Tom Bevers

Boris Dittrich is afgetreden als fractievoorzitter van het Nederlandse D66. Dat heeft te maken met de koers die zijn partij de voorbije weken volgde, want in Nederland treden fractievoorzitters wél om politieke redenen af. Als enige regeringspartij was D66 gekant tegen het sturen van Nederlandse troepen naar de Afghaanse provincie Uruzgan. Het dreigde met een regeringscrisis, maar haalde ook daarmee geen gelijk. En besloot vervolgens om in de regering te blijven.

D66 maakte in 2002 een moeilijke, maar terechte keuze door als links-liberale partij in het grotendeels rechts-conservatieve kabinet Balkenende II te stappen. Wie als kleine partij de kans krijgt om fundamenteel het regeringsbeleid kan beïnvloeden (en binnen de grenzen van de eigen grondbeginselen blijft), moet die kans grijpen. Maar de situatie zorgt wel voor veel druk, die eerder vice-premier Thom De Graaf (dankzij een vreemd manoeuvre van oppositiepartij PvdA) al fataal werd. En nu ook Dittrich, die nochtans min of meer de ideologische grondslag voor de kabinetsdeelname leverde en zijn partij losmaakte van een aantal fetisj-dossiers (de “kroonjuwelen”) die te zwaar wogen op de manier van politiek bedrijven.

Fundamenteel heeft het opstappen te maken met een situatie waarin kleine partijen vrijwel automatisch terechtkomen wanneer ze in een regering (en bij uitbreiding een schepencollege) zitten : om de eigen invloed te maximaliseren, moet er soms gedreigd worden met opstappen. Die dreiging moet zo geloofwaardig mogelijk zijn. Maar als het dossier dan toch verkeerd uitdraait, is het belangrijk om toch níet op te stappen. Om zo in de gewijzigde omstandigheden opnieuw de eigen invloed te maximaliseren, en daar is het partijen toch om te doen. Maar om die dubbele logica naar de leden en de kiezers uit te leggen, is uiteraard heel moeilijk. Het overkwam de VU met de “derde fase van de staatshervorming” en Agalev in de “Nepal-crisis”, toen Magda Aelvoet moest vertrekken. Na het Brussel-Halle-Vilvoordedebacle hield de N-VA het hoofd dan weer wel koel (in een iets gemakkelijker setting omdat ze niet in de federale regering zat). Om het mechanisme ook tegenover de politieke tegenstanders geloofwaardig te maken, moet er tenslotte af en toe echter wel degelijk worden opgestapt (zie de VU in 1991, ook al rond wapenleveringen). Dilemma’s genoeg…

Enige lichtpunt is dat Dittrich opgevolgd wordt door Lousewies van der Laan, die in staat moet zijn om in de voetsporen van haar voorgangers te stappen.

– Duizenden betogers komen op straat voor het behoud van het speelplein in Lauwe. Er is gelukkig ook nog een niet-verzuurd Vlaanderen, dat door de actiegroep “Zwijg kleine !” werd gemobiliseerd. Oef !

– De parallel tussen Palestina en Noord-Ierland is blijkbaar niet alleen door mij opgemerkt, ook de BBC ziet gelijkenissen en verschillen.

– Op de voorpagina van De Standaard staat vandaag een artikel over de evaluatie van het werkgelegenheidsbeleid die door de FOD Werkgelegenheid werd uitgewerkt. Als mede-auteur vind ik dat natuurlijk een leuke vaststelling.

Hamas wint met groot overwicht de Palestijnse verkiezingen. Tot verbazing van de Israël, de Verenigde Staten, Europa en van… Hamas zelf. Een stembusresultaat dat bol staat van de paradoxen. De door G.W. Bush zo gewenste democratie in het Midden-Oosten blijkt dan toch niet de beste garantie voor vrede en voor een pro-Amerikaans beleid. De Israëlische weigering om relatief kleine toegevingen te doen aan het Fatah van Arafat maakt dat het nu met veel radicalere eisen wordt geconfronteerd. En de oppositiestrategie van Hamas blijkt zo succesvol dat ze zichzelf vernietigt, want nu moet de partij tegen wil en dank gaan regeren. Om toch iets te bereiken, zal er minstens een beetje met Israël moeten worden samengewerkt. Misschien zelfs meer dan een beetje. Zodat de radicale keuze van de Palestijnen mogelijk de vrede dichterbij brengt, want er zijn geen hardliners over om langs de kant te roepen dat het allemaal “niet ver genoeg gaat”.

Het zou niet de eerste keer zijn dat vrede sluiten met mensen van de harde lijn net daarom uiteindelijk eenvoudiger blijkt dan met de “gematigden”. Dat is het verhaal van oud-generaal Yitzhak Rabin in Israël, maar ook bijvoorbeeld dat van Sinn Féin in Ierland. Al kan het in Palestina ook allemaal heel anders uitdraaien, natuurlijk.

Ibrahim Rugova, president van Kosovo, is overleden. Een man van vrede in een regio die de voorbije 15 jaar vooral veel geweld heeft gekend. Maar waar uiteindelijk al bij al succesvol internationaal is ingegrepen. Vanuit mijn werk volg ik het werkgelegenheidsbeleid in Zuid-Oost-Europa wat mee op. Waaruit ik leer dat een aantal landen daar grote vooruitgang maken, terwijl enkele andere nog op gang moeten komen. Maar zelfs de ingewikkelde puzzel die Bosnië-Herzegovina is, wordt bijgegestuurd en gaat langzaam de goede richting uit. Alleen, en dat wordt weleens vergeten, is het perspectief op toetreding tot de Europese Unie daarbij de essentiële motor. Ook de definitieve oplossing die voor Kosovo (formeel een Servische provincie, de facto een internationaal protectoraat dat functioneert als een onafhankelijke staat) wordt gevonden, welke kant die ook uitgaat, zal alleen voor iedereen aanvaardbaar zijn mits uitzicht op EU-lidmaatschap. De EU, en een verdere uitbreiding daarvan, is een noodzakelijke voorwaarde voor (verdere) vrede in Europa. De “euroskeptici” van allerlei slag knopen het best in hun oren.

Rugova was een gedreven nationalist, die de belangen van zijn volk voor ogen hield én ze in een realistisch en pacifistisch perspectief kon plaatsen. Zeer terecht gaat Vlaanderens buitenlandminister Geert Bourgeois naar zijn begrafenis.

Voor mijn werk ben ik voor enkele dagen in Parijs beland. Met een overvol programma, zodat ik niet echt tijd zal hebben om even in de stad rond te lopen. Jammer, want ik hou wel van deze stad.

Het Franse nieuws wordt vandaag door twee personen beheerst : minister van binnenlandse zaken Sarkozy maakt duidelijk dat hij in 2007 graag de nieuwe president zou worden. Eerste minister De Villepin kondigde zijn kandidatuur ook al aan. Sarkozy lijkt in pole-position te liggen om de topkandidaat van rechts te worden, maar zijn tegenstander lijkt me net iets “presidentiëler” over te komen. Andere blikvanger in het nieuws : rockzanger Johny Halliday wil Belg worden ! Hoewel vele Fransen blijkbaar dachten dat hij dat al was… Maar hij blijkt de Franse nationaliteit te hebben en wil nu die van zijn vader (een Belg) aannemen. Het nieuws haalt alle Franse journaals, interview met de Belgische ambassadeur in Frankrijk inbegrepen. Niemand in Vlaanderen die er iets van weet (je moet eerst al weten wie Halliday is…).

Na de Conservatieven worden nu ook de Britse LibDems (Liberaal-Democraten) gedwongen om een nieuwe leider te kiezen. Charles Kennedy was al een tijdje omstreden, ondanks de schitterende verkiezingsresultaten, zo goed dat BBC-commentator Nick Robinson opmerkte : “CK has not yet used his best defence – namely that he’s so expanded his party that it’s big enough to have leadership coups and rival factions.” Maar hij kon toch nooit helemaal onder de schaduw van voorganger Paddy Ashdown uitkomen. Hij nam ontslag, meldde dat hij een drankprobleem had gehad maar overwonnen, en stelde zich meteen kandidaat om zichzelf op te volgen. Maar dat gaat wellicht niet door, hij blijkt namelijk niet echt open kaart te hebben gespeeld over zijn gevecht met de drankduivel. Het klinkt als een Johan Van Hecke-verhaal, maar dan met drank in plaats van met vrouwen… Het wordt boeiend om te zien welke richting de derde partij in Groot-Brittanië zal inslaan, met Labour stevig in het Centrum en de Conservatieven die daar ook naartoe bewegen.

Ondertussen zijn de Schotse nationalisten van de SNP gesprekken gestart met de Schotse groenen, om mogelijk samen te werken na de volgende verkiezingen. Ze blijken het immers over heel wat standpunten eens, ondermeer over de noodzaak aan… Schotse onafhankelijkheid. Zou Bart Staes het Kanaal af en toe oversteken ?

Vanaf vandaag betalen de Zweden tol om Stockholm binnen te rijden. De maatregel is voorlopig : in september wordt er een referendum over gehouden. Ook Londen, Oslo en Singapore hebben een soortgelijk systeem. De Londenaars zijn er alvast erg tevreden mee : het stelsel heeft bijgedragen tot de herverkiezing van de linkse burgemeester Ken Livingstone en onrechtstreeks zelfs tot zijn herintrede in Labour, waar nu ook premier Blair overtuigd is van het nut van “roadpricing”. Ook Nederland overweegt een aantal experimenten.

Zelf vind ik al veel langer dat een filebelasting ook in Vlaanderen nuttig zou kunnen zijn. Natuurlijk moet er even worden nagedacht over de problematiek van de mensen die zonder auto niet op hun werk kunnen raken, maar in het algemeen is het niet meer dan logisch dat wie met de auto rijdt alle kosten daarvoor moet betalen : milieuschade, vertraging voor de andere weggebruikers, … Met dat geld kunnen ook sociale projecten of een loonlastverlaging worden gefinancierd. Het is onzin, zoals sommigen stellen, dat de opbrengst dan alleen voor wegenwerken zou mogen gebruikt worden. Autogebruik is nu gewoon te goedkoop. Waarom de overheid precies mobiliteit zou moeten subsidiëren is me ook niet helemaal duidelijk geworden. We betalen wel de volle prijs voor iets broodnodigs als bijvoorbeeld… euh, brood !

Gisteren zeer toevallig nogal lang gekeken naar het verslag van het “Regeringsdiner” dat de Nederlandse premier Balkenende aanbood ter gelegenheid van het 25-jarige ambtsjubileum van koningin Beatrix. Al wie in de afgelopen 25 jaar in Nederland minister was, zat aan. Terwijl er gegeten werd, kreegt de televisiekijker een documentaire voorgeschoteld.

Mijn besluiten :
1. Freya Van den Bossche heeft gelijk, er zat heel wat kleinburgerlijkheid rond de tafel.
2. Maar Freya ziet ook iets over het hoofd. Naast het feit dat in België een veel grotere zaal nodig zou zijn geweest, zouden daar ook nogal wat figuren rond zitten die eerder in een dorpscafé dan in een regering thuishoren. Dat leek me in Nederland veel minder het geval.
3. De Nederlandse politiek, koningin inbegrepen, vindt alleszins nét iets beter het evenwicht tussen “regeren” en “midden de mensen” staan. Zonder dat ik daarmee positief of negatief over het beleid van de huidige regering wil oordelen, overigens.
4. Hopelijk vindt Nederland snel zijn wat ontspannen, lichtjes té zelfzekere, verdraagzame zelf terug.
5. Louis Tobback heeft nog veel meer gelijk dan vice-premier Van den Bossche. 1830 was een vergissing. Wat niet hetzelfde is als zeggen dat het morgen dan maar moet worden teruggedraaid, natuurlijk.

De Tories, de Britse Conservatieven, hebben een nieuwe leider : David Cameron is 39 en komt erg dynamisch over. Hij staat ook wat aan de linkerkant van zijn partij. Al is ook dat nog behoorlijk rechts, en veel Euro-enthousiasme moeten we er niet van verwachten. Tegenover Gordon Brown, die één van de komende jaren Tony Blair zal opvolgen, zou hij wel eens beter kunnen overkomen. Daarmee heeft Labour naast de Lib-Dems op links (al is dat relatief) nu ook op rechts terug een tegenstander die het politieke centrum zou kunnen claimen. Al zou een verstandig Labour, met dank aan het Britse kiesstelsel, de dreiging wel moeten kunnen afhouden.

Echt boeiend wordt het overigens zodra één van beide grote partijen géén absolute meerderheid in het House of Commons zou halen. Dan gaat wellicht ook het kiesstelsel eraan; bovendien zou het wellicht tot een meer pro-Europese regering leiden. Al zou het jammer zijn voor de wekelijkse rechtstreekse confrontatie tussen de eerste minister en de oppositieleider : daarin zit meestal veel meer pit (en toch niveau) dan in weken parlementaire vergaderingen in ons land.

Premier Verhofstadt verzet zich tegen een verlaging van de Europese begroting. Tot zover volg ik. De steun aan de nieuwe Lidstaten is sowieso al minnetjes in vergelijking met wat bij vroegere toetredingen werd voorzien. En de Britse korting op de bijdragen aan de EU is inderdaad voorbijgestreefd. Maar ik volg Blair wel als die zegt dat de landbouwbegroting drastisch ingekrompen moet worden. Het EU-landbouwbeleid zit al jaren fundamenteel fout. Er is geen enkele reden om de vrije wereldmarkt niet te laten spelen én daarnaast de landbouwers te vergoeden voor het landschapsbeheer waarin ze een belangrijke rol spelen. Maar de prijssteun leidt alleen maar tot inefficiënte en versterkt de armoede buiten de EU. Maar daarover zwijgt Verhofstadt. Liberaal of verdediger van gevestigde belangen ?

Nu, Tony Blair, nochtans één van mijn politieke “idolen”, doet het als EU-voorzitter ook niet erg goed. Er is in het Verenigd Koninkrijk dan ook moeilijk mee te scoren, maar ik had gehoopt dat hij daar boven zou staan. Vreemd dat iedereen nu moet hopen op zijn Oostenrijkse opvolger Schüssel, die enkele jaren geleden nog werd verafschuwd omwille van zijn regering met de wel erg rechtse FPÖ van Haider.