De week waarin de wereld veranderde. Minder dan een maand na zijn tweede eedaflegging is definitief gebleken dat de tweede termijn van Trump fundamenteel anders wordt dan de eerste – zoals wellicht iedere verstandige waarnemer zag aankomen, maar tegen beter weten in hoopte dat het opnieuw zal gaan zoals de eerste keer. Die eerste termijn was erg slecht voor de wereld en voor de VS, maar Trump werd afgeremd, bijgestuurd, onder controle gehouden door vaak erg conservatieve maar niet ondemocratische, niet roekeloze en niet onverstandige lieden in zijn regering en administratie. Niets van dat nu. De nieuwe Trump stelde een hofhouding samen met trouwe volgelingen die indien ze al niet geheel van het padje af zijn bereid zijn om alle dwaasheden en gevaarlijke extreem-rechtse denkbeelden van de president te volgen. Binnen de Republikeinse partij durven weinigen nog opstaan tegen het MAGA-Blok. Met Elon Musk heeft Trump bovendien zowel een propagandaminister, een steenrijke financier en een leerling-tovenaar die bereid is om op elk domein eerst te doen en dan te denken – het buitenzetten van de mensen die het kernwapenarsenaal beveiligen werd op tijd teruggedraaid, maar hoe effectief zijn mensen nog die je eerst ontslaat en dan terug aanneemt, en vooral : hoe pakt het de volgende keer uit ?

Hoe het ook zij, de VS wordt tot nader order bestuurd door een regime dat gelooft in leugens, samenzweringstheorieën, fake news en Russische propaganda. De uitspraken van Trump over Oekraïne, die van vice-president Vance in Munchen en de onderhandeling in Saoedi-Arabië met het Poetinregime hebben duidelijk gemaakt dat de VS is het beste geval een uiterst onbetrouwbare bondgenoot is geworden – in het slechtste geval een tegenstander van Europa. Bij Trump ga je altijd best uit van het slechtste geval. Dat is een verandering van het paradigma dat minstens sinds Pearl Harbour maar mogelijk sinds het tot zinken brengen van de Lusitania de Atlantische relatie bepaalde.

Dat vereist een verenigde Europese reactie. Gelukkig neemt de Franse president Macron het leiderschap op. Hopelijk beseft iedereen de ernst van de situatie en noodzaak om snel te handelen. En aangezien de VS nogal sterk blijken in het “out of the box” denken (kregen we hen maar terug in de box) zullen we dat zelf ook moeten doen. Op één of andere manier moet snel een Europese strategische ruimte tot stand komen met de EU en het VK (ook premier Starmer nam zijn verantwoordelijkheid deze week), met Moldavië en Oekraïne en al wie nog verder naar het oosten ook mee, en bij voorkeur ook met Canada. Met een politieke, militaire en economische poot. Hoeveel tijd daarvoor is ? Een week of zo.