Archief van
Categorie: Buitenland politiek

Too late to keep calm…

Too late to keep calm…

A dog’s Brexit.  Aan woordspelingen, cartoons en satirische stukjes over het Brexitproces is er al lang geen gebrek meer.  Maar de vergelijking met “a dog’s breakfast” vind ik één van de mooiere.  ’t Is inderdaad, om naar het Vlaams over te schakelen, van den hond.  Dat het hele Brexitproces niet van een leien dakje zou lopen, stond vooraf wellicht voor iedereen vast, zelfs voor de Brexiteers die beweerden dat het allemaal vanzelf zou gaan.  Maar dat het Verenigd Koninkrijk deze lijdensweg te wachten stond, dat zag wellicht  niemand aankomen.  Waarom het allemaal fout liep, is al uitgebreid beschreven.  Ik heb het hele proces geboeid en met weerzin gevolgd, en hier ingaan op alle kronkelingen en nuances zou me wellicht te ver lijden.  Men leze bijvoorbeeld deze uitstekende Brexit Blog.  De belangrijkste vaststelling blijft voor mij dat David Cameron dacht door een referendum te beloven (en vervolgens niet te organiseren wegens geen absolute meerderheid) een probleem binnen zijn Conservatieve Partij op te lossen.  Dat referendum is er wel gekomen (want David haalde nét de meerderheid) en heeft tot een campagne geleid die dankzij leugens en illegale financiering (dat is allemaal bewezen) het bekende resultaat heeft opgeleverd.  En wat als een partijpolitiek probleem is begonnen, is er vervolgens één gebleven.

Op geen enkel moment is het Verenigd Koninkrijk erin geslaagd om in wat een dramatische nationale crisis is geworden de partijpolitiek te overstijgen.  Dat ligt aan Theresa May, waarvan enkel de koppigheid bewondering mag wekken (of deernis), en ook aan Labourleider Jeremy Corbyn.  Voor al wie het wil zien is het zonneklaar dat Corbyn zichzelf als oppositieleider onmogelijk maakt, omdat hij eigenlijk ook, en tegen de wil van zijn partijleden in, uit de Unie wil.  Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat zelfs in een politiek niet volmaakt functioneel land als het onze in dit soort situatie toch echt “over de partijgrenzen heen” zou zijn gewerkt.  Mijn vrouw denkt dat het ook in haar, eveneens onvolmaakte, land het geval zou zijn.  Dat zou toch al iets moeten zeggen…

De volstrekt niet-lineaire besluitvorming over het Kanaal (die op een volstrekt lineaire tegenpool in Brussel stuit), leidde deze week alvast tot het inzicht dat uit de Unie stappen niet meer zal lukken tegen 29 maart.  Ook die vaststelling (want dat is het) kreeg binnen de partij van de premier trouwens géén meerderheid.  Deze week gaan ze in het House of Commons voor de derde keer over hetzelfde akkoord stemmen, dat eerder in de grootste en de op drie na grootste nederlaag voor een premier werd weggestemd.  Ik acht de kans niet onbestaande dat ze het zowaar gaan goedkeuren.  Indien niet, dan komt er mogelijk een langer uitstel.  En tot wat dat zal leiden kan nog altijd geen mens echt voorspellen.  Drie jaar na een referendum.  Bijna vier jaar nadat David Cameron de kiezer vertelde dat de keuze ging tussen hem en “de chaos” met zijn toenmalige Labourtegenstander.  Je kan van die Ed Miliband zeggen wat je wil.  Ik was nooit een fan.  Maar zoveel chaos had de arme man zelfs in zijn stoutste dromen nooit kunnen veroorzaken.

Ondertussen kan je alleen maar vaststellen dat mits de juiste informatie over wat de EU wel en niet doet of kan doen de overgrote meerderheid van de Britten wellicht gewoon “Remain” zou hebben gestemd.  Wat toch zou moeten pleiten voor een nieuwe stemming, om zo alsnog één van de meest dramatische zelfdestructieve beslissingen uit de geschiedenis van de democratie alsnog recht te zetten.  Maar ook dat is te lineair gedacht voor de Britten.  Al kán het nog steeds wel.  En kunnen ze ook nog steeds op 29 maart gewoon uit de Unie crashen.

God save the Queen en haar onderdanen.

Naschrift (18/3/2019) : De “Speaker” van het Britse Parlement heeft vandaag, zich beroepend op een 450 jaar oud precedent, beslist dat er géén derde keer of hetzelfde kan worden gestemd.  Dat verandert natuurlijk mijn inschatting dat ze het deze keer mogelijk wel gaan goedkeuren.  Strikt genomen kan het VK nu geen kant meer op als de EU uitstel weigert, behalve… het intrekken van de Brexit.  Niet uitgesloten, en ook niet waarschijnlijk, dat scenario.  Zoals álle Brexitscenario’s, dus !  

Great Balls of Fire

Great Balls of Fire

Soms is gewoon je job doen een voorrecht.  De vertegenwoordiging van de Europese Commissie organiseerde vandaag een seminarie over “spending reviews”.  Daar ben ik naartoe gegaan.  Eén van de sprekers was Ed Balls.  En alleen daarvoor zou ik gerust naar het seminarie hebben willen gaan.  Hij gaf een erg interessante toelichting, al was ze wellicht te Brits om in ons land echt toepasbaar te zijn.  Waarom ik dan toch hoog oploop met de politicus die in 2015 genadeloos werd weggestemd bij de verkiezingen ? Wel…

Balls stond mee aan het roer van de “New Labour”-regering van Tony Blair en later die van Gordon Brown.  De langst regerende niet-Conservatieve regering van deze eeuw in het V.K.  Daarna werd hij “shadow chancellor”, en als schaduw van de minister van financiën zowat de tweede in lijn van de Labouroppositie tegens de eerste regering-Cameron.  Algemeen erkend om zijn bekwaamheid, werd hij desondanks bij  de verkiezingen in 2015  als parlementslid van voor Morley and Outwood door zijn conservatieve tegenstander verslagen.  Het was de verkiezing die door David Cameron werd gewonnen, onder meer wegens deze tweet over zijn Labourtegenstander, Ed Miliband : “Britain faces a simple and inescapable choice : stability or strong government with me, or chaos with Ed Miliband.”  Er loopt een rechte lijn van die verkiezingszege naar het Brexitreferendum en naar de Britse politieke situatie van vandaag.  Hoe hij ook zou hebben geprobeerd, zóveel chaos had Miliband nooit kunnen creëren.  Als die verkiezingen anders aflopen, dwaalt Labour (onder meer dankzij Balls) wellicht ook niet naar het links-radicalisme van Corbyn af.  Als…

Balls’ politieke carrière werd daarmee afgebroken, maar hij verliet het toneel gracieus.  Zijn vrouw, Yvette Cooper, bleef in het parlement en is nu één van de zeldzame lucide stemmen over het Brexitdebacle in het House of Commons.  En Balls… die bewees dat hij de platgetreden paden durfde verlaten.  Onder meer met tv-werk, in diverse domeinen.  Wie in YouTube “Ed Balls Strictly” intikt ziet het meest extreme voorbeeld daarvan.  Je kan er heel veel over denken, maar dat het voor een ex-minister lef vereist is wel onmiskenbaar.

Bij de start van zijn uiteenzetting toonde hij zich verheugd dat hij het voor één keer niet over Brexit moest hebben, en dat kan hem natuurlijk niet kwalijk worden genomen.  De totale nederlaag van May, die haar voorstel voor een akkoord met de EU met groot verschil zag weggestemd, samengenomen met de door May vervolgens gewonnen vertrouwensstemming in het parlement creëert een uiterst ingewikkelde puzzel, die bovendien dreigt uit te lopen op een “No Deal Brexit” waarvan eigenlijk niemand de gevolgen kan overzien.  Dat is het gevolg van het feit dat het “Leave”-kamp bij het referendum nooit duidelijk maakte onder welke voorwaarden de EU dan wel verlaten zou moeten worden, en van de totaal verkeerde inschatting langs Britse kant van de cohesie en prioriteiten langs deze kant van het Kanaal.  Maar het is ook het gevolg van een politiek systeem waarin partijen ook als het écht nodig is niet met elkaar praten en samenwerken.  Het staat mij voor dat in een soortgelijk geval in ons land een akkoord met iedereen zou worden gemaakt.  Eigenlijk is er wellicht een meerderheid in het Britse parlement voor een uitweg zonder catastrofes, maar omdat die meerderheid gevormd wordt door parlementsleden uit de Conservatieve Partij én Labour komt ze gewoon niet tot stand.  Het hele Brexitverhaal blijft een waarschuwing dat ook een over het algemeen goed bestuurd land (getuige daarvan de “spending review” die Balls kwam voorstellen) zichzelf totaal kan vastrijden.  Verantwoordelijkheidsbesef is de eerste vereiste om aan politiek te doen.  Het wordt me nét iets te vaak vergeten tegenwoordig.

Oh ja, niemand is perfect en dus deed Balls ooit een soort van “Leterme”.  Daarmee werd 28 april Ed Balls Day.  Wat ook door hemzelf gevierd wordt.  Zalig de politici die hun werk wél maar zichzelf níet altijd ernstig nemen.

De kerstboom in

De kerstboom in

We waren het voorbije weekend op “huwelijksreis”.  Anderhalve dag naar de kerstmarkt in Straatsburg.  De Caraïben  ? Ach, die zijn overschat.  En gluhwein of mojito, dat is uiteindelijk ook niet zo verschillend.  Bovendien maken we het later nog wel eens goed met een wat langere trip.

Straatsburg is ook gewoon de moeite, en met de TGV ben je er op een paar uur.  Ik was er ooit al eens geweest voor mijn werk, maar ben toen niet lang gebleven en heb niet veel van de stad gezien.  En heel lang geleden was ik er met de familie.  Ik herinner me van toen dat het een mooie stad was, maar de reis zélf is nu eenmaal niet mijn mooiste herinnering.  Tijd voor een update dus.  En de kerstperiode gaf natuurlijk een extra cachet aan de hoofdstad van de Elzas, die zichzelf “La capitale de Noël” noemt.  Wat zich uitte in een typisch Duitse kerstmarkt op Franse bodem.  Met “vin chaud”.  En natuurlijk met choucroute – gelukkig weet ik die specialiteit uit de Elzaskeuken wel te smaken.

De nasmaak… die volgde gisterenavond.  De kerstmarkt werd het toneel van een aanslag.  Op de plaats waar die gebeurde zijn we wellicht een keer of vier voorbijgekomen tijdens het weekend (oriëntatie is niet mijn sterkste kant).  Er liepen militairen en agenten rond, en bij alle ingangen van de binnenstad werden tassen gecontroleerd – misschien iets te vluchtig, maar dat vonden we zaterdag en zondag niet zo erg.

Het had ons kunnen overkomen, dus.  Het kan iedereen overkomen.  Meer veiligheidsmaatregelen mogen wat mij betreft absoluut nog.  Maar laten we ons niet de vreugde van een kerstmarkt (voor wie ervan houdt), het genot van een warme wijn in koude handen, de wandeling door een verlichte en versierde stad laten afnemen.  Want dan winnen de terroristen.

No pasarán.

Mispact

Mispact

Op mijn eigen regel dat ik geen commentaar geef over de federale politiek, maak ik weinig uitzonderingen, maar het ontslag van een regering -al dan niet op het einde van de legislatuur- is er daar wel één van. Juridisch lijkt het er niet op dat de regering ontslagnemend is, of dat is geweest, en het lijkt er ook niet op dat een ontslag in de volgende dagen nog zal volgen. De regering Michel I bestaat dus nog. Maar een regering met een „meerderheid” van één derde van de zetels in het parlement behoort nu toch ook weer niet tot de normale geplogenheden in dit land. Dus toch maar een commentaar…

Wie mij kent en hier al eens leest wat ik opschrijf, zou kunnen weten dat ik inhoudelijk eerder wel achter het ondertussen beruchte Pact van Marrakesh sta. Ik ben een groot voorstander van internationale samenwerking -gedeelde soevereiniteit is méér, niet minder soevereiniteit- en er staat niets in de tekst waar ik het echt niet mee eens ben. Sommige zaken zijn niet helemaal gelukkig geformuleerd, dat wel. Er kan ook wel gegronde kritiek op het Pact gegeven worden, maar die deel ik persoonlijk dan niet.

En ook vanuit wie die kritiek wel belichaamt, vind ik het strategisch moeilijk te begrijpen dat dit een regeringscrisis waard is. De niet-bindende tekst wordt sowieso toch van kracht. Bovendien ben ik professioneel afhankelijk van de besluitvorming in de „DGE” en „Coormulti” vergaderingen die de voorbije weken af en toe het nieuws hadden gehaald. Daar ben ik er altijd vanuit gegaan dat de genomen beslissingen definitief en uitvoerbaar waren. Quod non, dus blijkbaar. En los daarvan : ik begrijp dat een partij die zich centrum-rechts of rechts wil positioneren, de rechterflank wil afdekken. Een streng maar rechtvaardig migratiebeleid verdedigen met meer nadruk op de gestrengheid dan de rechtvaardigheid kan daarbij horen. Maar ook dan horen de principes en het fatsoen overeind te blijven, en moet de grens met uiterst rechts óók streng bewaakt worden. Ik denk niet dat dit de voorbije weken door N-VA zorgvuldig gebeurd is, en niet alleen in de terecht bekritiseerde (en daardoor erg kortstondige) communicatiecampagne. Dat moet tot nadenken stemmen.

Ik geloofde om verschillende redenen in de nu half gevallen regering, waarvan het sociaal-economische beleid de belangrijkste was. Ik was al teleurgesteld in het gebrek aan doortastendheid op dit domein, en zeker in het budgettaire resultaat (wie heeft ná wijlen Jean-Luc Dehaene ooit echt nog geprobeerd om de begroting op orde te krijgen ?). Dat die sociaal-economische agenda nu helemaal dreigt onafgewerkt te raken, vind ik onrustwekkend en strategisch onbegrijpelijk. Hopelijk blijkt de bijna-val toch alsnog een niet-val, en blijft wat op stapel werd gezet minstens grotendeels nog overeind.

Tenslotte vind ik het jammer dat het degelijke bestuur van de voorbije jaren op bijvoorbeeld het domein van veiligheid of defensie óók in de schaduw is komen te staan van het migratiedebat.

Brexit means Brexit

Brexit means Brexit

Met al dat getrouw van de voorbije weken is één van de beste politieke soapseries van de voorbije jaren een beetje aan me voorbijgegaan.  Maar zoals dat met soaps gaat, kan je zonder al te veel moeite nadien terug inhaken.  Brexit dus.  De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk bereikten een akkoord.  Dankzij EU-onderhandelaar Michel Barnier en de wellicht tot grote verbazing van de Britten zeer sterke eensgezindheid bij 27 overblijvende EU-landen ziet dat akkoord er van Europees perspectief helemaal uit zoals het moet : het beperkt de schade langs EU-kant zoveel mogelijk, zonder iets van de eigen principes op te geven en zonder het verlaten van de EU voor welk ander land dan ook tot een aantrekkelijk perspectief te maken.  Het raakte het voorbije weekend dan ook netjes goedgekeurd door de 27 achterblijvers.

Binnen het VK zal de goedkeuring wellicht nog wel wat meer voeten in de aarde hebben.  Premier May kreeg de regering achter zich, maar na de opstapgolf van enige tijd geleden, waarbij ze onder meer Boris Johnson verloor, schoot ze er opnieuw een reeks ministers bij in.  Waaronder de tweede Brexitminister die niet in staat bleek ook enige verantwoordelijkheid te nemen voor de Brexit die hij nochtans bij het referendum gesteund had.  De vraag of ze de deal door het parlement gaat krijgen, wordt in de pers dan ook meestal met “neen” beantwoord.  Ik denk eigenlijk dat het haar wel gaat lukken.  May is een overlever.  Ze heeft gelijk dat er maar drie mogelijkheden overblijven : deze deal, geen deal of geen Brexit.  Geen deal is een recept voor chaos.  Buiten enkele heethoofden wil niemand uitproberen hoevéél chaos juist.  Helemaal uitgesloten is het niet, want als er echt niets gebeurt, dan stapt het VK wel degelijk zonder overeenkomst in maart van volgend jaar uit de EU.  Maar de kans dat er aan de rand van de afgrond dan toch geopperd zou worden voor uitstel is groot.  Dat uitstel kan dan vervolgens alleen maar uitlopen op de twee andere mogelijkheden : de deal wordt alsnog goedgekeurd, of er komt geen Brexit.  Behalve enkele kosmetische wijzigingen lijkt het er niet op dat de EU de tekst nog zal heropenen.

De kans op geen Brexit lijkt me jammer genoeg ook niet zo groot.  Hoewel de meeste parlementsleden wellicht inzien dat het voor het VK veel beter is om in de EU te blijven dan een deal te sluiten waarin het land erg afhankelijk wordt van de besluitvorming in de EU zonder er impact op te hebben, lijkt de bereidheid om het resultaat van het referendum opzij te schuiven klein.  Een nieuw referendum zou een uitweg bieden, maar dat zou de drie mogelijkheden (de deal, geen deal, geen Brexit) moeten inhouden, en dat is niet evident.  Bovendien zou de EU bereid moeten zijn om de Brexitdatum te verschuiven (wat wellicht wel zou gebeuren als de vraag komt), want er is niet genoeg tijd meer om het nog vóór maart te organiseren.  Wellicht komt het er niet zonder regeringswissel.  En dat laatste is de sleutel : de Conservatieve Partij van May is als de dood voor verkiezingen, die wellicht door Labour zouden gewonnen worden.

Ik acht de kans reëel dat net daarom uiteindelijk de deal die de EU gisteren aanvaardde toch door het parlement wordt goedgekeurd.  Als een soort “prisoners’ dilemma”, waarbij het uiteindelijke resultaat voor niemand optimaal is.  Hopelijk loopt het toch nog anders, en blijft het VK in de Unie.  Maar als je vandaag mijn inschatting vraagt, dan denk ik dus dat de deal het gaat halen.  Ook al staat er op dit moment wellicht minder dan één derde van de parlementsleden achter…

Der Untergang ?

Der Untergang ?

Een bijdrage zonder verwijzing naar de gemeenteraadsverkiezingen ? Bijna, al komen ze zijdelings toch ter sprake.  Maar ik wil het over twee ontwikkelingen in de Europese politiek hebben.  In de eerste plaats het aangekondigde afscheid van Angela Merkel als voorzitster van de CDU, en later -maar zonder al te weten wanneer- als kanselier.  Ik heb mijn bewondering voor haar nooit onder stoelen of banken gestoken, en ik denk dat de EU ook helemaal niet klaar is voor haar vertrek. Ik zou haar natuurlijk ook wel haar rust gunnen, na dertig jaar toppolitiek, maar ik blijf ook hopen dat ze na haar Duitse carrière voor een Europese topfunctie kiest.  Ik vrees echter vooral dat Duitsland het zonder haar veel moeilijker zal hebben om de Europese roeping die het heeft in te vullen.  Ook al doet het land dat vaak nukkig (de broodnodige hervorming van de eurozone blijft daardoor uit) en was Merkel vaak niet de meest daadkrachtige, met een virtuose timing wist ze toch telkens ervoor te zorgen dat Duitsland de verantwoordelijkheid nam wanneer het nodig was.  Dat het woord “staatsman” geen ingeburgerd vrouwelijk equivalent heeft, bekoopt ons dezer dagen zuur.

De aanleiding van Merkels vertrek als partijvoorzitster is de zoveelste nederlaag op rij in een Duitse deelstaat.  Die nederlagen zijn relatief : ze haalt steevast percentages waarvoor heel wat partijen in Vlaanderen een arm en een been zouden willen geven, met inbegrip van CDU-zusterpartij CD&V.  Maar de achteruitgang kan moeilijk ontkend worden.  Dat geldt nog meer voor haar Berlijnse coalitiepartner, de sociaal-democratische SPD.  Die achteruitgang past, meer dan het uitgestelde vertrek van Merkel, in een Europese tendens, natuurlijk.  De sociaal-democratie zit weliswaar in de lift, maar die gaat naar beneden.  Frankrijk, Italië, Nederland, Duitsland dus.  En ook onze gemeenteraadsverkiezingen, maar ook die passen in een langere tendens.

In minstens een aantal van die landen nemen de groenen vrij naadloos de leidende rol op links over.  Op zich ben ik daar niet rouwig om : als ik een “stemtest” doe voor een verkiezing komt ik zo goed als altijd bij geel, blauw of groen uit – afhankelijk van het land of het politieke niveau waar het over gaat.  Merkwaardig genoeg is die voorkeur zelfs redelijk onafhankelijk van de exacte partijen die achter die kleuren schuil gaan in verschillende landen, maar de Vlaamse variant is wellicht de duidelijkste om mijn politieke ankerpunten mee te omschrijven.  Met de sociaal-democratie heb ik, net als met de christen-democratie, weinig, wat mijn bewondering voor een Merkel, maar ook voor de onlangs overleden Wim Kok bijvoorbeeld niet in de weg staat.  Alleen met de “Derde Weg”-stroming van Tony Blair en anderen voelde ik enige affiniteit, maar die stroming raakte bij de sociaal-democraten zelf sterk in diskrediet.

Een meer sociaal-liberale groene stroming, een ecologisch sterker liberalisme… ze zouden me alleszins meer aantrekken dan de sociaal-democratie.  En toch wringt er iets.  De sociaal-democraten hebben met Merkel gemeen dat ik niet goed weet of ze echt wel vervangbaar zijn – en dat is voor een stroming natuurlijk nog iets zorgwekkender dan voor een persoon, hoe formidabel ook.  Is het groene gedachtengoed wel genoeg uitgekristalliseerd, en is het gevaar van een populistisch links alternatief (of verschillende, want hier en daar ontwikkelt zich een ethisch-conservatief en identitair links) niet te groot ? Kunnen we wel zonder een linkse stroming die uiteindelijk consequent bestuursverantwoordelijkheid wilde opnemen, ook samen met centrum-rechts als dat nodig was ? Kan een verhaal dat niet de revolutie predikte, maar de geleidelijke omvorming tot een “socialere” maatschappij (soms fout, maar vaak ook juist gedefinieerd) bepleitte wel gemist worden ?

Echte sociaal-liberale partijen zijn zeldzaam (D66 is er zo één, in Scandinavië vind je er ook enkele), dus vinden we de beste hoop wellicht toch aan groene kant.  De eerste tekenen daar zijn gemengd.  Hier en daar in Europa zit een groene partij in een regering; dat is ook hier het geval geweest, maar zonder echt “dragend” te zijn – en ik denk dat de groenen het voor zichzelf ook een “mixed blessing” vonden.  Coalities van CDU en de Grünen werken in Duitsland (soms wel met electoraal groen succes als gevolg), en bij ons maken we de geboorte mee van menig N-VA/Groen-coalitie – maar voorlopig lijkt een provinciebestuur het hoogste haalbare.  Maar in Nederland ontliep GroenLinks de regeringsverantwoordelijkheid.  Het Waalse Ecolo en de Franse (versnipperde) ecologisten hebben het nog veel moeilijker dan de groene collega’s om een ideologisch verenkleed af te leggen dat botst met de realiteit, maar de sporen van het verleden zijn ook elders niet uitgewist.  Pakweg uit de NAVO stappen is wel het allerdomste dat een Europees land kan doen vandaag. En in Zuid-Europa is van enige groene stroming vaak geen sprake.  Als de sociaal-democratie daar een gat achterlaat (dat is niet overal zo), dan wordt dat op erg bonte wijze ingevuld.

De erfenis van de sociaal-democratie is zwaar om torsen.  Ook wie op een andere plaats in een politiek landschap staat mag erom bekommerd zijn dat het kind niet met het badwater wordt weggegooid.  Dat geldt voor Merkel, maar ook voor haar rode coalitiepartners, vrees ik soms.

Foto : Von Sandro Halank, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0, Link

#neveragain

#neveragain

Op 14 feburari werden 14 leerlingen en 3 personeelsleden van de Stoneman Douglas High School in Parkland doodgeschoten, door een oud-leerling van de school. Geen nieuws. Het is een uitdrukkelijke maatschappelijke keuze van de VS om dit soort incidenten te tolereren. Zoals wij -gelukkig hoe langer hoe minder- fatalistisch aanvaarden dat slachtoffers bij het verkeer horen. Het recht op vrij wapenbezit, (zogenaamd) vastgelegd in het Second Amendement van de Amerikaanse Grondwet, gaat voor alles. Het wordt gesteund door de National Rifle Association, een ontzettend (invloed)rijke lobby die de verkiezingscampagnes van politici mee betaalt, zolang die vooral niets ondernemen om het vrij wapenbezit tegen te gaan.

Dat leidt tot absoluut absurde discussies, en tot de volstrekte onwil om even over de grenzen heen te kijken. Naar Europa of Australië bijvoorbeeld. “Wapens doden geen mensen, mensen doden geen mensen”, is één van de vaak gebruikte slogans. Nu regent het oproepen, waar ook president Trump in meegaat, om leerkrachten te bewapenen, zodat ze kunnen terugschieten. Wapenbezit wordt verdedigd via het recht om op te komen tegen de éigen regering, mocht die zich tot een dictatuur ontpoppen (noot aan de VS-burgers : die regering beschikt over het grootste kernwapenarsenaal ter wereld).

Natuurlijk zien heel veel politici in dat de hele wapenlogica volledig mankloopt, maar oproeien tegen de NRA-stroom is niet evident. Wie als Republikein wil opkomen, moet vrezen om al in de voorverkiezingen van de eigen partij te worden uitgeschakeld. En de Democraten, naast het feit dat ze nu in een minderheidspositie zitten, hebben zelf vaak ook een weifelende houding. Zelfs links icoon Bernie Sanders die het bij de voorverkiezingen voor het presidentschap opnam tegen Hillary Clinton was lang niet altijd een consequent tegenstander van vrij wapenbezit. Barack Obama wel, zoals uit zijn jammer genoeg talloze en doorleefde speeches bij een zoveelste moordpartij bleek, maar tegenover een parlement dat toch nooit een verstrenging van de wetten zou aanvaarden spendeerde ook hij niet al zijn politiek kapitaal hieraan. En onder Trump… wel, om een idee te geven, de enige wet over wapenbezit die hij ondertekende schrapte een aantal beperkingen om wapens te kopen voor mensen met een mentale stoornis.

Dus is wat in Parkland gebeurde geen nieuws. Waarom ik er dan toch over schrijf ? Omdat het de laatste keer was dat zoiets gebeurde. Toch als het aan de studenten van de school in Parkland ligt. Die, zoals Emma Gonzalez met deze speech heel hard zijn beginnen werken om te zorgen dat dit niet meer gebeurt. Door frontaal tegenover de NRA te gaan staan, door op te roepen tegen elke politicus te stemmen die geld van hen heeft aangenomen. Door keihard #neveragain te roepen – uiteraard, zoals dat vandaag hoort, vooral op de social media. Door de politici wakker te schudden die zich er al te snel bij hebben neergelegd dat er toch niets kan veranderen – en dus alleen maar wachtten op de volgende schietpartij. Ik heb een grenzeloze bewondering voor hen. Ik hoop dat de March for Our Lives die op 24 maart in Washington zal doorgaan héél veel mensen samenbrengt. Ik hoop dat er eindelijk echt iets zal veranderen. Dat ze zich niet laten afschrikken door de ridicule verdachtmakingen die nu al circuleren (“het zijn kinderen”, “het zullen wel acteurs zijn”, “het is de elite die het volk zijn wapens wil afnemen”). En dat ze doorgaan tot het Tweede Amendement gewoon geschrapt wordt.

Brexit – een tussenstand

Brexit – een tussenstand

2018 wordt het laatste volledige jaar dat het Verenigd Koninkrijk lid is van de Europese Unie. In principe, want als de Britten bij hun zinnen komen blazen ze die hele Brexit af. Van bij het begin bleek het immers een zo goed als onmogelijke opgave : op enkele jaren tijd uit een structuur stappen waarmee het land onvermijdelijk vergroeid was geraakt, eigen instellingen ontwikkelen, een nieuwe relatie met de EU opzetten met zoveel mogelijk van de voordelen en zo weinig mogelijk van de (veronderstelde) nadelen…

Alle door de “Brexiters” vooropgestelde voorspellingen bleken bovendien fout : de EU wordt niet uit elkaar gespeeld (de eensgezindheid van de Lidstaten hierover en het professionalisme waarmee de Commissie de Brexit aanpakt zijn integendeel zonder meer indrukwekkend). De Unie staat niet te springen voor een deal op maat van de Britten waarbij ze de cake kunnen opeten en bijhouden, zoals Boris Johnson de doelstelling omschreef. Ook buiten de Unie staan ze niet in de rij voor een handelsakkoord met het VK. Het “dividend” dat naar de gezondheidszorg zou gaan bestaat niet. Theresa May zal onvermijdelijk moeten instemmen met een overgangsperiode waarin het VK alle EU-regels moet naleven, zonder er iets over te zeggen te hebben. Ook nadien zal het VK in elk geloofwaardig scenario (lees : elk scenario dat niet leidt tot economische rampspoed) heel dicht bij de EU-regels moeten blijven : de belofte om terug controle te krijgen over de “eigen wetten” blijkt zo volledig loos. Ook al omdat het vermijden van een “harde grens” tussen Noord-Ierland en de Republiek, waar de Britten zich toe verbonden hebben, anders onmogelijk wordt.

Het helpt natuurlijk ook al niet dat de Britse regering hopeloos verdeeld is over hoe de relatie met de EU er na de Brexit uit zal zien. De illusie dat er niet moet worden gekozen tussen het verorberen of het bijhouden van de cake blijkt nog altijd sterk aanwezig, en zij die er niet aan leiden kunnen maar moeilijk de keuze maken tussen grote vrijheid en veel economische schade, of grote volgzaamheid t.a.v. de EU-regels en beperkte schade.

Zelden zat een democratisch verkozen regering zo vast in een zelfdestructieve logica. Je hoeft geen groot fan van de EU te zijn (wat ik wel ben, maar dat dus terzijde) om vast te stellen dat het beste wat het land kan overkomen een premier zou zijn die naar het House of Commons stapt en eerlijk toegeeft dat het bij nader inzien geen realistische en verstandige keuze is om uit de Unie te stappen. In ruil voor die bekentenis zou langs Europese kant ongetwijfeld onmiddellijk de spons worden geveegd over de hele episode (de politieke schade voor het VK zou ook dan toch nog tientallen jaren doorwerken).

Als de Britse Labour-partij niet door de eurosceptische linkervleugel zou zijn overgenomen, dan lag dat alternatief vandaag veel duidelijker op tafel en zou volgens mij de kans erg groot zijn dat de Brexit alsnog zou worden afgeblazen. Maar ook in de huidige constellatie kan het gezond verstand het nog altijd halen…

Geen Mortsel Gronds !

Geen Mortsel Gronds !

Het was een jaar of tien geleden dat ik nog in het Cultureel Centrum van Mortsel was geweest. Wat brengt een mens ook daar, natuurlijk ? Wel, toen was het voor de omvorming van Spirit naar VlaamsProgressieven. U herinnert zich dat niet meer ? Het kan u vergeven worden. Caroline Gennez was er ook, de toenmalige voorzitster van de sp.a. Mogelijk herinnert u zich haar nog wel, al is ze ook een voorbeeld van hoe onzorgvuldig de politiek soms met talenten omgaat. Hoe het verder ging ? Wel, na een zoveelste crisis in de (omgedoopte) partij slokte de sp.a Bert Anciaux en de zijnen op, waarna VlaamsProgressieven opnieuw werd omgedoopt in de Sociaal-Liberale Partij. Die ging bij de verkiezingen van 2009 roemloos ten onder. Wat er resteerde ging op in Groen, maar toen hoefde het voor mij niet meer. Soms mis ik VlaamsProgressieven/SLP : voorheen of nadien was er geen nationale partij die zo dicht aansloot bij wat ik over veel dingen denk.

Vrijdag was ik er opnieuw, daar in Mortsel. Voor een optreden van Hei Pasoep, het ondertussen veertig jaar oude koor dat vooral geëngageerde muziek brengt. Hun programma heette “Zing, vecht, lach en bewonder”, en dat geeft meteen aan welk lied het uitgangspunt vormde. Het ging om een herneming van een eerdere reeks optredens van het koor, in een wat verkorte versie, ten voordele van 11.11.11. Ik zag hen nooit eerder, maar vond het de moeite waard. Ook al gaat het niet om een professioneel gezelschap, er zit ook na veertig jaar nog steeds pit in het koor. En engagement, al is dat soms wat diffuus, want wat voor het ene volk een (links) vrijheidslied is, kan voor de buren een irredentistisch verlangen naar gebiedsuitbreiding zijn. En waar de ene revolutionaire beweging een deel van de zingeving haalt uit het loochenen van elke god, vindt de andere net troost in het gebed. Maar de plicht van de consequentie rust niet op koren, gelukkig maar. Ook niet op hun toeschouwers, overigens.

Ik vroeg me af of het koor in die veertig jaar ooit in Essen heeft gezongen ? Ik vond er in elk geval geen sporen van terug. Het Volkshuis zou nochtans een erg gepaste achtergrond hebben gevormd.

Wat de twee evenementen, met tien jaar tussenpauze, gemeen hebben, is beperkt. Of toch : een zekere “linkse” inslag was natuurlijk beide niet vreemd. Mocht ik bij het Laatste Oordeel de onverbiddelijke keuze tussen “links” of “rechts” krijgen voorgelegd, dan kies ik links. Maar hier op Aarde hanteer ik het principe van de (minstens in naam communistische…) denker Deng Xiaopong : of de kat nu wit of zwart is, zolang ze muizen vangt is het een goede kat. Dat betekent dat ik ook vaak bij zogenaamd “rechtse” oplossingen uitkom. En overigens al lang niet meer geloof dat iemands politieke denken op één links/rechts-as kan worden weergegeven. Zoals deze week ook in Brussel werd aangetoond, toen het voor één dag in Catalonië kwam te liggen. Het zou een mooie jaarlijkse traditie zijn, zo’n Catalaanse betoging in onze hoofdstad : het ging wellicht om de vriendelijkste betoging ooit, voor de meeste Catalanen gekoppeld aan een toeristisch programma waar Brussel alleen wel bij kon varen. Al hoop ik voor de Catalanen natuurlijk dat het niet nodig zal blijken om elk jaar op straat te komen…

Aan het optreden in Morstel koppelde ik overigens (net als veel Catalanen voordien…) een dagje winkelen in Antwerpen – bij wijze van vroege kerstshopping. Daardoor liet ik twee quizzen links liggen, waaronder de grootste ter wereld, én de veldrit in Essen. Een mens kan niet alles hebben, natuurlijk. Maar kom, Mortsel vaut bien une messe…

Naschrift (24 augustus 2018) : Roger Van Ginderen wees me erop dat Hei Pasoep ooit wel in Essen is geweest.  In 1986 in het kader van Kunst en de Derde Wereld in zaal Rex (daarvan staat zelfs een foto op Essen in Beeld – ik heb dus echt mijn bronnen niet goed gecheckt), en een tiental jaren later nog eens in het Gildenhuis.  Bij deze rechtgezet.  En tijd dat ze nog eens terugkomen, natuurlijk ! 

Catalonië en de EU – bis

Catalonië en de EU – bis

Catalonië. Er valt zoveel over te zeggen. En eerlijk, in een verhaal van zwart en wit wil ik niet zomaar kleur bekennen, wegens 50 tinten grijs. Maar ik heb het hier al wel gehad over de band met de EU. Het stoort mij dat die EU zich niet duidelijker wil of kan uitspreken, bijvoorbeeld door actief bemiddeling aan te bieden. Maar dat is minstens voor een deel inherent aan de EU-constructie. Wie wil dat de Unie meer doet, en ook voorbij het concept Lidstaat stapt, moet zich dan ook noodzakelijkerwijs tot een meer federale visie op de EU bekennen. Wie wil dat de EU zich niet bemoeit en daardoor per definitie de Spaanse lijn volgt, moet consequent pleiten voor een intergouvernementele EU, een eenheidsmarkt die daarnaast samenwerkt waar de Lidstaten dat unaniem nodig vinden, maar waar ze de facto elk hun eigen veto houden – en dus als het erop aankomt onaantastbaar zijn.

Het bizarre is dat velen die nu de (terechte) Catalaanse klacht steunen dat de EU niets doet, eigenlijk die laatste visie aanhangen, verenigd in de verschillende gradaties van eurosceptische fracties in het Europees Parlement. Tot en met degenen die de EU in naam van de nationale soevereiniteit het liefst helemaal zouden zien verdwijnen, maar nu wel vinden dat de Unie moet tussenkomen ! En anderzijds staan enkele van de grootste eurofederalisten nu op de strakke positie dat het allemaal een intern-Spaanse aangelegenheid is. Terwijl net een federaal Europa, waarin de Raad meer dan vandaag zou functioneren als een kamer van een federaal parlement (een soort Bundesrat), een nieuwe Catalaanse staat -en andere soortgelijke wijzigingen in de institutionele opbouw van de Unie-relatief eenvoudig zou kunnen opvangen.

Nog opmerkelijk is dat de scheidingslijnen vaak omgekeerd lopen dan wanneer het bijvoorbeeld over de inmenging van de EU in de kwaliteit van de Poolse democratie gaat. Het gaat om een paradox die landsgrenzen overschrijdt, waartegen enkel de Groen/EVA-fractie in het Europees Parlement redelijk bestand blijft, en die ook Vlaanderen verre van onberoerd laat. Sommigen moeten bij het opstaan in de spiegel toch blauwgele sterren met roodgele, geelzwarte of roodgeelzwarte strepen zien, denk ik dan. Ook zonder het nuttigen van vele glazen cava.