Tom Bevers

De lente is nu echt wel begonnen, maar de winter werpt een lange schaduw. Na het racistische geweld in Brugge werden gisteren in Antwerpen, midden in de stad, mensen doodgeschoten omwille van hun huidskleur. Een kleuter kreeg de kogel omdat haar oppas zwart was. Wat is er met Vlaanderen aan de hand, dat dit kan gebeuren ? Natuurlijk gaat het om individuele, geïsoleerde, gevallen. Maar die zijn alleen mogelijk dankzij een bepaald klimaat, dat ondermeer door het VB werd gecreëerd. Als extreem-rechts hetzelfde fatsoen zou hebben als de allochtone en de Poolse gemeenschap na de moord op Joe Van Holsbeeck, dan organiseert het nu zondag een herdenking van de slachtoffers van deze terroristische aanslagen.

Dit is onze samenleving, dit zijn onze daders, dit zijn onze slachtoffers. Het is dus onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat dit niet meer kan gebeuren. Een absoluut verbod op de handel in en het bezit van wapens lijkt me daarbij een noodzakelijke, maar geen voldoende stap. Het komt er vooral op aan om mensen te laten begrijpen dat we er alleen uitgeraken door mét elkaar te leven.

Onlangs werden een aantal “waarden” voorgesteld als basis voor de inburgeringscursus, vertrekkend van vrijheid, gelijkheid, solidariteit, respect en burgerschap. Het lijkt me een goed begin. Laten we de cursus ook maar in het secundair onderwijs aanbieden !

Gisteren 1 mei. Feest van de Arbeid. Feest om de inzet van zovelen in herinnering te brengen voor een meer sociale maatschappij met bescherming tegen uitbuiting en een afdoend vangnet voor wie het echt nodig heeft. Feest van een menswaardige arbeidsmarkt. Feest van het volk dat soms de machthebbers op de knieën moe(s)t dwingen.

Soms jammer genoeg ook het feest van verworven rechten van de ene ten koste van de uitsluiting van de andere. Feest van de te beperkte solidariteit.

Natuurlijk past het mij als federaal ambtenaar bij de administratie werkgelegenheid niet om uitspraken te doen over het beleid terzake. Laat ik daarom maar een citaat meegeven, volledig voor rekening van degene die het heeft uitgesproken : 1 mei had de dag van het vrij verkeer van werknemers in Europa moeten zijn. Maar dat is helaas niet het geval. Nochtans, als we toezien op het adagium ‘gelijk loon voor gelijk werk’ leidt een Europa met een vrij verkeer van werknemers helemaal niet tot uitbuiting en sociale dumping. Dat zei Mia De Vits (sp.a-europarlementslid) op haar 1 mei-toespraak in Halle. Nooit gedacht dat ik haar hier ooit nog zou citeren. Maar het citaat blijft natuurlijk alléén haar verantwoordelijkheid

De moordenaar van Joe Van Holsbeeck was dus geen Maghrebijn, wel een Pool van Roma-afkomst. Ik ging er ook vanuit dat het om een Noord-Afrikaan ging. Al heb ik daarmee zeker niets veralgemenend willen zeggen, ik nu ook antwoorden op de vraag of het om een vooroordeel ging. Eigenlijk vind ik dat niet : de kans dat een jonge crimineel met een wat donkerder huidskleur in Brussel een Marokkaan is, is nu eenmaal redelijk groot. Als het al een vooroordeel is, is het er één over criminelen, niet over Marokkanen, zoals iemand deze week het in de krant stelde. Zelfs de imans gingen van deze veronderstelling uit, anders zouden ze wellicht in het vrijdaggebed vorige week geen aandacht aan deze moord hebben besteed. Bovendien wordt iedereen -willen of niet- beïnvloed door wat de pers schrijft. Dat is natuurlijk wel nuttig om te weten, maar het helemaal vermijden kan je nooit.

Wilfried Martens presenteert zijn autobiografie, nadat er onlangs zowaar ook al een toneelstuk over hem in première ging. Het boek staat natuurlijk onmiddellijk op het “te lezen”-lijstje, al vermoed ik dat ik toch het geduld zal hebben om te wachten tot het in de bib ligt. Martens is een politiek figuur uit een vorig tijdperk, die zich nu als EVP-voorzitter soms in tragische bochten moet wringen, tot aan het steunen van Berlusconi toe. Maar hij heeft natuurlijk een onuitwisbare stempel op dit land, zijn volk en zijn leiders gedrukt. Martens tekende voor het “herstelbeleid”, dat weliswaar vrijwel nooit echt op dreef geraakte en tot op vandaag voortduurt. Maar dat toch mee de basis legde voor de afbouw van de (hallucinante) staatsschuld en dus de euro mee mogelijk maakte. Ook “zijn” staatshervormingen hingen met haken en ogen aaneen, maar ook hier is de soep uiteindelijk smakelijker gebleken dan de ingrediënten. Bovendien heeft hij door zijn “verraad” aan Verhofstadt uiteindelijk de paarse regering mogelijk gemaakt, en dat bleek een zeer belangrijke gezondheidskuur voor de politiek (met Vankrunkelsven moet ik evenwel vaststellen dat de zieke stilaan genezen lijkt).

Als politiek de kunst van het mogelijke is, heeft Martens er in bepaalde periodes wellicht alles uitgehaald wat erin zat (al zat er soms wel héél weinig in). Dat is al bij al geen geringe verdienste !

Dat Schoten één van de frontlijn-gemeenten voor het Belang zou zijn, in zijn niet-aflatende strijd om ergens aan de macht te komen, was al langer duidelijk. Niet dat het VB plots ideeën heeft hoe een residentiële gemeente (zónder allochtonen, overigens) moet worden bestuurd, neen. Ook daar blinken hun gemeenteraadsleden niet uit in dossierkennis, inzicht of werkkracht. En ook Marie-Rose Morel is vooralsnog meer met haar eigen zwembad dan met een beter bestuur voor de Schotenaren bezig te zijn. Maar om één of andere reden lijkt de (potentiële) Belang-kiezer dat allemaal niet zo belangrijk te vinden.

De lokale CD&V-burgemeester stelt nu dat hij zou overwegen om met het Belang te besturen, al gaat hij ervan uit dat het niet nodig zal zijn. Daarmee ondergraaft hij meteen zijn eigen kansen, want wie op voorhand het “noodplan” bekendmaakt straalt niet meteen veel zelfvertrouwen uit. Los daarvan is het wel eerlijker om nu te zeggen wat de plannen zijn dan op 9 oktober plots met het VB rond de tafel te gaan zitten.

Maar ik geloof absoluut niet in het scenario dat het VB achter de bestuurstafel zou worden “ontmaskerd”. Hun bestuurders gaan alle problemen nog steeds op “de anderen” blijven afschuiven. Op de coalitiepartner zolang ze geen absolute meerderheid hebben. Op de Vlaamse overheid zolang ze die niet helemaal zelf in handen hebben. Op de federale overheid (voor hen is dat een synoniem van “De Walen”) zolang België bestaat. En desnoods op Europa. Het zal heel moeilijk zijn om hen uit hun underdogpositie los te weken, zodat ze volgens mij ook mét bestuurs(on)verantwoordelijkheid hun kiezerspotentieel zouden behouden. Terwijl ondertussen een gemeente, een stad of een heel land zou worden overgeleverd aan een stel (veroordeelde) racisten waarbij het aantal bekwamen op één hand kan worden geteld – om nog vingers over te houden. Waarbij propaganda véél belangrijker zal blijken dan beleid en spin-doctors à la Slangen helemaal zullen verbleken.

De discussie over het “cordon sanitaire” is totaal zinloos. Het is gewoon geen optie om te besturen met een partij waarvan niet alleen de basiswaarden onaanvaardbaar zijn, maar die bovendien geen enkel coherent idee heeft over hoe ze deze complexe maatschappij zouden willen inrichten. Ik begrijp dat dat niet altijd zo gemakkelijk uit te leggen is, lokaal kan de situatie er al eens wat minder zwart/wit uitzien. Maar Somers, Vandeurzen en collega’s moeten vooral blijven duidelijk maken dat het hier écht niet alleen over Schoten, Stabroek of Deurne gaat. De vergelijking met Nederland gaat tenslotte niet op : Leefbaar Rotterdam heeft zo ongeveer even veel met het VB gemeen als de Nederlandse SP met de sp.a in Vlaanderen.

Er zijn geen zekerheden meer. Een Vlaams Belanger die opkomt voor een asielzoekersgezin ! Blijkbaar volstaat het dat ze maar heel even in contact worden gebracht met een reëel dossier om het hele Belang aan het zwalpen te brengen. En zodra er iemand anders dan het kleine kransje rond Annemans en Dewinter het woord neemt, is alles er om zeep. Bart Sturtewagen slaat in De Standaard de nagel op de kop : “De waarheid afdekken dat het hele ideeëngoed slechts met spuug en paktouw bij elkaar wordt gehouden, vereist een intelligentie die bij de partij bijzonder ongelijk is verdeeld.” De reactie in de partij is er één van zeer grote hypocrisie : als het Belang zo rechtlijnig was dan ze altijd heeft beweerd, zou Tastenhoye natuurlijk onmiddellijk buitenvliegen. Als het aan het Belang ligt, moeten politici van andere partijen voor veel minder aftreden (in eerdere versies van hun partijprogramma werd dat “worden gedeporteerd als volkvreemde elementen”).

Politiek is voortdurend een evenwicht zoeken tussen principes en praktijk, tussen abstracte ideeën en de concrete toepassing. Twee soorten “politici” kunnen dat niet : de extreme ideologen die alles wat niet in hun denkraam past ontkennen of proberen uit te schakelen, en anderzijds de populisten die met elke wind die de publieke opinie beroert meedraaien. Beide horen in feite niet thuis in een democratisch systeem, omdat ze de eigenheid daarvan ontkennen. En het Belang probeert zowaar de beide tegelijk te zijn. Faut le faire…

Maar de grote vraag is of de Belangkiezer ervan wakker ligt. Of winnen ze er kiezers bij omdat ze blijkbaar toch niet zo onmenselijk zijn als “de anderen en de pers altijd zeggen” en tegelijk óók omdat “de anderen en de pers” een kleine tussenkomst van één parlementslid overdreven uitvergroten omdat ze nu eenmaal altijd wel iets zoeken om het Belang op te pakken. Volgens mij lopen ze toch ooit tegen de muur van hun eigen inconsequentie. En dat gaat erg pijn doen.

Los daarvan legt het hele verhaal natuurlijk de vinger op de wonde van de moeilijkheden van de asielprocedure. Die duurt gewoon te lang in veel gevallen. Mensen die hier jaren verblijven nog terugsturen is onmenselijk. Daarbij een onderscheid maken tussen de gelukkigen die de kans hebben gekregen en gegrepen om zich goed te integreren (en bijvoorbeeld een buurtcomité achter zich te scharen) en de minder fortuinlijken die die mogelijkheid niet hebben gehad, is onrechtvaardig. Wie een aantal jaren in procedures allerhande vastzit, mag hier voor mij blijven. Punt. Dus moeten de beslissingsstructuren efficiënter worden én moeten ook de beroepsprocedures (die terecht bestaan) sneller verlopen. Zodat wie terecht asiel aanvraagt ook daadwerkelijk op korte termijn zekerheid verwerft en aan de integratie in onze samenleving kan werken. En zodat wie daarvoor niet in aanmerking komt snel naar een realistische oplossing kan zoeken en niet ten prooi valt aan advocaten of andere goedbedoelenden die mensen járen onzekerheid aanpraten in de hoop hen uiteindelijk toch hier te kunnen houden. Mensen in een situatie zonder perspectief houden is al even onmenselijk dat hen terugsturen. Dus is ook een menselijk, maar kordaat en geloofwaardig uitzettingsbeleid een absolute noodzaak, voor wie hier niet mag blijven en niet vrijwillig terug wegtrekt. Dat is een hoogst onprettig maar noodzakelijk onderdeel van een degelijk en humaan asielbeleid. Maar dat soort “enerzijds, anderzijds” is natuurlijk niet aan het Vlaams Belang besteed.

Het Vlaams Parlement heeft het kiesdecreet goedgekeurd en daarmee de spelregels voor de gemeenteraadsverkiezingen vastgelegd. Gelukkig heeft men zich uiteindelijk niet laten verleiden tot fantasietjes zoals lijsten met méér kandidaten dan er zitjes in de gemeenteraad zijn. De regeling voor de lijststemmen is natuurlijk wel een draak, zoals de VVSG terecht stelt : voor de oorspronkelijke zetelverdeling tellen alleen de voorkeurstemmen, bij eventuele opvolging telt ook de lijststem. Nu, zelfs draken kunnen af en toe nuttig zijn (om één of andere prinses te bewaken), maar een schoonheidsprijs verdienen ze zelden. Misschien kunnen via de opvolging toch jonge, verstandige, beloftevolle, nieuwe… mensen in de raad geraken, ook als ze (nog) geen groot stemmenpotentieel hebben. Dat zullen sommigen wel ondemocratisch of particratisch vinden, maar kwaliteit is ook belangrijk voor een goed functionerende gemeenteraad.

De VLD-kamerfractie kiest Fons Borginon als opvolger van Rik Daems. De laatste VU-voorzitter en de “curator” van de partij komt zo opnieuw in het politieke voetlicht te staan. Terecht. Borginon is een bedacht politicus, een diplomaat met een klare kijk die zichzelf kan relativeren of als het moet zelfs wegcijferen. De manier waarop hij het einde van de VU heeft begeleid heeft hem ongetwijfeld pijn gedaan, maar was zondermeer grote klasse.

De krantencommentaren over wijlen de Volksunie gaan allemaal in de richting van wat ik op 11/12/’05 hier schreef : de VU als kweekvijver van politiek talent. Het voelt toch aan als een (weliswaar wat wrange) revanche op de tegenstanders van toen.

Deze week kreeg ik het archief van Volksunie Essen dat Guy Van den Langenbergh altijd had bijgehouden. Mits een beetje sorteerwerk een heel mooi overzicht van de partijwerking tijdens vooral de jaren 1980 en 1990. Heel wat van de vragen, voorstellen en programmapunten van toen blijven ook met nieuwe gemeenteraadsverkiezingen in zich erg actueel. Aan de positieve kant betekent dit dat we doorheen de jaren en de politieke stormen een bepaalde lijn zijn blijven aanhouden. Anderzijds houdt het natuurlijk ook in dat er op een aantal vlakken de voorbije decennia weinig vooruitgang is geboekt…

Er zaten natuurlijk ook heel wat verkiezingsaffiches bij, vooral gedrukt bij gelegenheid van het verkiezen en herkiezen van de verschillende parlementen. Ik ben zo politici tegengekomen die we nu terugvinden bij Spirit, N-VA, VLD, Groen!, VLOTT of helemaal nergens meer. De VU in Amsterdam is de Vrije Universiteit, maar heel wat politici in het Vlaanderen van vandaag studeerden ook af bij de VU. Ach, nostalgie. Ook in de politiek mag het soms heel even. En dan terug met twee voeten op de grond.

Een weekend met een grote dosis “Tweede Wereldoorlog”. Vrijdagavond speelde het Horendonkse amateurgezelschap “Platho” het stuk “Je zult leven” over een joodse jongen die tijdens de oorlog in de Hitlerjugend belandt, en zijn hele leven met die twee uitersten in zich moet leven. Daarnaast kocht ik “Der Untergang” op DVD. Beide verhalen doen me terugdenken aan de reis die ik in 2003 met Rob maakte naar Berlijn en Polen : de omgeving van de (prachtig verieuwde) Reichstag, het joodse museum in Berlijn, de plaatsen van de voormalige ghetto’s in Warschau en Krakow en uiteraard Auschwitz en het veel indrukwekkender Birkenau.

Zoveel lessen om nooit te vergeten, zoveel vragen waarop geen antwoord mogelijk is. Maar die je met andere ogen laten kijken naar uiteenlopende zaken als de oorlog in Irak, de politiek in Vlaanderen, de verrechtsing van Israël en de transformatie van Ariël Sharon tot pseudo-vredesduif, de oproep van de Iraanse president Ahmadinejad om Israël van de kaart te vegen, of als dat echt niet kan te verplaatsen naar Duitsland of Oostenrijk. Nie wieder ?