans zou krijgen om dat recht te zetten. Ik was en ben ervan overtuigd dat Hillary de best mogelijke volgende president zou zijn voor de V.S.. Maar net zoals zij zonet zelf in haar concessiespeech aangaf : het heeft geen zin om achteruit te kijken, en het is van kapitaal belang dat op 20 januari 2009 Barack Obama het Witte Huis kan binnenstappen. Of zoals één van haar medestanders het uitdrukte : vóór Hillary zijn heeft nooit “tegen Obama zijn” betekend.

Met een toespraak die helemaal Hillary was, heeft ze haar campagne stopgezet (“suspended” eigenlijk, opgeschort dus, om een aantal redenen die met het Amerikaanse systeem te maken hebben). Het zag er al enige tijd naar uit dat ze het ondanks de erg gelijk opgaande voorverkiezingen net niet zou gaan redden. Ik bewonder de moed, de inzet en de passie waarmee ze tot vandaag doorvocht. Zoals ik de manier bewonder waarop ze de nederlaag nu heeft toegegeven én zich zonder enige reserve achter Obama heeft geschaard, en waarmee ze nog maar eens bewijst dat ze het echt zou hebben verdiend om de Democratische kandidate te zijn. Ik hoop met haar dat al wie haar heeft gesteund nu hetzelfde doet en alle steun geeft aan Obama.

Obama is de hoop van een nieuwe generatie Amerikanen en de verpersoonlijking van de American Dream. Hij heeft alles om én een historisch én een heel degelijk president te worden, en zijn presidentschap zou voor hele wereld, en Europa in het bijzonder, nieuwe zuurstof geven. Om samen de problemen van deze tijd realistisch en krachtdadig aan te pakken. Yes, we can.

Eén boek van hem heb ik gelezen, al is dat dan wel “Het Verdriet”. Zijn gedichten vond ik wat te hermetisch, zijn manier van doen wat te gespeeld en theatraal. Maar dat Hugo Claus bij de allergrootste Nederlandse schrijvers hoort, staat buiten kijf. Daar is geen Nobelprijs voor nodig.

Ik vond dit gedicht van hem, geschreven ten tijde van wat we de Eerste Golfoorlog zijn gaan noemen. Exact vijf jaar (!) na de tweede invasie van Irak lijkt het me wel gepast…

Januari 1991

In de woestijn dalen
de bittere wolken sneller dan de zon
over de vermaledijden.

Het tere groen wordt nog bleker
door het verschroeiend gas.

Walgelijke grenzen, gelovig kwaad,
vervloekte vlaggen.

Het zand gloeit van schuld.
De olieprijs gebiedt
de walm van de zwarte tulp
(de helikopter met de zinken kisten).

De Democratische primaries in de V.S. hebben nog altijd geen duidelijke winnaar opgeleverd. Sinds vorige week zit Hillary Clinton terug wat steviger in de race, nadat een reeks nederlagen de balans vrij duidelijk in de richting van Barack Obama leken te doen doorslaan. Ik lees ondertussen her en der dat de Democraten er goed aan zouden doen de discussie niet te lang te rekken. De Republikeinse kandidaat, John McCain, heeft de nominatie van zijn partij immers onherroepelijk binnen en kan zich dus volop op de campagne van november concentreren. Zodat er oproepen verschijnen om de Democraten te vragen de knoop op één of andere manier nu ook door te hakken. Ik weet niet of dat inderdaad nodig is. Wachten tot de conventie in augustus is misschien niet echt verstandig, maar op dit ogenblik lijkt de tweestrijd Clinton-Obama vooral veel aandacht naar de Democratische partij te halen. Waar bovendien twee meer dan volwaardige presidentskandidaten voor de nominatie strijden. Als ze niet (te veel) met modder naar elkaar gaan gooien, zou dat wel eens in het voordeel van de Democraten kunnen uitdraaien.

Van mij mag het dus nog even duren. Al blijf ik erbij dat uiteindelijk Clinton de betere kandidate zou zijn. Niet alleen omwille van de ideeën, ook omdat ze me beter gewapend lijkt die door het “geven en nemen”-proces van de Amerikaanse politiek te loodsen. Een echt sympathieke tante zal Hillary wel nooit worden, maar dat gegeven is -wat campagnemakers en sommige kiezers er ook over mogen denken- uiteindelijk niet de essentie van politieke verkiezingen.

Ian Paisley gaat met pensioen. Op 82-jarige leeftijd lijkt me dat niet meer dan normaal. Hij blijft bovendien lid van zowel het Britse als het Noord-Ierse parlement, dus echt “op rust” zal hij niet gaan. Maar hij stopt als First Minister van Noord-Ierland en als partijleider van de radicaal pro-Britse DUP.

Tot voor een jaar kon niemand zich wellicht voorstellen dat zijn afscheid gepaard zou gaan met een positieve beoordeling vanwege de aartsvijanden van het radicaal-Ierse Sinn Féin. Zoals ik mee ook niet kon voorstellen, overigens, dat ik hier iets positiefs zou schrijven over de man die gedurende jaren het vredesproces leek tegen te houden. Hij hield er de zeer terechte bijnaam “Mr. No” aan over. Maar vorig jaar koos hij uiteindelijk toch voor de weg van het compromis, en vormde een regering met Sinn Féin. Eens de keuze gemaakt, werkte hij bovendien opmerkelijk goed samen met de Ierse republikeinen.

Tegenover een politieke carrière van meer dan 45 jaar radicale, zelfs ronduit extremistische, oppositie tegen elke vorm van samenwerking tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Noord-Ierland staat al bij al nauwelijks één jaar van gedeelde regeringsverantwoordelijkheid. De geschiedenis moet oordelen, maar het zou best kunnen dat net dat ene jaar uiteindelijk doorweegt. Soms klopt het blijkbaar dat je een soldaat moet zijn om vrede te kunnen sluiten – al kost dat dan soms (onverantwoord) veel tijd.

Welke les dat voor de vaderlandse mijnheren/mevrouwen Neen (messieurs/mesdames Non) inhoudt, weet ik overigens ook niet zo meteen.

Kosovo heeft zich onafhankelijk verklaard. Terecht uiteraard (goede keuze van datum, ook…). De Kosovaren hebben er lang op moeten wachten en zijn zelf gelukkig ook niet onnodig overhaast tewerk gegaan.

Vallen er lessen uit te leren voor andere would-be onafhankelijken ? Wellicht wel, al zijn de omstandigheden altijd anders. In Kosovo hebben de val van het IJzeren Gordijn, het uiteenvallen van Joegoslavië, de nabijheid van Albanië en de Albanse minderheid en de historische aanspraken van Servië sterk de omstandigheden bepaald.

Toch zijn een aantal zaken goed om in het achterhoofd te houden voor Schotten, Basken, Quebecois of meer nabije geïnteresseerden. De internationale gemeenschap bepaalt erg sterk de krijtlijnen waarbinnen een staat vandaag de dag onafhankelijk wordt. De nieuwe “onafhankelijkheid” is dus relatief. En de erkenning van de rechten van de minderheden (hoe die er ook zijn gekomen) is altijd voorwaarde één om het etiket van eerbare staat opgeplakt te krijgen. De Servische gebieden in Kosovo vallen bovendien vandaag de facto al onder Servisch bestuur, en morgen mogelijk ook de jure. Niets is gratis.

Maar vandaag vieren de Kosovaren natuurlijk terecht feest, en viert de regionalist of nationalist met het hart op de juiste plaats met hen mee. Ook ter ere van wijlen Ibrahim Rugova, wiens geweldloze strijd vandaag het einddoel bereikt dat hij jammer genoeg zelf niet meer mag meemaken.

Hillary for President ! Ze bleek iets te vroeg te zijn afgeschreven door de pers. Vooral de Belgische kranten waren “hilarisch” : op basis van de opiniepeilingen berichtten ze over een nederlaag die er nooit gekomen is. Een deadline is soms een vervelend ding.

Ik heb veel sympathie voor Barack Obama, maar ik zou de V.S. -en dus de wereld- toch graag voor nog eens vier jaar willen toevertrouwd zien aan een Clinton. Ik geloof dat zij veel heeft geleerd van het succesvolle bewind van echtgenoot Bill – en ook van diens niet talrijke maar vaak eerder opvallende missers. Ik geloof ook dat zij de beste kans maakt om de Republikeinse kandidaat, wie dat ook zal worden, te verslaan. Al zal het al erg vreemd moeten lopen voor de “Grand Old Party” om het Witte Huis nog te behouden na het grote “succes” van Bush. Wie de wereldvreemdheid van een kandidaat als Mike Huckabee ziet, kan zich daarover alleen maar verheugen.

Mocht die Huckabee het toch halen, dan komt wellicht een derde hond in het kegelspel, in de persoon van Michael Bloomberg, de nu als “onafhankelijke” zetelende burgemeester van New York. Maar ook in dat geval zie ik Clinton uiteindelijk de overwinning halen. Verandering is nodig, maar wel met iemand die dat ook kan waarmaken. Omdat Amerika beter verdient !

De “webstats” van mijn site geven aan dat sommige surfers hier belanden als ze “Hillary2008” ingeven. Wie weet slaag ik er dus in om één verdwaalde V.S.-kiezer die het Nederlands machtig is te overtuigen. En zoals de onfortuinlijke Al Gore in 2000 heeft aangetoond : enkele stemmen kunnen een wereld van verschil maken. Wat een geluk dat diezelfde Al Gore het internet heeft uitgevonden…

Moord op de partijleider die hoog scoort in de peilingen, vlak voor de verkiezingen. Het overkwam Nederland toen Pim Fortuyn werd vermoord, het overkomt nu Pakistan. Maar Nederland was en is een stabiele volwassen democratie, terwijl Pakistan een licht ontvlambaar kruitvat is. Benazir Bhutto was geen ideaalbeeld van een democratische politica, maar ze was er wel één, en één met veel ervaring en charisma. Iemand met zeer veel lef, bovendien. Pakistan deelt met Turkije en Indonesië de roeping om grote moslimdemocratieën te zijn, die aantonen dat islam, democratie en “goed bestuur” kunnen samengaan. De ligging van Pakistan is bovendien zo mogelijk strategisch nog belangrijker dan dat van de beide andere. Alles liet uitschijnen dat de Pakistani duidelijk en doelbewust voor een terugkeer naar de democratie zouden kiezen. Dat -mogelijk- Al Qaeda Bhutto belangrijk genoeg vond om dat te willen verhinderen, toont aan dat het land mogelijk echt op de goede weg was.

De opdeling van Brits-Indië in India en Pakistan was een vergissing. Het ene India had een sterke multi-religieuze democratie kunnen zijn, waar zoals van oudsher moslims en hindoes relatief harmonieus samenleefden. De Indiase en de Ierse vlag lijken wat op elkaar, en symboliseren een soortgelijk idee : het wit van de vrede tussen groen (moslims in India en… katholieken in Ierland) en oranje/saffraan (hindoes en protestanten). In beide gevallen bleef de droom van de vlag onvoltooid en ontstonden toch grenzen op religieus-politieke grondslag. In India kozen moslims en ook wel hindoes ervoor om elk een eigen koers te varen – met Kashmir als twistappel. Pakistan toonde echter wel aan dat het het potentieel heeft om naast India een sterke democratische staat te zijn. Hopelijk wordt de heropflakkering van díe droom nu niet opnieuw in de kiem gesmoord.

Eergisteren was de internationale dag tegen de doodstraf. “Dankzij” de reactionaire ideeën van de Poolse regering deed de EU er niet officieel aan mee, maar dat maakt de dag niet minder belangrijk en waardevol. Onbegrijpelijk trouwens dat democratische landen als de VS en Japan vasthouden aan een Middeleeuwse straf. In Amerika wordt de verdedigen ervan vaak dan nog door zich christen noemenden opgenomen, het toch vrij duidelijke gebod “Gij zult niet doden” voor het gemak opzijleggend. Minstens op dit vlak kan men het Vaticaan overigens géén dubbelzinnigheid verwijten, daar heeft men zich altijd tegen de straf gekeerd. De doodstraf is bij uitstek een straf waarbij een vergissing in de rechtspraak niet meer kan worden rechtgezet (zoals in de VS, maar vroeger ook in Frankrijk en ons eigen land bijvoorbeeld, uitdrukkelijk werd aangetoond door veroordelingen die achteraf onterecht bleken). De doodstraf is ook bij uitstek de negatie van de menselijkheid van de samenleving.

Vandaag werd Hans Van Themsche tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Dat zijn misdaden binnen elk rechtssysteem de maximumstraf verdienen, lijkt me buiten kijf te staan : het gaat om blinde moord, met voorbedachten rade, en bovendien een racistische inslag. Als de doodstraf had bestaan, had hij die moeten krijgen. Omdat ze niet bestaat, krijgt zijn wens om “een mens te worden” nog een kans. Geen eenvoudige kans, maar toch. Gelukkig maar.

De Europese geschiedenis heeft tot een beschaving geleid waarin de mens kansen krijgt. Onvolmaakte kansen, vaak (te vaak) ook nog ongelijke kansen. Daaraan moeten we werken. Maar we moeten er vooral ook voor zorgen dat wat we verworven hebben niet zomaar in vraag wordt gesteld. Niet door wie de sharia wil invoeren, niet door wie de CIA de vrijheid wil geven om wie dan ook naar Guantanamo af te voeren, niet door wie de klok wil terugdraaien naar de jaren 1950, 1940 of 1930.