Tom Bevers

Ook in verkiezingstijden eindigt de wereld niet aan de Essense grenzen. Wie hier af en toe eens langskomt weet dat het Noord-Ierse vredesproces me bijzonder interesseert. De Britsgezinde DUP van Ian Paisley blokkeert al enige tijd alle verdere vooruitgang omdat ze blijven beweren dat het IRA zich niet grondig genoeg heeft ontwapend en er bovendien criminele activiteiten op nahoudt. Daarom wil de DUP niet samenwerken met Sinn Féin, de Ierse partij die traditioneel een sterke band heeft met het IRA. Maar de Ierse en Britse regering eisen dat tegen 24/11 een nieuwe Noord-Ierse regering wordt gevormd, met beide partijen.

En de argumenten van de DUP brokkelen stilaan af. Gisteren heeft een onafhankelijke commissie vastgesteld dat het IRA wel degelijk de mogelijkheden om terug de gewapende strijd op te nemen heeft afgebouwd, en dat de sporadische criminaliteit niet wordt goedgekeurd vanuit de IRA-leiding. Dat doet de hoop groeien dat de gesprekken die komende week in Schotland plaatsvinden mogelijk toch tot een akkoord zouden kunnen leiden.

Dat zou belangrijk zijn, want het Noord-Ierse voorbeeld wordt ook in Baskenland en Spanje met veel aandacht gevolgd : hoe kan je een terroristische organisatie ontmantelen door akkoorden te sluiten met de gelieerde politici ? Ook voor het Midden-Oosten vallen er wellicht lessen uit te leren, en ook voor de Kaukasus waar Karel De Gucht deze week nog mocht proberen om te bemiddelen (benieuwd hoeveel stemmen in Berlare hem dat zal opleveren…).

Noord-Ierland leert ook dat de weg lang is, en vaak met één stap vooruit en twee achteruit verloopt. Maar de combinatie van politici met inzicht die uit de impasse willen geraken (Adams, Trimble, Hume, Blair, Ahern…), de steun van de bevolking die het geweld beu is en stevige internationale druk (met vooral dank aan Clinton) kan wel degelijk werken. En dat is een hoopgevende vaststelling.

Tony Blair heeft bekendgemaakt dat hij binnen een jaar zal aftreden. De druk om een datum te noemen werd onhoudbaar : hij had bij de laatste verkiezingen al beloofd dat hij de fakkel zou doorgeven. De resultaten vielen toen wat tegen, en ondertussen kozen de Conservatieven een nieuwe en dynamische leider. De klassieke Labour-achterban brengt steeds minder begrip op voor de verstandige centrum-linkse koers van Blair en lijkt te hopen op een terugkeer naar het catastrofale socialistische beleid dat ooit Margaret Thatcher aan de macht bracht.

Blair is voor mij de grootste Europese politiek van dit moment, en dat heb ik nooit verborgen. Ik bewonder zijn ideeën, zijn redenaarstalent, zijn bestuursstijl. Ik ben het manifest niet eens met zijn Irak-beleid, maar hij heeft daarvoor wel altijd de volle verantwoordelijkheid genomen en zich week na week aan het debat erover in het Britse Lagerhuis onderworpen. Zoals het een staatsman past. Ik zie het Bush niet doen…

Blair is ook een absolute zegen voor Europa. Hoewel hij zijn visie in zijn eigen land slechts héél mondjesmaat aan de man kon brengen en dus erg voorzichtig moest opereren, heeft hij zijn land een veel positievere rol laten spelen dan zijn voorgangers. Al betekende dat nog vaak dat hij op veel terreinen de vooruitgang van een “steeds hechtere Unie” moest blokkeren, om te vermijden dat de Conservatieven en de vaak xenofobe Britse boulevardpers hem totaal onderuit zou halen.

Net zoals bij Bill Clinton zal de wereld pas na zijn aftreden zijn volle betekenis beginnen begrijpen. En anders dan Clinton heeft hij die met zijn privéleven niet bevlekt. Ik hoop dat T.B., toevallig ook nog eens de ideale initialen, de volgende voorzitter van de Europese Commissie wordt.

Het Midden-Oosten staat in brand. Ik heb het moeilijk om een oordeel te vellen over de rechtmatigheid van de Israëlische aanval in Libanon. Hezbollah bedreigt effectief de veiligheid van de Israëlische burgers in het Noorden. Maar de aanvallen maken wel erg veel burgerslachtoffers en lijken erop gericht Libanon te beschadigen en de regering te verzwakken. Terwijl de Libanse regering net versterkt moet worden. Bovendien is de hele toestand ook een gevolg van de voortdurende en onaanvaardbare bezetting van Palestijns grondgebied door Israël – al moet je bij die vaststelling dan weer rekening houden met het vaak ongelooflijke gebrek aan realisme langs Palestijnse kant.

Eigenlijk zou de internationale gemeenschap een vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen moeten opleggen, voortbouwend op het bijna-akkoord dat op het einde van Clintons laatste ambtstermijn in 2000 in Camp David werd besproken tussen Barak en Arafat. Al heb ik zelf een lichte voorkeur voor een internationaal statuut voor Jeruzalem tegenover een opdeling. Zo ongeveer is het destijds ook met ex-Joegoslavië gegaan : op een bepaald ogenblik kregen de leiders een “verdrag” onder de neus met de mededeling : “hier tekenen”. Dat zoiets niet kan, hangt samen met de ongezonde invloed van Israël op de Amerikaanse politiek en met het grote symboolbelang van Palestina voor de Arabische wereld en het Islamfundamentalisme.

Op middellange termijn zie ik alleen deeloplossingen en tijdelijke compromissen haalbaar. De “eenzijdige terugtrekking” van Israël hoort daar niet bij, dat toont Gaza aan en bovendien zal geen Palestijn de “veiligheidsmuur” als grens accepteren (en terecht). Ik zou nu iets kunnen zeggen over de onmacht van Europa, maar zelfs als Europa eensgezind met luide stem zou kunnen spreken, weet ik niet zo goed wat het nu zou moeten zeggen. Wie slaagt erin de toekomst te zien van het land van de profeten ?

Op 16 mei schreef ik hier dat ik hoopte dat het verhaal van Ayaan Hirsi Ali, die plots de Nederlandse nationaliteit dreigde kwijt te spelen, zou leiden tot het aftreden van minister Verdonk. Nu is de hele Nederlandse regering erover gevallen. Verdonk had nochtans besloten de nationaliteit van het ex-kamerlid van Somalische afkomst(van haar eigen partij) nu toch niet af te nemen. Op grond van het Somalische naamgevingsrecht (!) én een afgedwongen excuusbrief van Hirsi Ali.

Regeringspartij D66 vond dat laatste en het hele optreden van Verdonk in dit verhaal behoorlijk over de schreef, en daar kan ik me alleen maar bij aansluiten. Aangezien de VVD de eigen minister (en potentieel stemmenkanon) niet wilde opofferen, is dus de hele regering gevallen. Meer dan terecht, en bovendien ook tactisch goed gespeeld van D66 – en dat kon de partij wel even gebruiken. Ook al koos ze vorige week de verkeerde kandidaat tot lijsttrekker : het had volgens mij Lousewies Van der Laan moeten zijn, het werd Alexander Pechtold. Al is dat nu zeker ook weer geen sléchte keuze, maar Van Der Laan had het beter gedaan.

Overigens kan je van hieruit alleen maar jaloers zijn op de debatcultuur van onze Noorderburen, waar je als minister niet wegkomt zonder dat je echt kan uitleggen waarom je doet wat je doet en waar partijen hun eigen lijn volgen zonder als angsthazen achter hun regering aan te lopen.

Na Balkenende I ligt nu ook Balkenende II tegen de grond. Het worden interessante tijden. Een verkiezingsoverwinning van de PvdA van Wouter Bos ligt voor de hand, maar met wie zou die dan wel gaan regeren ?

Het asielvraagstuk, opnieuw. Een Somalische vrouw ontvlucht haar gedwongen huwelijk met een verre Canadese neef. Bij aankomst in Europa dient ze een asielaanvraag in, weliswaar in een ander land dan datgene waar ze eerst aankwam. Uit angst voor haar familie geeft ze een verkeerde naam op, verandert haar geboortejaar en stelt ze rechtstreeks uit Somalië te komen, hoewel ze lang in Kenia heeft gewoond. Ze wordt in 1992 als vluchteling erkend en verwerf later ook de nationaliteit. Had ze destijds erkend mogen worden ? Dat je van naam verandert, lijkt me nogal normaal in dit soort situatie. Dat je je verhaal verdraait, lijkt me wat minder aannemelijk. Misschien had ze destijds geen asiel mogen krijgen. Maar ze krijgt het toch.

De betrokken dame integreert zich erg goed in de maatschappij. Ze leert de taal vlekkeloos spreken en schrijven, studeert aan de universiteit, vindt een baan en vertelt haar hele verhaal in 2002 in een tv-uitzending. Vervolgens wordt ze bovendien tot parlementslid verkozen. In 2006 struikelt een minister, een partijgenote, plots over het feit dat ze een valse naam heeft opgegeven, 14 jaar geleden. Ze ontneemt haar de nationaliteit en dus uiteraard ook haar parlementszetel.

Dit overkwam deze week Ayaan Hirsi Ali, het omstreden maar briljante (ex-?)Nederlandse kamerlid voor de VVD. Een beetje Jean-Marie Dedecker, maar dan zwart én met 10 keer meer inhoud. Wie hier jaren de kans krijgt om legaal te verblijven en te integreren moet hier kunnen blijven. Dat is voor mij even evident dan stellen dat wie hier volstrekt illegaal verblijft terug weg moet. Dat je voor manifeste fraude enkele jaren langer kunt teruggaan, lijkt me ook logisch. Maar iemand na bijna 15 jaar op haar valse naam pakken (die bovendien niet eens zo vergezocht was) is buiten alle proporties. Het gaat bovendien om iemand met grote verdiensten in het bespreekbaar maken van een aantal belangrijke problemen, iemand die omwille van haar mening met de dood wordt bedreigd bovendien. Ik ben het lang niet over alles met haar eens. Haar kijk op de islam is mij veel te negatief. Maar deze politieke afrekening (binnen één partij !) met onmenselijke middelen is Nederland onwaardig. Het is een boodschap aan alle asielzoekers dat je nooit zeker kan zijn hier te mogen blijven, hoe lang je hier ook (legaal !) bent en hoe goed je je ook integreert (Wat kan je nog meer doen dan Hirsi Ali ?).

Ik hoop oprecht dat de betrokken minister (Rita Verdonk) dit politiek niet overleeft.

Oef ! Het lijkt er dan toch naar uit te zien dat Romano Prodi de Italiaanse verkiezingen heeft gewonnen. Al blijkt “Sua Emittenza” Silvi Berlusconi vooralsnog niet van plan om die nederlaag ook toe te geven. De meerderheid is dan ook heel krap, maar de linkse coalitie heeft geen andere keuze dan daarmee te gaan regeren. Misschien wakkert het de discipline binnen de linkse gelederen wat aan, want het Italiaanse systeem zorgt er natuurlijk voor dat er een allegaartje van partijen wordt samengebracht. Met een stevige portie al dan niet gemoderniseerde communisten.

Prodi krijgt het dus niet gemakkelijk, maar Berlusconi was een zo duidelijke schandvlek op het Italiaanse én Europese blazoen geworden, dat zijn nederlaag de meeste democraten alleen maar kan verheugen. Ontwijking van het gerecht, misbruik van zijn machtspositie in de media, beledigingen aan het adres van Jan en Alleman, … Ik ben vast niet de enige die er genoeg van had. In zoverre dat zelfs de niet bepaald uiterst linkse The Economist al jaren een kruistocht tegen de man voert.

Voor de EU is de terugkeer van Prodi aan de macht natuurlijk helemaal zéér goed nieuws. Een onvervalste pro-Europeaan aan het hoofd van één van de grotere landen. Dat was al weer een tijdje geleden !

De Britse en Ierse premiers proberen het Noord-Ierse vredesproces opnieuw op gang te brengen door duidelijke deadlines te stellen : als de Noord-Ieren er niet in slagen om de eigen instellingen zelf opnieuw op gang te trekken, nemen Londen én Dublin samen rechtstreeks het bestuur op zich. Een verstandige zet, want zo worden de pro-Britse protestanten min of meer gedwongen om te bewegen : zolang de Britten alleen de “six counties” besturen is er voor hen immers geen vuiltje aan de lucht en stoort de opschorting van de werking van de eigen Noord-Ierse regering en parlement hen niet zo.

Maar of het zal lukken om uiterlijk tegen november de instellingen in Stormont weer “up and running” te krijgen, is nog maar een andere vraag. Zo werd deze week Denis Donaldson in Dublin vermoord. Deze maakte deel uit van het Sinn Fein-bestuur, maar werd enige tijd geleden als Brits spion ontmaskerd. Hoewel het IRA en Sinn Fein alle betrokkenheid bij de moord ontkennen, gaan de verdenkingen natuurlijk wel in hun richting. En de Noord-Ierse politiek is nu eenmaal voor een belangrijk deel op verdenkingen gebouwd…

De Baskische afscheidingsbeweging ETA heeft een staakt-het-vuren aangekondigd. Dat hing al een tijdje in de lucht : het moslimterrorisme dat in 2004 ook in Madrid toesloeg nam het laatste draagvlak voor het met geweld nastreven van politieke doelstellingen weg. Bovendien wekte het voorbeeld van de Noord-Ierse IRA-“collega’s” wel interesse in Euzkadi. Maar de politieke weg naar een duurzame oplossing lijkt nog héél lang. De meeste “gevestigde machten” in Spanje vereenzelvigen Baskisch separatisme heel gemakkelijk met terrorisme. In tegenstelling tot Sinn Féin in Noord-Ierland werd Batasuna de voorbije jaren met alle mogelijke en onmogelijke middelen uit het politieke proces gebannen. Bovendien stoten de voorzichtige stappen die de socialistische regering Zapatero af en toe probeert te zetten op sterke weerstand van de conservatieve Partido Popular die zich in dit verhaal een waardige opvolger van Franco toont. Om vrede te sluiten moet je wel met twee zijn, en dat is in Spanje niet zo eenvoudig.

Nu, de ETA-mensen zijn dan ook geen zachtgekookte eitjes en een stuk minder vatbaar voor een minimum aan pragmatisme dan de Noord-Ierse nationalisten. De toestand lijkt mij eerder vergelijkbaar met wat er zou gebeuren als Hamas tot een staakt-het-vuren zou besluiten. Een heel kleine, maar niettemin noodzakelijke stap voorwaarts.

Nederland trok gisteren naar de stembus om nieuwe gemeenteraden te kiezen. Dat betekent dat alle buurgemeenten van Essen, op Kalmthout na, dus over hun plaatselijke politici mochten oordelen. Al lijken de verkiezingen toch vooral door de nationale politiek te zijn beïnvloed. Dat is jammer, want zo kan het gebeuren dat een slechtwerkende plaatselijke afdeling van een partij beloond wordt voor wat de Kamerfractie in Den Haag doet, waar ze lokaal nauwelijks of geen contact mee hebben, laat staan dat ze die kunnen beïnvloeden. Andersom is natuurlijk nog erger : afgestraft worden voor iets waar je nauwelijks wat aan kan doen. In Utrecht bestuurden de PvdA en Leefbaar Utrecht samen de stad. De PvdA gaat van 7 naar 14 zetels, Leefbaar Utrecht van 14 naar… 3. Het lijkt me logisch dat de lijsttrekker van deze laatste zich afvroeg waaraan ze dat dan wel hadden verdiend…

Over heel Nederland doen vooral de PvdA (sociaal-democratisch) en de SP (uiterst links) het goed, wat slecht nieuws is voor de regering Balkenende. De partijen van zijn coalitie (de christen-democraten van het CDA, de rechts-liberalen van de VVD en de links-liberalen van D66) leveren immers heel wat zetels in. Ook bij de Essense buren doet de PvdA het goed, in Roosendaal zelfs vrij spectaculair : van 3 naar 8 zetels en in één klap de grootste partij. Vooral ten kosten van de lokale RLPR, die van 12 naar 8 gaat. In Rucphen is de lokale Rucphense Volkspartij de overwinnaar, ten koste van de VVD. Al is ook daar de vooruitgang van de PvdA het sterkst (van 1 naar 3 zetels). De PvdA wordt ook in Woensdrecht de grootste, terwijl er in Zundert nauwelijks wat verandert, al wordt het CDA er nipt de grootste partij (in plaats van de lokalen van Nieuw Zundert-Werknemersbelangen). Een nieuwe lokale partij, 3D, komt er met 2 zetels in de raad. Opvallend is verder dat in de gemeenten rond Essen D66 eerder vooruit- dan achteruitgaat, tegen de nationale trend in.

Nu moeten er meerderheden worden gevormd. Naar Nederlandse gewoonte worden dat meestal véél te brede coalities, met zoveel partijen dat de oppositie er niet zo sterk staat. Wat anderzijds wel maakt dat de meerderheidsfracties zich een stuk onafhankelijker tegenover het college kunnen opstellen dan in Vlaanderen gebruikelijk is, en dat is wel een goede zaak.

Laat ik maar meteen zeggen dat ik voorstander ben van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Het land hoort bij Europa, en het vooruitzicht van integratie in de EU zet de Turkse overheid onder grote druk om verder te democratiseren. Want op dat vlak is er alleszins nog een hele weg af te leggen, vooral tegenover de Koerdische bevolking. Dat wordt nogmaals en zeer schrijnend bewezen met het lot dat de ouders van Derwich Ferho, de voorzitter van het Koerdisch Instituut in Brussel, hebben ondergaan : het bejaarde echtpaar werd vrijdag door doodseskaders op om het leven gebracht. En het is algemeen bekend dat deze moordcommando’s worden aangestuurd of minstens getolereerd door de Turkse overheid.

Terecht werd er vanuit verschillende politieke partijen -niet toevallig de N-VA, spirit en het Groen! van Bart Staes- onmiddellijk scherp gereageerd en opheldering vanwege de Turkse autoriteiten geëist. Nu moeten niet alle EU-landen op het vlak van “mensenrechten en minderheden” lessen willen leren aan Turkije (Spanje heeft ook de neiging om al wat Baskisch is ook als terroristisch te beschouwen), maar de Turkse overheid beantwoordt hier duidelijk niet aan de Europese (en algemeen-menselijke) norm.

Sommigen zien ook een verband met de kwestie-Erdal. Over het “ontsnappingsincident” (dat er eigenlijk geen is, want ze was niet opgepakt) ga ik me niet uitspreken, maar het lijkt me wel evident dat de veroordeelde Turkse terroriste de uitlevering naar haar “vaderland” tracht te voorkomen : het risico op martelingen is niet denkbeeldig, en dan kan van uitleveren inderdaad geen sprake zijn ! Misschien was dat beter vooraf uitgeklaard. Het proces-Erdal toont overigens wel aan dat rechtsregels niet zomaar met de voeten mogen worden getreden omdat het over “terrorisme” gaat. Anders komen we in een Guantánamo-rechtspraak terecht, en dat is nu net wat Europa aan de V.S. verwijt. Al vrees ik voorlopig niet dat het “huisvuilarrest” (zie hieronder) daartoe zal leiden…