Tom Bevers

De website Essen in Beeld krijgt vandaag een tweede leven, dat we passend “Essen in Beeld 2.0” hebben gedoopt. Met als ondertitel “Platform voor beeldmateriaal uit en over Essen”. Na wat overleg hebben we inderdaad besloten dat we “Essen in Beeld” uiteindelijk niet zoals voorzien helemaal konden stopzetten op 31 december 2010. De site is een te mooi forum om beelden te verzamelen en te presenteren uit het Essense heden en verleden. Het gemeentebestuur drong aan op het voortbestaan ervan, en bleek ook bereid om het project te ondersteunen.

Dus staat er sinds deze morgen een nieuwe versie van de site online. Het wordt er wellicht een stukje rustiger dan op Essen in Beeld 1.0, zoals we de originele site nu zelf noemen. Maar hopelijk zal er toch genoeg te zien zijn om een regelmatig bezoekje de moeite waard te maken !

Oud KSA-leider Pol Van Doren stootte enkele jaren geleden op de brieven die zijn vader als weggevoerd arbeider tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Duitsland naar huis stuurde. Hij werkte ze uit tot een mooi boek, dat vanuit de persoonlijke geschiedenis van Ward de impact van de oorlog op een lokale dorpsgemeenschap belicht. In Horendonk en omgeving, maar ook in Duitsland. Of hoe gewone mensen zowel de geschiedenis ondergaan, als ze ook maken. Bij mij riep het de bedenking op dat toen in Duitsland voor heel veel mensen uit heel verschillende landen “Europa” gegroeid moet zijn. Ondanks de oorlog en het feit dat de Duitsers uiteraard de vijand waren, zijn er banden gegroeid en is er begrip ontstaan. Dat mensen van “Den Uil” er Russen en Polen tegenkwamen, heeft wellicht hun blik op de wereld meer verbreed dan we kunnen vermoeden.

De voorstelling in De Oude Pastorij trok veel volk, meer dan het gebouw (en de gebruikte geluidsinstallatie) aankon. Dat zal wel komen omdat de familie Van Doren heel diep in het Essense leven ingebed zit, maar ook de blijvende belangstelling voor de twee wereldoorlogen zit er ongetwijfeld mee tussen. Gelukkig worden ze niet vergeten, en menselijke verhalen zoals dat van Ward dragen daar even veel toe bij dan de indrukwekkende documentaires die Canvas of National Geographic uitzenden.

Er blijven gaten in dat verhaal van Ward, die Pol niet heeft kunnen dichten en die wel nooit meer gedicht zullen kunnen worden. Maar wat hij wel heeft gevonden levert een eenvoudig maar boeiend boek op. Een mooie aanwinst voor de bibliotheek van de Essense geschiedenis.

In de gemeente Essen worden veel prijzen uitgedeeld. Terecht, want er gebeurt hier ook heel veel dat de moeite van het belonen waard is. Toch dreigt daardoor af en toe enige devaluatie : te veel prijzen doen de uitstraling ervan afnemen. Het was dan ook verstandig dat enkele jaren geleden besloten werd de Culturele Prijs van de gemeente Essen opnieuw uit te reiken, maar enkel als er grote eensgezindheid over was en als de betrokkene -dus- de prijs echt verdiende.

Maria Gommeren voldeed met glans aan dit criterium, en kreeg gisteren dan ook terecht de prijs uitgereikt. Als eerste vrouw – uiteraard tot grote tevredenheid van cultuurschepen Jokke Hennekam. Ze noemde zichzelf geen feministe, maar een vrouwenverdedigster – what’s in a word ?

Maria kreeg de prijs voor dé stoet, maar ook voor haar niet-aflatende inzet voor de Heemkundige Kring, de VVV en het Karrenmuseum. Zonder haar zou Essen een heel wat minder levende gemeente zijn, met vooral een heel wat minder levend verleden.

De viering was mooi en gezellig, en werd (gelukkig) geen heiligverklaring – ik denk dat Maria daar ook niet naar streeft. Ik heb op haar vraag enkele foto’s gemaakt – daar was ik niet alleen in, en bovendien is de raadszaal een erg moeilijke plek voor foto’s, wegens chronisch ongelukkige lichtinvallen. Je vindt ze hier…

Overigens was het optreden van “Vers Fruit”, jong Stabroeks folktalent, erg geslaagd. Vast niet de laatste keer dat we ze in Essen in actie zien !

Sinds gisteren zijn er meer dan zes exemplaren van het boek “Essen in Beeld” in omloop. Dat komt omdat we ons boek nu ook officieel hebben voorgesteld. Het werd een gezellige dag, vooral dankzij de goede zorgen van de mensen van de Cultuurraad, dankzij het Muzarto-dichtersteam van Sam Wauters en dankzij het administratieve talent van Danny en Rob die ervoor zorgden dat iedereen snel aan het bladeren kon gaan.

Wie wil kan de foto’s bekijken of het voorstellingswoordje nalezen. Ook onze kleine gedichtenverzameling staan online.

Met twee voor mij belangrijke “speeches” achter de rug, en nog eentje te gaan, en met tussendoor ook een kort tv-optreden, kan ik het niet helpen terug te denken aan de lessen “spreken in het openbaar” die ik aan de universiteit bij prof. Verrept volgde. Het was wat tegen mijn natuur om me daarvoor in te schrijven. Niet omdat het een niet-verplicht extra vak was, wel omdat ik er nogal wat drempelvrees voor moest overwinnen. Ik was wellicht een moeilijke leerling – ik herinner me dat mijn teksten wel goed waren, maar dat ik eigenlijk te zenuwachtig was om ze behoorlijk te brengen. Achteraf gezien blijkt het één van de vakken te zijn geweest die het meest renderen – ik heb me al vaak voor het hoofd geslagen dat ik toen het tweede jaar niet meer heb gevolgd. Niet omdat ik alle “tips and tricks” onthouden heb. Ook niet omdat het mij tot een goed spreker zou hebben gemaakt. Wel omdat ik het “toespreken” sindsdien niet meer uit de weg ga. Soms maakt het me wel nog behoorlijk nerveus (al kan ik dat vaak redelijk verbergen), maar alle logica is daarbij weg : ik heb al doodkalm, slecht voorbereid, in het Engels, voor enkele honderden mensen gesproken en me anderzijds erg zenuwachtig gemaakt voor een tussenkomstje in een gemeenteraadscommissie in een dossier dat ik tot in de puntjes beheerste. Ik probeer het niet meer te begrijpen. Ik vermoed dat Verrept zich mij totaal niet meer herinnert – maar vraag me soms toch af wat hij zou denken van mijn presentatie in Terhulpen van vorige maand, of van mijn woordje van gisteren.

Bonusvraagje : wie vindt de link tussen die laatste presentatie en het fotoboek ?

Op mijn kast liggen, toevallig verenigd, mijn twee boeken. Het eerste dateert uit 1997 : “100 jaar Heidebloempje Essen – Een Spiegel van Vlaanderen”. Ik schreef het samen met Guy Van den Broeck, Wim Besters en Rudi Smout. Het tweede is vers van de pers en voorlopig enkel door een erg select publiek in ogenschouw genomen : “Essen in Beeld – Een beeldverhaal over het leven in Essen in 2009”. Echt “auteur” kan je me niet noemen, maar samen met Steven De Laet en (alweer) Rudi Smout deed ik wel de redactie. Aan de buitenkant lijken de twee boeken wat op elkaar, maar binnenin zijn ze onvergelijkbaar. In het eerste stond de tekst centraal, Essen in Beeld is een fotoboek. Overigens heb ik ook een boek gelay-out : “Moeder Heidebrand 1955-1974”. Weer een heel ander soort uitdaging…

Zaterdag wordt het fotoboek officieel voorgesteld en wordt het “eerste” exemplaar overhandigd aan de burgemeester. Ik kijk al uit naar de reacties, maar voor mezelf kan het project in elk geval niet meer stuk. De vele uren werk aan de site en de tijd die ik in het boek heb gestoken werden aangenaam gemaakt door de talloze foto mensen die foto’s hebben opgeladen, bekeken en becommentarieerd. En door de vlotte en aangename samenwerking met alle betrokkenen, in de eerste plaats -en zeker de laatste maanden- met Rudi en Steven.

Toch ben ik ook blij dat het (bijna) achter de rug is, al moet er nog heel wat “nazorg” gebeuren. Komt er ooit een volgend boek dat ik mee onderteken ? En wat voor één dan ? Wie weet. Misschien weer wel helemaal iets anders. Of net niet. Maar het zal in elk geval niet voor de eerste paar jaar zijn !

Met een geslaagde 38e Ronde van Essen zit de zomer van 2010 er weer op. Ondanks het slechte weer vonden weer heel wat kinderen en hun ouders dagelijks de weg naar de (zich verplaatsende) Ronde-omloop. Ik mocht weer instaan voor de foto’s – en af en toe ook voor nietjes en andere onmisbare Ronde-onderdelen.

Omdat de gemeenteraad dit jaar pas op 31/8 valt kon ik er zelfs nog eens de hele week bij zijn. Al verbaasde het me niet dat er op dinsdag aan het College (in Hoek dus) werd gezakloopt. Dat is al decennia zo, en hopelijk zal het nog lang zo blijven !

Dit weekend liep in de Oude Pastorij de tentoonstelling “Essen onder de kromstaf”, over de impact van het beheer door de abdij van Tongerloo van onze gemeente (en Kalmthout/Huybergen).

De tentoonstelling, waarvoor (alweer) vooral Maria Gommeren had getekend, was zeker de moiete. Maar ik heb vooral de inleiding op vrijdag door historicus Dries Kools gesmaakt. Zijn uiteenzetting over de verschillende hoeven die de abdij doorheen de eeuwen in onze streek bezat en verpachtte -aangevuld met actuele foto’s van de betrokken locaties- heeft alvast mijn blik op de lokale geschiedenis verbreed.

Daarnaast was ik nog niet in het vernieuwde torentje geweest – ook vóór de restauratie ben ik er trouwens nooit binnengestapt. Het zou een mooie plaats kunnen zijn om permanent de geschiedenis van de Oude Pastorij en de link met het bredere kader aan bod te laten komen.

Dag op dag twee jaar geleden registreerde ik de domeinnaam esseninbeeld.be; wie wil kan het nakijken bij DNS Belgium… Vandaag is het een beetje de verjaardag van “Essen in Beeld” dus, al heb ik die vorig jaar pas op 8 augustus gevierd : de dag waarop ik voor het eerst een mail kreeg die meldde dat er een foto was opgeladen. Er zijn er ondertussen ruim meer dan 25.000 gevolgd.

Op de site is het heel wat rustiger geworden, maar dat wil niet zeggen dat de activiteit rond Essen in Beeld stilgevallen is. Integendeel : we zijn druk aan het werken om de scherpe kantjes van het fotoboek af te vijlen. Dat boek samenstellen was geen eenvoudige opdracht, zoals ik hier eerder al eens heb geschreven. En het uiteindelijke resultaat zal per definitie voor discussie vatbaar zijn. Elk van de 656 foto’s die uiteindelijk de selectie gehaald hebben verdient een plaatsje, maar nog honderden andere hadden er even goed in kunnen staan. Toch zijn Steven, Rudi en ik blij met het resultaat zoals wij het nu op ons scherm te zien krijgen. Als het uiteindelijk ook zo op papier raakt, zullen we tevreden mogen terugblikken op een project dat twee jaar geleden wel heel moeilijk in te schatten was.

Er staan ook foto’s in die ik zelf heb gemaakt. Dat was onvermijdelijk, natuurlijk, nadat ik een heel jaar met een toestel heb rondgelopen. Net zoals Rudi en Steven ben ik erg streng geweest voor mijn eigen foto’s. Zoals zij misschien hier en daar verbaasd zijn over de foto’s van hen die ik heb geselecteerd, ben ik het af en toe over mijn foto’s die hun selectie hebben gehaald. En vervolgens over wat de lay-out daarmee heeft gedaan, want waar en hoe een foto in het boek komt is grotendeels het werk van de “art director” – zo heet dat tegenwoordig blijkbaar.

Als ik door Essen fiets, betrap ik me er in elk geval nog steeds op dat ik af en toe voor mijn ogen een rechthoekig kader zie opduiken dat ik ook nog wel had willen vastleggen. 15.460 foto’s, om precies te zijn, komen niet in het boek. Daarmee hadden we dus nog een kleine 25 alternatieve fotoboeken kunnen vullen. Maar hoeveel boeken zouden er kunnen worden samengesteld met al die nooit gemaakte foto’s, de plekjes en de momenten die eigenlijk gefotografeerd hadden moeten zijn ?

Eén foto is gelukkig niet geselecteerd, want het gaat om een vervalsing : dit kunstwerk blijkt helemaal niet van een Essense kunstenaar ! Of althans : het hing niet op de tentoonstelling. Al was het er wel, in zekere zin…

Overigens heb ik de site een beetje aangepast, om de verjaardag te “vieren”. Daardoor zijn de de foto’s van 2009 niet meer bereikbaar vanuit de thuispagina. Een kwestie van de honger naar het boek wat aan te scherpen…

Tenslotte moeten we toch ook nog eens nadenken wat we met de meer dan 10.000 oude foto’s die we bijeenbrachten gaan doen. Archiveren, uiteraard, en benutten voor De Spycker. Maar zit er toch niet meer in ?