Tom Bevers

Niet alleen het nieuwe jaar, ook de nieuwe legislatuur nadert met rasse schreden.  Vanaf 2 januari worden in alle Vlaamse gemeenten nieuwe gemeenteraden geïnstalleerd.  In de meeste gevallen moesten daarvoor meerderheidscoalities worden gevormd.  Vaak ging dat snel (of te snel, zoals in Essen), maar op sommige plekken had het wat meer voeten in de aarde.  De meeste van die moeilijkheden waren op 14 oktober al perfect voorspelbaar, trouwens.

Dat het vormen van een meerderheid in Antwerpen niet zo eenvoudig zou zijn, stond wellicht zelfs al vóór 14 oktober vast.  Centrum-rechts verderzetten had gekund, maar N-VA had duidelijk niet echt veel zin meer in een verdere samenwerking met CD&V.  Toen dan nog bleek dat de meerderheid maar één zetel overhield, was het lot van de uittredende coalitie al snel beklonken.  Dus moest de rechts-linkskloof overbrugd worden.  Ik had van bij het begin het gevoel dat de sp.a daar méér zin in had dan Groen, én dat Bart De Wever Jinnih Beels een stuk beter vertrouwde dan haar groene collega’s.  Dat ook Open Vld dan nodig was voor de meerderheid was een pluspunt, omdat de partij zo de schakel kon vormen met de voormalige bestuurspartij die nu plots de kans kreeg om terug mee op het Schoon Verdiep te geraken.  Uiteraard vergde het grote inspanningen om de meerderheid rond te krijgen, en natuurlijk was het geen evidentie om de sp.a-achterban te overtuigen.  Maar uiteindelijk lijkt het me een betere keuze om mee te besturen dan aan de kant te blijven staan : elke trendbreuk zal immers sowieso op het conto van de sp.a komen, die daarnaast altijd zal kunnen uitleggen dat ze ook niet álles konden veranderen.  Al zal N-VA zes jaar lang moeten opletten dat ze de eigen wil niet te ver doordrijft en dat ze in Brussel niet stukmaakt wat ze in Antwerpen opbouwt – en dat is wellicht óók een goede zaak voor N-VA zelf.  Ik verkies principieel geel-blauw-groene coalities, maar Groen toonde te weinig honger om te besturen en te veel koudwatervrees – het zou volgens mij een Mieke Vogels niet zijn overkomen.  Deze geel-rood-blauwe meerderheid ziet er wat mij betreft alvast redelijk veelbelovend uit.

Een andere gemeente waar de puzzelstukken erg laat in elkaar vielen was Ninove, en ook daar werd met veel belangstelling van buiten de gemeente zelf naartoe gekeken.  Forza Ninove mag dan wel niet de naam van het Vlaams Belang dragen, dat de partij wordt aangevoerd door een Belang-parlementslid maakt dat ze daar niet mee wegkomen.  De patstelling tussen Forza enerzijds, de combinatie Open Vld-Samen anderzijds en de N-VA die na een zwaar verlies en een ongetwijfeld bijzonder moeilijk intern besluitvormingsproces principieel voor de oppositie koos moest op één of andere manier leiden tot een “buigen of barsten”.  Uiteindelijk barstte de partij met de meest precaire strategie, wat niet zou mogen verbazen.  Toch is er zelden een Vlaamse gemeente zo dicht bij een extreem-rechts bestuur gekomen.  Eigenlijk zou in dit soort situaties de “burgemeester van buiten de raad” misschien toch uit de institutionele mottenballen moeten worden gehaald.  Ninove lijkt behoefte te hebben aan iemand die een maatje groter is dan de verkozenen…

Zo schieten er alleen Borsbeek en Linkebeek nog over.  In twee gevallen gaat het alleen nog over de juiste verdeling van de mandaten, want behalve in de grootsteden is ook dat een constante in Vlaanderen : er wordt zo goed als overal eerst en vooral over mandaten onderhandeld, daarna over inhoud.  Zo hebben we in Essen ook nog geen letter van het bestuursakkoord gezien (hoewel het toch zou zijn goedgekeurd door de beide partijen…).  Wat juist het probleem in Linkebeek is, ontgaat me een beetje – normaal is élk probleem daar een taalkwestie, maar dat lijkt nu toch niet het geval.  In Borsbeek ziet iedereen die met de geplogenheden van de lokale politiek vertrouwd is dat er daar een schepenmandaat gedeeld zou moeten worden.  Er zal wel een heel specifieke reden zijn waarom die afspraak vooralsnog niet is gemaakt, maar ik vermoed dat er nog wel een oplossing uit de bus gaat komen.

In elk geval lijkt de kans groot dat de hele procedure in het Gemeentedecreet die tot een bestuur moet leiden in gevallen dat er geen meerderheidscoalitie kan worden gevormd nergens zal worden gebruikt.  Gelukkig maar, want ze rammelt nogal, vooral omdat ze niet toelaat om ook een burgemeester te kiezen.  Wat niet betekent dat ik een fan ben van de “normale” procedure, die tot een ondoorzichtige en vaak overhaaste coalitievorming leidt.  Al is dat evenzeer een gevolg van onze politieke cultuur (of het gebrek daaraan) dan van de procedure zelf.

Hoe dan ook treedt er in de komende dagen een bonte verscheidenheid van gemeenteraadsleden, burgemeester en schepenen aan.  En “voorzitters van het Bijzonder Comité”, voor wie een elegantere titel ook had overwogen kunnen worden.  Hopelijk hebben ze het allemaal goed voor met hun gemeente en houden ze zich niet alleen aan de eed om de “verplichtingen van (hun) ambt trouw na te komen”, maar doen ze dat ook met inzet en doortastendheid !

We hebben deze voormiddag onze lijst ingediend.  Precies zoals we die enkele weken geleden hadden bekendgemaakt.  Dat klinkt evident, maar vraag dat dan eens aan de lokale partij(afdeling)en in Vlaanderen die de voorbije weken en dagen nog in extremis iemand van de lijst moesten halen.  Allemaal om bijzonder goede redenen.  Maar enig medelijden kan ik toch niet onderdrukken.  Een beetje met sommigen van de betrokken ex-kandidaten.  En vooral met hun partijcollega’s.  Zoals ik hier al eens herhaald heb (en wat de media al te graag vergeten) draait de lokale politiek voor een belangrijk stuk op vrijwillig engagement.  Op niet-professionelen die meewerken omdat ze geloven in hun gemeenschap, in de democratie, in de ideeën of de mensen waar ze mee achter staan.  Het zal je dan maar gebeuren dat je zo kort voor de verkiezingen iemand moet buitenzetten die in veel gevallen al even vrijwillig op de lijst staat en die -het weze desgevallend vanuit een verkeerde motivatie- zich wilde inzetten voor een verhaal.  Je zal maar de folder net “goed voor druk” hebben doorgestuurd of de affiches op de borden hebben geplakt.

Ik denk aan het werk dat het dan meebrengt om dat toch nog min of meer recht te zetten, en ook aan de kosten.  Die worden betaald met geld dat in de regel ook al niet als manna uit de lucht komt vallen, overigens, maar waar vaak door de mandatarissen en de (andere) vrijwilligers voor moet worden gewerkt.  Ik zou het niet graag meemaken, en wens het niemand toe.  Ik zag in de voorbije dagen een lokale folder van Défi, het voormalige FDF.  Van veel politieke sympathie voor hen moet ik niet meteen verdacht worden, maar toen ik bij de voorstelling van de lijst drie fotootjes van kandidaten zag ontbreken, dacht ik toch aan de arme vrouw of man die wellicht zo laat mogelijk en diep zuchtend heeft beslist om de folder dan toch maar te laten drukken zonder die foto’s.  Als ik dat al erg vind, wat moet het dan zijn om een foto af te drukken van iemand die uiteindelijk niet verkiesbaar is.

Gaat dit stukje daarmee over de rechtsextremisten van Schild en Vrienden ? Een beetje maar. Ik ben vooral blij dat ze nog redelijk op tijd ontmaskerd werden. Ik ga verder Joachim Pohlmann, de woordvoerder van N-VA-voorzitter De Wever citeren : “Klaarblijkelijk begrepen deze jongens niet wat de historische opdracht van de Volksunie en de N-VA is (…en…) dat ons Vlaanderen gebouwd is op de verlichtingswaarden en daarin voor extremisme geen plaats is; of het nu religieus of ideologisch is, van links of van rechts.”  En ja, ik heb medelijden met de N-VA-afdelingen op wiens lijsten ze stonden.  Maar niet meer of minder dan met de andere partijen die iets soortgelijks overkomt.  Ik moet er niet aan denken.

We staan in de “Stemcheck“.  Hoera.  Toen die twee weken geleden door De Standaard en Het Nieuwsblad werd gelanceerd, stond N-VA/PLE er niet in.  We belden en mailden die kranten, maar kregen geen uitleg.  We keken grondig onze mailbos en alle andere mogelijke mediakanalen na, en stelden vast dat we gewoon nooit waren gecontacteerd.  Zonder verdere uitleg kreeg de Essense kiezer alleen CD&V, sp.a en Essens Belang voorgeschoteld.  Op basis van een “wetenschappelijke methodologie”, dat dan weer wel.  CD&V was er ook als de kippen bij om publiciteit te maken voor de test.  De ultieme droom leek uit te komen : verkiezingen zonder de enige partij die hun koppositie kan bedreigen.  Hoe mooi…

Vorige week kwam er dan plots het bericht dat we alsnog de Stemtest zouden mogen invullen.  Een halve dag later kregen we vervolgens een link.  En dan hadden we nog ongeveer 24 uur om geargumenteerd op 50 stellingen te antwoorden.  50, waarvan degene die de test op het scherm invult er 25 te zien kreeg.  Plus nog een heel pakket aanvullende informatie.  Hoe een partij die alléén op vrijwilligers draait op die korte termijn het equivalent van een zestal pagina’s antwoorden op een degelijke manier moet volschrijven, dat was duidelijk niet het probleem van de kranten.  Het besef dat de gemeentepolitiek, zeker in de oppositiepartijen, niet op beroepspolitici draait is er duidelijk nog niet doorgedrongen.  Zes uur tijd heeft het gekost.  Zelf namen de twee kranten wel nog een dag of vijf om de antwoorden te verwerken in hun “wetenschappelijke methodologie”.  Dat dan weer wel.

Ik vermoed dat ze er vooral een computerprogramma op hebben losgelaten.  Als ze de antwoorden ook hadden gelezen, dan hadden ze geweten dat sommige stellingen niet relevant zijn voor Essen.  Als geen enkele gemeentelijke school warme maaltijden aanbiedt, dan is de vraag of die maaltijd halal moet zijn irrelevant.  Dat twee partijen dat aangeven, en bovendien vervolgens een verschillende keuze maken met eigenlijk hetzelfde argument, zou er toch toe moeten leiden dat de vraag gewoon wordt geschrapt ? Gelukkig hebben ze sommige andere vragen die we moesten beantwoorden wel laten vallen.  “Moet Essen fusioneren met… Essen ?” kwam er op het scherm.  Wij zijn helemaal vóór, uiteraard.

Een voorafgaand overleg met de partijen zelf, om zo tot zo zinvol mogelijke stellingen te komen, had ongetwijfeld de kwaliteit van de test kunnen verbeteren.  Toch hebben de makers van de Stemcheck nog enige moeite gedaan om lokale kwesties te verwerken.  We kregen ondertussen namelijk ook een reeksje vragen van Het Laatste Nieuws.  Waar we alleen maar moeten kiezen tussen ja of neen, en zelfs geen uitleg bij kunnen geven.  Dat maakt dat er geen volledige dag tijd in gaat kruipen, gelukkig maar.  Maar of we een afzonderlijk zwemuur willen voor allochtone vrouwen vinden we moeilijk om te beantwoorden.  De dames gaan nogal opkijken als ze vrolijk het grasveld aan het Parochiecentrum induiken, vrezen we (tussen haakjes, zelfs voor een gemeente mét zwembad is de vraag onnoemelijk slecht geformuleerd; een afzonderlijk zwemuur voor vrouwen kan mogelijk wettelijk zijn, maar één voor uitsluitend allochtone vrouwen is zonder enige twijfel in strijd met het discriminatieverbod).

De kwesties die echt spelen komen in beide testen (volgen er nog ?) maar mondjesmaat aan bod.  En zowel Het Laatste Nieuws als De Standaard/Het Nieuwsblad lijden ook aan het euvel van de valse tegenstelling : meer groen of meer bedrijvigheid, dat kan toch allebei ? Niet zo voor onze kranten, voor wie nuance uit den boze is en die eigenlijk het liefst een tweepartijenstelsel zouden zien.  Zoals de voorbeelden die ik al meegaf aantonen zijn ze er bovendien vooral op gebrand om “identitaire” kwesties mordicus in elk gemeente te agenderen, ook waar die echt niet spelen.  Dat ze daarmee zelf bijdragen aan de polarisering hierover die ze soms aanklagen, is wellicht niet hun zorg.  En dat ze het speelveld voor lokale partijen onnodig inperken door hen te willen dwingen om deel te namen aan een debat dat het hunne niet is, ook al niet.

Ik weet het, ze zijn onweerstaanbaar, dit soort testjes.  Daarom is het goed dat we er nu tenminste tussen staan – als partij niet meedoen is immers geen optie als de anderen het wel doen.  Wie de toelichtingen leest, kan zelfs interessante dingen leren over de partijstandpunten in onze gemeente.  Maar wie echt wil weten wat er speelt, zal toch wat dieper moeten graven in de komende weken.  En de resultaten nemen voor wat ze waar zijn : een test op basis van 25 eerder toevallige stellingen die uiteindelijk maar een afkooksel zijn van het politieke debat in onze gemeente.