Tom Bevers

Ergens op deze site staat mijn top-10 van buitenlandse politici. Een soortgelijke Vlaamse top-10 zal je tevergeefs zoeken. Dat is bewust, om verschillende redenen. Ondermeer omdat het als federaal ambtenaar ongepast zou zijn de federale regeringsleden erin te plaatsen. Of om ze er niet in te zetten…

Als ik het lijstje wel zou maken, zijn er desondanks enkele zekerheden. Eén daarvan is Frank Vandenbroucke, dat heb ik hier al meer laten blijken. En omdat ik beroepshalve onlangs nog eens geconfronteerd werd met zijn inzichten en geschriften ben ik er nog meer van overtuigd.

Wie het voorbije half jaar het (onbestaande) lijstje is binnengekomen, is N-VA-voorzitter Bart De Wever. Ideologisch zit ik niet echt op dezelfde lijn : ik verkies Giddens boven Burke. Dat is een behoorlijk verschillend uitgangspunt, dat evenwel op een aantal terreinen niet verhindert om tot gelijklopende conclusies te komen. Ook voor enige vorm van toegepaste christen-democratie heb ik trouwens weinig aanleg.

Maar ik ben zeker sinds het Dedecker-verhaal zijn stijl om aan politiek doen alsmaar meer gaan waarderen. De combinatie van een rotsvaste overtuiging met veel zelfrelativering en licht-cynisch realisme spreekt me wel aan. De afstand die hij ook neemt van de meer ranzige kanten die de Vlaamse Beweging kenmerken vind ik ook wel moedig – dat hij dat kan doen bewijst dat hij een grote geloofwaardigheid heeft opgebouwd bij zijn eigen achterban.

Bovendien vind ik het wel leuk dat ook een ernstig politicus ervoor uitkomt fan te zijn van The Simpsons. En passend bij “onze” generatie van politici. Waarmee ik me niet (andermaal) op zijn niveau wil plaatsen).

Ook in de keuze om af en toe principieel tegendraads te zijn, herken ik mezelf wel – de competitiegeest bezit ik daarentegen in wat kleinere doses (al zou ik zijn plaats in De Slimste Mens toch ook graag Marc Reynebeau hebben geklopt). Tenslotte vind ik zijn respect voor de autonomie van de lokale N-VA-afdelingen, die tijdens de voorbije gemeenteraadsverkiezingen ook in Essen bevestiging kreeg, natuurlijk ook belangrijk.

“Titaantjes” met De Wever was deze morgen dan ook zeer beluisterbaar. Ik ben benieuwd naar het verdere verloop van zijn veelbelovende politieke carrière.

Jean-Marie Dedecker wordt lid van de N-VA, en meteen zegt CD&V het kartel met de N-VA op. Daarbij wordt op zijn minst een vreemde redenering gevolgd : het feit dat Dedecker een N-VA-lidkaart koopt verandert in principe niets aan de N-VA, en vanalles aan Dedecker. Voor sommige CD&V’ers lijkt het wel alsof de N-VA lid is geworden van “Dedecker”, alsof dat al zou kunnen. N-VA-voorzitter De Wever leek dan ook oprecht verbaasd over de CD&V-reactie, al gaf hij toe dat de communicatie binnen het kartel beter had gekund. Maar om het nu zomaar op te blazen… De verwijzingen naar een ex-Blokker als Ignace Lowie die bij CD&V actief is, vind ik in dat verband zeer terecht.

Ik wil even stilstaan bij de winnaars en de verliezers van dit verhaal.

Winnaar 1 : Jean-Marie Dedecer. Hij toont aan dat hij verstandig genoeg is om zich niet in een eenmansavontuur te storten of zich à la Coveliers aan de verkeerde kant van het cordon sanitaire te plaatsen. Hij kiest voor een degelijke partij, waar hij een behoorlijke invloed kan hebben. En hij toont aan dat er met hem wél te werken valt.
Ik hou niet van zijn ideeën, noch van zijn stijl. Ik zou nooit in dezelfde partij als hij actief kunnen zijn. Maar hij speelt het spel wel verstandig en is een democratisch en eerbaar politicus. Goed gespeeld van Jean-Marie.
Winnaar 2 : De VLD. Als het hele scenario door Noël Slangen bedacht zou zijn, dan is hij een genie (let goed op de “zou”). Dedecker buiten zetten én het kartel CD&V/N-VA breken was tot voor enkele weken de ultieme droom van menig VLD’er. Verhofstadt mag ernstig aan een derde ambtstermijn beginnen denken.
Winnaar 3 : sp.a-spirit. Het kartel leert een les over kartels : er zijn grenzen aan. Maar het betaalt zelf niet de prijs voor die les. Voor de meer progressieve nationalisten wordt spirit weer wat aantrekkelijker. De kansen op een probleemloze regeringsdeelname worden nog groter. De kans op premier Vande Lanotte evenzeer. Hopelijk verlost dit het kartel van enkele inhoudelijke verkrampingen en wordt er voor een duidelijk vernieuwend programma gekozen met stevige links-liberale inslag, vooral socio-economisch.
Winnaar 4 = winnaar 2 + winnaar 3 = Paars.
Winnaar 5 : Bart De Wever. Hij versterkt de door hem gekozen democratische rechts-conservatieve koers van de N-VA (maar moet er op een aantal vlakken wel liberale ideeën bijnemen). Hij verlost zich ook van de opgave om na de verkiezingen een halve staatshervorming door de N-VA-Partijraad te moeten sleuren. Helpt “per ongeluk” het kartel om zeep, maar het ziet er (terecht) niet naar uit dat zijn partij het hem persoonlijk gaat aanrekenen.

Winnaar én verliezer 1 : De N-VA. Dedecker is natuurlijk een mooie aanwinst. Als hij er zich van kan weerhouden voor de tweede keer de eigen partij ten gronde te richten. Maar ik acht de N-VA een stuk beter in staat om hem onder controle te houden dan de VLD – de kans om op gevoelige tenen te trappen is ook een stuk kleiner. Anderzijds was het einde van het kartel niet voorzien en niet gewenst. De kans op een grondige staatshervorming wordt er een stuk kleiner door.
Winnaar én verliezer 2 : Het ACW. Dat doet alleen aan politiek om de macht van de eigen organisatie te bestendigen en te versterken. Het toont nu, voor wie het vergeten was, aan hogroot de macht binnen CD&V nog wel is en lost het kartelprobleem netjes op. Anderzijds vermindert de kans op deelname aan de federale regering, en daarmee dus… op macht. Bovendien zou het zo stilaan wel kunnen dat sommige CD&V’ers er genoeg van krijgen. Vooral omdat het cement tussen ACW en de rest van CD&V alleen maar bestaat uit… de macht.
Winnaar én verliezer 3 : De PS. De kans op zware staatshervormingsonderhandelingen vermindert. Oef. Maar de PS kan in Wallonië alleen maar echt winnen met een sterke Vlaamse vijand die moet worden “afgehouden”. Welke andere redenen is er anders om op de door schandalen geplaagde partij te stemmen ? Zodat de MR, CdH, en Ecolo overigens in het lijstje van winnaars van de Dedecker-operatie thuishoren !

Verliezer 1 : Hugo Coveliers. Definitief uitgespeeld.
Verliezer 2 : Yves Leterme. Architect van het kartel en voormalig toekomstig premier. Sleept enkele aanhangers die zwaar hadden ingezet op het kartel met zich mee(maar in eigen gemeente moesten beseffen dat dit allemaal niet zomaar een vanzelfsprekend recht op een zwijg- en volgzame N-VA inhield). Wie uitging van een scenario met één CD&N-VA, waarbij de (centrum-)rechtse Vlaams-nationalisten vooral goed waren om de christen-democraten voor eeuwig aan de macht (om de macht) te houden, komt bedrogen uit. Lees ook wat ik hier op 21 oktober over kartels schreef.
Verliezer 3 : Het Vlaams Belang. Haalt Dedecker niet binnen en ziet de N-VA een alsmaar geloofwaardiger concurrent worden.
Verliezer 4 : De gemeentelijke CD&V/N-VA-kartels. Waar de N-VA het goed deed binnen die kartels, gaat CD&V nu vinden dat ze zetels van hen hebben afgepakt. Waar N-VA het niet goed deed, gaat N-VA vinden dat ze CD&V zonder beloning aan de macht hebben geholpen.

Verandert dit overigens iets aan het kartel N-VA/PLE ? Dedecker woont niet in Essen en de inoudelijke lijn ligt vast in ons programma (wat zelfs áls hij in Essen zou wonen zou betekenen dat er niets verandert), dus is het antwoord natuurlijk nee.

Een week na de verkiezingen, en ik heb nog niets over Antwerpen gezegd. De uitslag daar was zondag nochtans het tweede kippenvelmoment, na die van Essen. Patrick Janssens maakte het onmogelijk gewaande waar : het VB is niet langer de grootste partij en hijzelf kreeg meer voorkeurstemmen dan Dewinter. Vooral dat laatste vind ik een belangrijk moment, het eerste gaat immers enigszins ten kosten van de coalitiepartners. Dat blijkt het nadeel te zijn van goed meebesturen, zoals in Kalmthout de VLD mocht ondervinden. Nochtans is de verdienste van vooral Ludo Van Campenhout allesbehalve gering in Antwerpen. Hij heeft er, meer nog dan Janssens, voor gezorgd dat het imago van een stadbestuur dat voortdurend vechtend over de kasseien van Grote Markt rolde werd weggenomen. Van Campenhout verdient het ereburgerschap van ’t Stad. Al vrees ik dat hij zelf de voorkeur zou geven aan enkele zetels meer.

Voor het eerst kon Filip Dewinter de verkiezingszondag niet bekronen met een overwinning. Al is het tij nog lang niet gekeerd, al blijken wel heel sterke bestuurders noodzakelijk om het VB af te remmen… het kán. Bovendien is het VB er een beetje een meer normale partij door geworden. Eentje die ook kan verliezen. Het maakt het wellicht makkelijker voor de anderen om wat meer ontspannen met de VB-ers om te gaan, en dat is een goede zaak. Ze moeten niet worden bekampt door hen te negeren of vies aan te kijken, maar met politieke middelen : door hen te wijzen op de consequenties van hun eigen voorstellen, op de zwakte van hun argumenten en de onhaalbaarheid en onwenselijkheid van hun alternatieven.

Tijdens het campagnewerk voor het pc-scherm zette ik de radio aan. Om te ontdekken dat een nieuwe reeks van het Reyerscomplex gestart is. Ik zal er niet speciaal voor thuisblijven -het is nog lang geen Leugenpaleis- maar de satire van Kruismans en Van Den Heuvel kan ik wel smaken (en ik hoor hen liever dan dat ik ze zie, doch dit geheel terzijde). Dit soort programma’s, kwaliteitsvolle ontspanning, is typisch iets dat een openbare omroep onderscheidt van een commerciële zender. Beiden hebben hun bestaansrecht, maar ze zijn wel verschillend. Dat leek Tony Mary regelmatig te vergeten. Hoewel ik de onafhankelijkheid van de VRT tegenover de politiek heel belangrijk vindt, ging hij de laatste weken veel te ver.

Ik ben geen arbeidsjurist, maar volgens mij heeft hij zijn ontslag doelbewust zelf uitgelokt. De Vlaamse regering heeft dus de juiste beslissing genomen. Maar de hele zaak mag geen alibi zijn om de VRT terug in een politieke greep te nemen. Wie daarvan niet overtuigd is, stemt best af en toe eens af op RAI, TRT of… RTBF.

Vlaams minister-president Leterme heeft de komkommertijd doorbroken met zijn uitspraken over de kennis van het Nederlands van de franstaligen in de Rand rond Brussel. Zijn interview in de Franse krant Libération kwam erop neer dat ze het ofwel niet willen, ofwel niet kunnen. Dat laatste was wellicht ironisch bedoeld, maar zoals zovelen die zich ooit in een andere taal – of a fortiori via de omweg van een vertaling – hebben proberen uit te drukken weet ik dat ironie vaak het slachtoffer is van de overgang tussen twee talen. In elk geval is het Nederlands geen gemakkelijke taal, maar ik ken franstaligen genoeg die het meer dan behoorlijk beheersen. Dus kan het zeker wel.

Bovendien moeten de Vlamingen ook de hand in eigen boezem durven steken. In de eerste plaats omdat de hele faciliteitenregeling niet echt ondubbelzinnig is vastgelegd in de wet, wat de interpretatie langs franstalige kant als zijn ze “eeuwigdurend” mogelijk maakt. Tussen haakjes : Schiltz’ Egmontpact kwam daaraan voor een stuk tegemoet. Maar de Vlamingen zouden ook de reflex moeten aankweken om franstaligen die hen in het Nederlands aanspreken ook geduldig in het Nederlands (en dus ook niet in één of ander dialect) te woord te staan. Daar wringt het schoentje soms, zodat franstaligen de moed opgeven. Een (franstalige) collega die een tijdje in Vlaanderen (niet eens in de Rand) heeft gewoond, vertelde me dat ze bij de bakker altijd probeerde Nederlands te spreken, maar steevast in het Frans werd beantwoord.

Nu, de vaststelling dat er soms ook onwil bij is, blijft natuurlijk terecht. Of Leterme dat had moeten herhalen, is een vraag die hij zelf moet oplossen. Hij danst op de evenwichtsbalk tussen zijn Vlaamse functie en zijn federale ambities. En deze week wankelde hij !

In Leuven stelt een schepen voor om de jeugdbewegingen “in te zetten” om het onkruid te wieden op stoepen en pleinen. De wet verbiedt immers pesticiden en de groendienst inzetten is te duur ! Het idee komt van een sp.a-er, maar het had even goed van iemand van een andere partij kunnen zijn. Voor heel veel politici zijn de jeugdbewegingen een verzameling van jongeren die in principe wel geëngageerd zijn maar zich toch vooral met onnuttige spelletjes bezighouden. Als goedkope werkkrachten voor allerlei goede doelen. Waarbij het bovendien “normaal” is dat ze een heel groot deel van hun energie moeten steken in het verzamelen van geld om hun eigen werking gewoon draaiende te houden (“ze moeten er maar iets voor doen”) terwijl dat anderzijds met allerlei regeltjes en beperkingen zo goed als onmogelijk wordt gemaakt. Want “overlast”, weet u wel.

Daar kunnen ze me nu nog eens echt kwaad mee maken, zie. Ook al is het misschien goed bedoeld. Gaston Van Tichelt stelde enkele jaren geleden voor om de jeugdbewegingen in te zetten als nachtwacht om op huis (en eventueel kinderen) te passen wanneer pa en ma een avondje uitgingen. Ook daarop heb ik toen behoorlijk furieus gereageerd. Ik moest er nu toch aan terugdenken, al ben ik ervan overtuigd dat Gaston zijn vergissing snel genoeg heeft ingezien zodat het wat onsportief is van mij om hem er nog eens mee om de oren te slaan…

Gewoon door er te zijn, gewoon door te doen wat ze doen (ja, vooral spelen dus), gewoon door jongeren de kans te geven samen iets op te bouwen -met vallen en opstaan, als het moet- dragen de jeugdbewegingen ongelooflijk veel bij aan het “maatschappelijk weefsel” van onze maatschappij.

Een groepje van zeven heeft doorheen mijn KSJ-carrière het geluk (?) gehad om mij met wat onderbreking vijf jaar lang als leider te hebben. Ze hebben alle zeven voor altijd een onvoorwaardelijk plaatsje in mijn hart veroverd – daar moest ik aan denken toen het voorbije weekend de tweede van de zeven in het huwelijksbootje stapte (tussen haakjes : het huwelijk op een vrij jonge leeftijd -24- lijkt aan een stevige “come-back” bezig). Eén haakte er door omstandigheden buiten zijn wil om vroeger af. En laat het nu net die ene zijn die zijn jeugd met een veel bochtiger parkoers heeft afgesloten en al eens in de sloot belandde – al lijkt die moeilijke episode gelukkig wat achter de rug.

Gewoon respect voor wat ze zijn en doen, en ondersteuning (financieel en op andere manieren) : dat is waar de jeugdbewegingen vanwege een gemeentebestuur recht op hebben. En laat hen dan vooral zélf bepalen wat ze met die vrijheid doen.

Hugo Schiltz is overleden. Hij was niet mijn favoriet politicus, omdat ik hem op sommige momenten net iets te veel de intellectueel zag spelen op terreinen waar hij dat eigenlijk niet was. Omdat hij me soms het gevoel gaf dat wie hem niet 100% volgde toch maar dom was. Bij het opzetten van “Antwerpen ’94” gaf hij mij de indruk dat hij de Antwerpse partij-afdeling onnodig zwaar forceerde. Weliswaar omwille van wat hij geloofde dat de beste keuze voor Antwerpen was, van carrièreplanning zou ik hem zeker niet willen verdenken. Zijn stijl lag me dus niet altijd.

Maar de minpuntjes doen natuurlijk geen afbreuk aan het enorme respect dat ik voor hem heb : hij is de grootste politicus -neen, staatsman- die het democratisch Vlaams-nationalisme heeft voortgebracht. Dankzij hem is Vlaanderen wat het vandaag is : Bart De Wever noemde hem de “vader van de Vlaamse staat” en dat is zondermeer terecht.

Schiltz was ook een -soms te aarzelend, maar duidelijk- links-liberaal en durfde zichzelf ook zo noemen vooraleer Spirit dat etiket op de eigen werking kleefde. In die zin hoorde hij zondermeer in Spirit thuis. Als minister kwam dat aspect trouwens minder uit de verf : begroting is een heel technische materie en de prioriteiten van de VU lagen ook anders.

Maar ik kan de N-VA-mensen begrijpen die liever hadden gezien dat hij na de splitsing geen keuze zou hebben gemaakt. Hij heeft het Vlaams-nationalisme op de weg van de geleidelijke staatsvorming, via machtsdeelname en eerbare akkoorden met de tegenstanders, gezet. Hij heeft de scheiding gemarkeerd tussen het democratische nationalisme -het weze links of rechts, radicaal of gematigd- en het fascisme. Wie de rechtmatigheid van de onderhandelingsoptie én van de boedelscheiding binnen de Vlaamse Beweging in twijfel trekt, begaat ook vandaag nog een ethische maar ook een strategische denkfout.

Hugo Schiltz werd 78. Die leeftijd verbaasde niet alleen mij. Hij was verrassend jong van geest gebleven. Bij de volgende staats(her)vormende onderhandeling zal hij inderdaad gemist worden, zoals de kranten vandaag vaststellen. Wie heeft het postuur om een akkoord dat goed is voor Vlaanderen toch door te drukken wanneer de scherpslijpers en de eeuwige adepten van het “treuren en zeuren” het onvermijdelijk zullen afschieten als “verraad aan Vlaanderen” omdat het niet alles en meer, en wel nu onmiddellijk bevat ?

11 juli, Vlaanderens nationale feestdag. Ik heb vrijaf genomen, ook al ben ik van plan om de namiddag toch voor enige productieve arbeid te gebruiken. De Leeuwenvlag hangt uit – een te mooi symbool om het klakkeloos in de klauwen te geven van VB’ers en anderen die Vlaanderen een slechte naam bezorgen. Ook al besef ik dat “mijn” leeuw vandaag bij sommigen die associatie zal oproepen.

Ooit wordt 11 juli gewoon een dag waarop we zonder klaagzang, zonder twijfels en zonder verdacht xenofoob geurtje de solidariteit en de verbondenheid kunnen vieren tussen de zes miljoen mensen van alle kleuren, standen en zelfs talen die hier dicht bij elkaar leven. Mét een afsluitend vuurwerk ’s avonds. Dat hoort voor mij bij een nationale feestdag.

In een treinstation, gewoon op straat en nu ook in een bus. Gewelddadige incidenten zoals gisteren in Antwerpen komen het hardst aan als ze op plaatsen gebeuren waar iedereen komt en iedereen zich veilig zou willen voelen.

Hoe nu weer reageren ? Met afschuw en verontwaardiging. Tegenover de daders en tegenover hen die verantwoordelijk zijn voor élke verharding van onze samenleving, elke aanzet tot haat. Met medevoelen voor de familie van het slachtoffer. En voor de medewerkers van het openbaar vervoer. Die hebben sowieso al geen gemakkelijke baan, zoals uit mijn klachten hier over de prestaties van hun werkgever soms blijkt. Dit soort zaken hoeven er dan echt niet bij te komen.

Maar hoe lang zou het duren eer dit soort gevoelens afgestompt geraken ? Hoe lang duurt het eer je de mentaliteit van Bagdad, Tel Aviv of (for that matter) New York aankweekt en alleen nog de teller van de slachtoffers bekijkt als hij ronde getallen aandoet of plots sneller stijgt dan anders ? Hoe lang is de weg naar het cynisme ? Ik hoop dat onze samenleving hier (en daarmee ook ikzelf) er nooit hoeven aan te komen.

Sinds we tegelijk aan dezelfde studie begonnen, kruist mijn pad dat van Dieter Berebrouckx vanuit soms onverwachte richtingen. Er speelt altijd wel één of meer tegenstellingen tussen ons -van een verschillend jeugdbewegingsuniform tot een plaats op een verschillende verkiezingslijst- maar we zijn het maar over heel weinig zaken niet eens. Zodat we al eens (al dan niet zichtbaar) samen dingen in beweging hebben gezet.

Vandaag is Dieter de Essense OCMW-ontvanger. Hij schreef onlangs een lezersbrief naar een de krant, maar die had blijkbaar andere prioriteiten. Vandaar dat ik hem hier publiceer. Ook al omdat ik, zoals gebruikelijk, vind dat hij gelijk heeft. Niet toevallig is één van de karren waar we samen aan getrokken hebben de Essense speelpleinwerking…

Nog maar pas stellen zeven “wijzen” de waarden van onze “Vlaamse Maatschappij” tentoon of we willen diezelfde waarden al schenden. Geen dagen nadien, neen, dezelfde dag nog. Eén van die geroemde waarden van onze leefwereld was respect, aldus de wijzen. Dit betekent volgens mij dat men respect betoont voor elk ander (op zijn minst) menselijk leven. Een mens die volledig recht gegeven wordt om zich te ontplooien, en dit van kinds af.

Waar zijn we dan in godsnaam mee bezig wanneer we naar rechtbanken stappen om kinderen te verbieden om buiten te spelen. Zelfs in de dierenwereld is spel essentieel om zich te kunnen ontwikkelen tot een volwassen dier (denken we bijvoorbeeld maar aan het jachtinstinct). Ook in de dierenwereld loopt dit spel niet altijd over een leien dakje. Maar we gaan toch geen robots maken van onze kinderen door hen het recht op spelen te ontnemen. Lauwe zette de toon, dus er zouden wel andere burgers zonder respect volgen. Nu is het de beurt aan Oppem, morgen een andere gemeente. We verbieden het spel niet, we verbieden kinderen om groot te worden,om mee te kunnen draaien in een soms stompzinnige volwassenenwereld.

Als we de schaarse ruimte al ontzeggen aan de kinderen en jongeren, waar kunnen ze dan nog terecht? Ja, voor TV of voor de PC. Of we hier dan alle opvoedingsheil van kunnen verwachten, is een vraag die ik maar amper durf te stellen.

Op zondag vragen we allemaal om minder geweld, we vragen de overheid om actie te ondernemen tegen jeugdcriminaliteit. Is dit niet eerder aan symptoombestrijding doen, zonder aan de fundamenten te willen werken? Laat een kind een kind zijn, geeft het ruimte om het spel het echte leven te ontdekken, geeft het de ruimte om in groep te leren functioneren. Ruim de ruimte niet op ten voordele van respectloze medeburgers.

Als we echt en waarachtig aan een aangename gemeenschap willen werken, laten we dan beginnen met onze eigen leefwereld, met een speelruimte voor onze dierbaarsten …

Dieter Berebrouckx
Heikantlaan 13
2910 Essen
beregoet@scarlet.be
Vader en man van een gezin met drie kinderen…