Archief van
Jaar: 2025

Zeker en vast

Zeker en vast

De kalender heeft er dit jaar voor gezorgd dat er drie religieuze vastenperiodes op drie dagen tijd beginnen. Na het begin van de islamitische ramadan begint vandaag de orthodox-christelijke vasten. Woensdag start ook de katholieke vasten. Historisch ontstond de ramadan wellicht uit de vasten, maar zelfs bij ons krijgt de islamitische variant ondertussen meer aandacht en zijn vele ook niet-islamieten wellicht meer vertrouwd met de gebruiken eromheen dan met de vasten. De reden is eenvoudig : de gemiddelde iftar trekt meer volk dan er mensen nu woensdag een askruisje gaan halen.

Naast allerlei religieuze gebruiken en tradities gaan de ramadan en de vasten ook gepaard met beperkingen op drank en voedsel. De vasten (eigenlijk „Veertigdagentijd”) dankt daar ook zijn naam aan. De ramadan blinkt op dat punt uit door zijn duidelijkheid : geen eten of drinken van zonsopgang tot zonsondergang. Omdat de periode gekoppeld is aan de maankalender leidt dat tot eenvoudiger en moeilijker ramadans in streken verder van de evenaar – tot en met fysiek onmogelijke situaties in poolbasissen, gelukkig niet de meest bevolkte plekken ter wereld. Maar verder is het vrij eenduidig : overdag mag er niets, ’s avonds eet je wat je wil. De christelijke vasten is dat wat minder, en doet meer aan de complexe joodse voedselwetten denken. In beginsel is geen vlees, zuivel of andere dierlijke producten zoals eieren toegelaten. Maar in de loop der eeuwen hebben lokale kerken zich soms genoodzaakt gezien om af te wijken, soms gewoon om uithongering te vermijden – wat eet een mens in arme koude streken tijdens de winter ? En er zijn ook dagen waarop er nog strikter gevast moet worden (het aantal maaltijden wordt beperkt), terwijl op zondag de regels dan weer losser zijn.

De orthodoxe kerk is een stuk strenger : ook vis en olie zijn verboden (er is wat discussie of dat alleen geldt voor olijfolie of voor alle olie), en de zondag is geen uitzondering – zodat er eigenlijk 48 dagen wordt gevast. Maar in een mediterraan land, met veel zeevruchten en verse groenten, hoeft dat geen ramp te zijn. Niet dat er nog veel mensen 48 dagen vasten, maar op sommige dagen houdt alleszins in Griekenland zich beduidend meer volk aan de regels dan in Vlaanderen.

Dat geldt bijvoorbeeld vandaag. De vasten begint met Kathara Deftera (Καθαρά Δευτέρα), „Propere Maandag”. Traditioneel staat taramosalata op het menu, naast allerlei bereidingen met octopus, en soep en schotels op basis van bonen. Daarbij wordt ongerezen brood geserveerd dat enkel vandaag verkrijgbaar is, lagana. Een hoogdag, uiteraard, voor de bakker die net dát brood het beste maakt, zoals onze Verloren Maandag voor die met het beste worstenbrood, of de sinterklaasperiode met die met de beste speculaas (beide titels behoren voor mij eeuwig toe aan voormalig bakker Arnold). Daarnaast worden vandaag vliegers opgelaten. Van askruisjes is er in de orthodoxe traditie dan weer geen sprake.

Dat de twee „grote” christelijke vastenperiodes (er zijn nog wat afwijkingen en andere tradities) samenvallen komt natuurlijk omdat dit jaar ook de paasdatums dezelfde zijn. Overigens wordt gewerkt aan één gezamenlijke paasdatum, die dan het meest concrete gevolg zou zijn dan de onmiskenbare toenadering tussen de katholieke en orthodoxe kerken van de voorbije decennia (waaraan Moskou niet helemaal meedoet, het weze gezegd). De kans dat dat historische compromis uitkomt bij iets eenvoudig en voorspelbaar als „de tweede zondag in april” lijkt me dan weer niet zo groot, eerder wordt het een nieuwe variant waarbij de volle maan en de lente-equinox een rol spelen. De heilige geest blijkt niet altijd een praktische geest. Het is ook die spanning tussen heilig en praktisch die in de loop der eeuwen de vasten heeft beïnvloed – zo werden in Ierland al eens brandganzen als zeevruchten geserveerd. En in Wales bevers als vis, dan kon ik ook niet onvermeld laten.

Maar of u nu vast of nit… Ramadan mubarak ! Καλή Σαρακοστή ! En een mooie Veertigdagentijd !

Je moe nie huil nie

Je moe nie huil nie

Essen heeft een reeks partnergemeenten. Essen-Oldenburg is de oudste, maar we werken ook samen met Žilina, Hradištko, Witzenberg en sinds kort ook met Bolekhiv.

Stel nu even dat één van onze partnergemeenten die band wil verbreken, op basis van volgende redenen :

  • De schietpartijen in Anderlecht
  • Controversiële uitspraken van Raoul Hedebouw
  • De invoering van de omstreden meerwaardebelasting

Wat zou onze reactie dan zijn ? Inderdaad, we zouden denken dat ze daar zot zijn geworden.

Gisteren bracht Vlaams Belang de volgende vraag in de gemeenteraad :

Witzenberg

Het Vlaams Belang is al langer bezorgd over het anti-blanke klimaat in Zuid-Afrika, en aangezien wij een samenwerkingsverband hebben met de Zuid-Afrikaanse gemeente Witzenberg zijn wij genoodzaakt om hierover enkele vragen te stellen. Het opvallendste element daarbij zijn de Plaasmoorde, brutale gewelddaden van veelal zwarte bendes tegen blanke boeren, hun eigendommen en personeel. En daar kwam dus de uitlatingen van Julius Malema, leider van het extreemlinkse Economic Freedom Front, bovenop, die onverholen oproepen tot het uitmoorden van blanken. Zijn uitspraken passen in het bredere klimaat van anti-blank racisme en geweld dat de extreemlinkse regering van het ANC.

Ondertussen heeft de huidige Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa een omstreden wet ondertekend die het mogelijk maakt om het land van deze boeren te onteigenen zonder compensatie.

Vragen:
– Met de bovengenoemde feiten is het voor onze gemeente nog wenselijk om het samenwerkingsverband met Witzenberg nog in stand te houden? Of tijdelijk On Hold te zetten
– Gaat de gemeente formeel hun bezorgdheid hierover overbrengen aan Witzenberg?

(Spelling en grammatica uiteraard voor rekening van het VB.)

Dirk wees er als raadsvoorzitter op dat het een vergadering betrof van de gemeenteraad van Essen, niet van het parlement van Zuid-Afrika, en Helmut antwoordde terecht ook vanuit lokaal perspectief :  we hebben met Witzenberg een partnerschap in wederzijds respect.

Maar het lijkt mij nuttig om wel even perspectief aan te brengen. Wie immers een vraag stelt op basis van verdraaide feiten in Zuid-Afrika, kan zich morgen even goed op onwaarheden over onze eigen gemeente baseren. Even fact checken, dus.

  • Eerst de “Plaasmoorde” zelf. Er worden blanke boeren vermoord in Zuid-Afrika. Veel te veel. Maar het gaat om 0,003% van het totaal aantal moorden in dat land, en er kan niet worden aangetoond dat er enige systematiek achter zit. Zuid-Afrika is een veel te gewelddadig land – en uiteraard valt geen enkele moord goed te praten. De „Plaasmoorde” is echter grotendeels een mythe, volgens Wikipedia onderdeel van een complottheorie.
  •  „De extreem-linkse regering van het ANC” dan. Sinds vorig jaar bestaat de Zuid-Afrikaanse regering niet meer enkel uit het ANC. Het is een zeer brede regering. Maak bijvoorbeeld kennis met Pieter Groenewald, de minister van gevangeniswezen. Zijn Vryheidsfront Plus lijkt me geen typevoorbeeld van extreemlinkse partij. Het is een eerder conservatief gezelschap dat opkomt voor de onafhankelijkheid van de Afrikaanstalige Kaap. Mocht het VB zich in hun standpunten herkennen, dan is dat geen toeval. Die partij zit in de regering. De minister van landbouw, bevoegd voor de boeren dus, is John Steenhuisen van de centrum-rechtse Demokratiese Alliansie. Die partij levert overigens ook de burgemeester van Witzenberg.
  • Niet in die regering : de Economic Freedom Fighters van Julius Malema. Dat is een extreem-linkse populist. Gevaarlijk ook. Hij heeft weliswaar niet echt “onverholen opgeroepen tot het moorden op blanken”, wat uiteraard ook in Zuid-Afrika gewoon verboden is, maar hij zoekt wel de rand op – al dateren zijn meest onverstandige uitspraken alweer van een aantal jaren geleden. Het is een onfris heerschap, die overigens uit het ANC werd gezet. Zijn partij haalt in Witzenberg iets minder dan 3% van de stemmen, nationaal 9,5%. Ik zeg het node, maar het VB is meer representatief voor Essen dan de EFF voor Witzenberg.
  • President Ramaphosa is overigens ook niet meteen een links icoon. Tussen 1996 en 2012 maakte hij carrière in het bedrijfsleven, onder meer als eigenaar van McDonald’s Zuid-Afrika. Maar hij tekende inderdaad de onteigeningswet, en die is omstreden. Nu heeft elk land een regeling voor onteigeningen. Als gemeente zetten we die wel eens in, als ze de enige mogelijkheid is om bijvoorbeeld een fietspad te realiseren. Dan geldt er natuurlijk een compensatie. De Zuid-Afrikaanse wet laat blijkbaar toe land dat volstrekt ongebruikt is zonder compensatie te onteigenen. Dat gaat wat mij betreft wat te ver, maar om het nu als reden te zien om het hele land en alle gemeenten erin te verketteren, dat lijkt me ook wat overdreven. De al genoemde (centrum-)rechtse partijen zijn overigens tegen de wet, maar ze blijven toch in de regering.

Het VB moet kiezen. Ofwel wil de partij gefundeerd mee nadenken over het Essense beleid. De tussenkomst over het bestuursakkoord gisteren leek me een eerlijke poging daartoe. Ofwel wil ze op basis van wat er op X aan halve waarheden of hele leugens verschijnt wat aan de kant staan roepen. De beide combineren gaat niet gemakkelijk zijn.

Een week is een eeuwigheid

Een week is een eeuwigheid

De week waarin de wereld veranderde. Minder dan een maand na zijn tweede eedaflegging is definitief gebleken dat de tweede termijn van Trump fundamenteel anders wordt dan de eerste – zoals wellicht iedere verstandige waarnemer zag aankomen, maar tegen beter weten in hoopte dat het opnieuw zal gaan zoals de eerste keer. Die eerste termijn was erg slecht voor de wereld en voor de VS, maar Trump werd afgeremd, bijgestuurd, onder controle gehouden door vaak erg conservatieve maar niet ondemocratische, niet roekeloze en niet onverstandige lieden in zijn regering en administratie. Niets van dat nu. De nieuwe Trump stelde een hofhouding samen met trouwe volgelingen die indien ze al niet geheel van het padje af zijn bereid zijn om alle dwaasheden en gevaarlijke extreem-rechtse denkbeelden van de president te volgen. Binnen de Republikeinse partij durven weinigen nog opstaan tegen het MAGA-Blok. Met Elon Musk heeft Trump bovendien zowel een propagandaminister, een steenrijke financier en een leerling-tovenaar die bereid is om op elk domein eerst te doen en dan te denken – het buitenzetten van de mensen die het kernwapenarsenaal beveiligen werd op tijd teruggedraaid, maar hoe effectief zijn mensen nog die je eerst ontslaat en dan terug aanneemt, en vooral : hoe pakt het de volgende keer uit ?

Hoe het ook zij, de VS wordt tot nader order bestuurd door een regime dat gelooft in leugens, samenzweringstheorieën, fake news en Russische propaganda. De uitspraken van Trump over Oekraïne, die van vice-president Vance in Munchen en de onderhandeling in Saoedi-Arabië met het Poetinregime hebben duidelijk gemaakt dat de VS is het beste geval een uiterst onbetrouwbare bondgenoot is geworden – in het slechtste geval een tegenstander van Europa. Bij Trump ga je altijd best uit van het slechtste geval. Dat is een verandering van het paradigma dat minstens sinds Pearl Harbour maar mogelijk sinds het tot zinken brengen van de Lusitania de Atlantische relatie bepaalde.

Dat vereist een verenigde Europese reactie. Gelukkig neemt de Franse president Macron het leiderschap op. Hopelijk beseft iedereen de ernst van de situatie en noodzaak om snel te handelen. En aangezien de VS nogal sterk blijken in het “out of the box” denken (kregen we hen maar terug in de box) zullen we dat zelf ook moeten doen. Op één of andere manier moet snel een Europese strategische ruimte tot stand komen met de EU en het VK (ook premier Starmer nam zijn verantwoordelijkheid deze week), met Moldavië en Oekraïne en al wie nog verder naar het oosten ook mee, en bij voorkeur ook met Canada. Met een politieke, militaire en economische poot. Hoeveel tijd daarvoor is ? Een week of zo.

Thue recht und scheve niemand

Thue recht und scheve niemand

Ik ben in Gdańsk, voor een conferentie georganiseerd door het Poolse EU-Voorzitterschap. Op een historische locatie : het “European Solidarity Centre” is gebouwd op de terreinen van de voormalige Leninscheepswerf.

Hier is het begonnen. Onder leiding van Lech Walesa startte hier de staking die uiteindelijk de val van het communisme in Polen en bij uitbreiding in heel Oost-Europa zou veroorzaken. Met de eis voor een vrije vakbond en voor het recht op staking. In het Centre is een mooi museum ingericht over die strijd, over Solidarność, de stakingen, de staat van beleg en hoe uiteindelijk de Communistische Partij van Jaruzelski het pleit verloor. En ook over de onvergetelijke rol van paus Johannes-Paulus II, het politieke genie van die man, zijn redenaarstalent en zijn overzettelijkheid. Bij velen is hij in de herinnering gebleven als de oude, mompelende, oerconservatieve man die het misbruik in zijn kerk niet erkende. Allemaal waar, maar er was ook de visionaire leider die het geloof gebruikte om de dictatuur in zijn land omver te werpen.

Hier rondlopen bleek me meer te ontroeren dan ik had gedacht. Je voelt de hoop en de wanhoop van de arbeiders die hier niet zomaar opkwamen voor wat betere arbeidsvoorwaarden of (godbetert) tegen vervroegd pensioen op 55 – maar staakten voor vrijheid en democratie. Het is onmogelijk om er geen lessen in te zien voor vandaag, onmogelijk om niet te denken aan nieuwe dictaturen en nieuwe Sovjets die proberen hun buurlanden te onderwerpen. Niet alleen de democratie won hier de strijd, maar ook het verenigde Europa. Zonder Solidarność eindigde de EU aan het IJzeren Gordijn. Wat hier werd gerealiseerd mogen we nooit opgeven. Want deze stad zag ook de keerzijde : de eerste schoten van de Tweede Wereldoorlog werden ook hier gelost – in wat toen de Vrijstaat Dantzig was. Hier beseffen ze het alleszins : de Russische beer is vlakbij en we horen zijn gegrom, en Kyiv is van ons allemaal.

Overigens is Gdańsk een bijzonder mooie stad, met een combinatie van Nederlandse en Noordduitse stijlelementen – die ze dankt aan haar status als voormalige Hanzestad. Ze doet aan Amsterdam denken, een beetje aan Gent ook, met af en toe een glimp van de Oostenrijkse flair van Krakau. Een prachtige bestemming voor een citytrip – maar misschien toch in een iets warmere periode van het jaar.

Grensverleggend

Grensverleggend

Terwijl de Tullepetoanen er door de straten toe(te)rden trokken Ioanna en ik gisterenenavond naar restaurant 1857 in Roosendaal. Ik had ergens gelezen dat ze daar in onze buurstad eind vorig jaar een Michelinster in de wacht hadden gesleept, en zo hadden ze mijn nieuwsgierigheid opgewekt – dichter bij Essen bleef die sterre nog niet stille staan. Op hun site zag het er interessant en lekker uit. Ook de locatie, een voormalig koetshuis, leek veelbelovend.

Onze verwachtingen waren dus hooggespannen, maar werden absoluut niet teleurgesteld. We kregen een (lange) reeks van zeer lekkere, creatieve en bijzonder mooi ogende gerechten voorgeschoteld (zeer “Instagrammable”, voor wie wil). De chef experimenteert graag met barbecue-, rook- en as-smaken, en die bleken allemaal erg mooi in de amuses en gerechten te passen, net als de Aziatische toetsen die werden aangebracht. Het gebouw houdt een mooi evenwicht tussen de sfeer van het oude koetshuis dat het eens was en een eigentijds restaurant. De sfeer is er ontspannen maar stijlvol. Voor ons beiden was het één van de allerbeste culinaire ervaringen ooit, al gaan we natuurlijk niet elke week (maand, zelfs jaar…) naar dit soort restaurant. De prijs ? Die is uiteraard naar verhouding, en dus niet laag. Maar hij kwam alleszins bij mij niet overdreven over. Enig minpuntje op dat vlak vond ik het afzonderlijk aanrekenen van water (dat, het moet gezegd, voortdurend werd bijgevuld) – ik besef dat daar werk in steekt en dat ook dat niet gratis is, maar ik zou die prijs dan aan het menu toevoegen.

Na de hapjes, waarbij we het ons niet bekloegen dat we ook voor de oesters hadden geopteerd (en zo drie verschillend bereide heerlijke Ierse oesters kregen geserveerd), zagen we drie visgerechten op tafel verschijnen, en daarna het vleesgerechtje waarvoor we een aanpassing hadden gevraagd die zonder problemen werd gerealiseerd. Ioanna koos voor de kaasselectie in plaats van het dessert, en wellicht was dat de betere optie (zonder afbreuk te doen aan het excellente dessertje). De afsluitende koffie moest even snel gaan : de trein naar Essen wacht niet wanneer je het vertrek ervan moet halen, enkel als je zeker op tijd ter bestemming moet zijn. Gelukkig was er toch nog tijd om de bijhorende zoetigheden te proeven.

Bij het menu werd twee keer zeer lekker brood geserveerd – we gaan die broodjes niet snel vergeten, en de dahl die bij het tweede broodje werd geserveerd zal zelfs nog langer in de herinnering blijven. Opmerkelijk wel dat er geen broodmandje op tafel kwam, of dat het brood niet werd aangevuld. Een terechte keuze, denk ik, anders wordt brood soms vooral iets om de tijd tussen de gangen te vullen. Maar een keuze die ik andere restaurants nog niet zo snel zie maken.

Nog opmerkelijk vond ik dat niet echt een selectie van aperitieven werd voorgesteld (we kozen voor een glaasje champagne en wijn, respectievelijk) en ook dat het restaurant geen (signature- of andere) cocktails aanbood. Ook daar kan ik achter staan : een cocktail moet al uitstekend zijn om stand te houden bij verschillende gerechten.

De chef maakte even tijd voor een praatje en zo leerden we dat hij met verschillende Griekse collega’s had samengewerkt. Misschien had hij van hen moeten leren dat olijfolie eigenlijk zoals wijn ook met het etiket wordt gepresenteerd, al zou dat wellicht wat minder goed bij het zeer geslaagde serviesgoed passen.

Wat mij betreft is die eerste ster in Roosendaal er eigenlijk al meteen anderhalve. Ik ben benieuwd hoe het verhaal verder gaat.

Président-fondateur

Président-fondateur

Maandag hebben de PLE-leden Koen Neelen tot nieuwe voorzitter verkozen. Hij volgt Geert Vandekeybus op. Die nam op zijn buurt in 2013 de fakkel over van mij. Ikzelf was dan weer voorzitter van bij de oprichting van de partij in 2001. Aangezien PLE toen in een eerste fase de werking van de lokale VU-afdeling overnam, ging dat bijna automatisch. Ik werd zo dus min of meer de “stichter-voorzitter”, een titel waaraan ik moest terugdenken toen ik recent de (uitstekende) reeks “Mobutu’s game” op Canvas zag. Pas in 2002 werd PLE overigens echt een “partij”, toen we de statuten goedkeurden. Ik denk dat niemand op die vergadering er toen echt rekening mee hield dat de tweede voorzitter die functie zou afstaan om zich op het burgemeestersambt te concentreren…

De PLE-statuten schrijven voor dat er om de drie jaar een nieuwe voorzittersverkiezing wordt gehouden, maar tot nu toe bleek het in de praktijk om een engagement voor twaalf jaar te gaan. Koen weet hopelijk waaraan hij begint. Bij N-VA nam Steve Suykerbuyk de voorzittershamer over van Dirk Smout – al kreeg die ondertussen de hamer van de gemeenteraad zelf in handen, zodat ik hem nog meer ga zien voorzitten dan al het geval was.

Met Steve en Koen is onze “line-up” voor de komende jaren bijna volledig. Een sterk team voor uitdagende tijden.

Op een akkoordje gegooid

Op een akkoordje gegooid

Vandaag hebben we het bestuursakkoord dat we met Vooruit zijn overeengekomen wereldkundig gemaakt. Het heeft wat langer geduurd dan ik had gehoopt -en op de installatievergadering van de gemeenteraad ook had aangekondigd- maar er was natuurlijk ook geen reden om overhaast tewerk te gaan. Het akkoord werd door beide partijbesturen unaniem goedgekeurd op zaterdag 18 januari, maar dat ging zowel bij ons als bij Vooruit gepaard met enkele suggesties om het akkoord nog te versterken. Ondertussen vonden die hun weg naar de juiste plek in de tekst, en die werd ook netjes opgemaakt. Zodat het akkoord ook wereldkundig kon worden gemaakt.

Zeggen dat ik blij ben met dit akkoord zou een understatement zijn. Ik ben er uiteraard sterk mee opgezet dat heel veel zaken waar ik al jaren voor en achter de schermen voor pleit hun weg hebben gevonden naar het bestuursakkoord, en daarmee een leidraad zijn geworden voor het beleid. Uiteindelijk staan er 620 concrete punten in het akkoord. Dat is veel. Voorspelbaar gaat iemand vragen of die allemaal even prioritair zijn, en daarop is het antwoord uiteraard “neen”. In het Meerjarenplan, dat nog opgemaakt moet worden, zullen de prioriteiten alvast financieel meer naar voren komen.

Maar eigenlijk is de tegenstelling tussen prioritaire en minder prioritaire punten vals. Zolang er geen andere zaken door in het gedrang komen, is zelfs het minst belangrijke punt uit het akkoord de moeite waard. Het is een valse tegenstelling. Wie tomatensoep kookt doet daar uiteraard best tomaten in, en de kok die er geen heeft, die spoedt zich dus best naar de groenteboer om er te gaan halen. Als die daar toch is, tijm ziet liggen en denkt “dat smaakt wel in tomatensoep”, dan moet die daar niet voor op de vingers worden getikt. In tegenstelling tot tomaten is tijm niet prioritair, maar als de aankoop van tijm die van tomaten niet in gevaar brengt… waarom niet ?

Als ik er zelf één favoriet punt mag uitpikken, dan is het 221 (al komt 106 in de buurt) : een langetermijnvisie op de stationsomgeving. Het station zit in het DNA van onze gemeente, zoals het project Lijn 3 aantoont, en er is echt veel meer potentieel daar dan er vandaag uitkomt. Het gaat tijd vergen om dat tot zijn recht te doen komen, maar ik hoop dat we er wel snel een mooi plan voor kunnen maken.

De collega’s van cd&v reageerden ondertussen fel op het “uitblijven” van het bestuursakkoord. Ik begrijp hun ongeduld – we werden zelfs ingehaald door Bart De Wever en C°, al waren die enkele maanden eerder vertrokken. En uiteraard maakten ze dat ongeduld wereldkundig. Dat had evenwel ook in een persbericht zonder leugen gekund : het akkoord werd door N-VA/PLE even goed goedgekeurd als door Vooruit. De onderhandelaars hoefden het ook niet te “verkopen”, de tekst zelf overtuigde alvast het N-VA/PLE-bestuur met gemak. Zo doen we in Essen normaal niet aan politiek. Als je een zin begint met “de realiteit is…” dan moet wat daar achter komt ook waar zijn. Anders doe je aan fake news. Letterlijk. Indien echt nodig kan je een zin beginnen met “we vragen ons af of…”. En neen, dit soort uitschuivers hebben wij de voorbije 24 jaar niet gemaakt – en mocht cd&v dénken van wel, dan nog is over de schreef gaan na twee maanden wel érg snel. Niet voor herhaling vatbaar.

Gedichtendag 2025

Gedichtendag 2025

die tongvervreemding

wanneer jy die moedertong
in my mond laat verdor
neem jy die wêreld weg
verduister jy my geheue
maak jy dat ek as vreemdeling
en sonder ’n eie paar skoene
die toekoms moet ondergaan
wat ek nie meer fatsoeneer nie
wat ek nog net interpreteer
en nie penetreer nie

wanneer jy die taal
van my wegneem
ruk jy die hart uit my drome
om dit te vervang
met die mondmaniere
van ’n tong wat nog net
die blinde werk van miere kan doen

wanneer jy van my ’n massasyfer maak
om soos ’n gefuikte papegaai
te pik-pik na sy nabootsing
maak jy dat ek ’n weesmens is
in die leë huis van my vaders
sonder taal om my afwesigheid te beween

Breyten Breytenbach (1939-2024)
Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική

Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική·
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
Εκεί σπάροι και πέρκες
ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν’ ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Εκεί ρόδια, κυδώνια
θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια·
και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας
λυγαριά και σχίνο
σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων
ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι!
Εκεί δάφνες και βάγια
θυμιατό και λιβάνισμα
τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια.
Στο χώμα το στρωμένο με τ’ αμπελομάντιλα
κνίσες, τσουγκρίσματα
και Χριστός Ανέστη
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!

Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996)

 Grieks, de taal die ze me gaven

Grieks, de taal die ze me gaven;
arm het huis aan de oevers van Homerus.
Mijn enige zorg mijn taal aan de oevers van Homerus…
Ginds brasems en baarzen
door de wind geslagen werkwoorden
groene stromen midden het azuur
zodat ik in mijn binnenste zag oplichten
sponzen en kwallen,
met de eerste woorden van de Sirenen
roze oesters met de eerste zwarte rilling.
Mijn enige zorg mijn taal, met de eerste zwarte rilling.
Ginds granaatappels, kweeperen
donkerharige goden, ooms en kozijns
olie legend in de reusachtige vaten;
en dampen uit de kloof, welriekend
naar monnikspeper en mastiek
bezemstruik en gember,
met de eerste vinkenslagen
zoete psalmen met de allereerste U zij de Glorie…
Mijn enige zorg mijn taal, met de allereerste U zij de Glorie…
Daar laurier en palm
geurende wierookvaten
die zegenen de kromzwaarden en musketten.
Op de grond bestrooid met wijnbladeren
braadgeur en paaseitikken
en Christus is verrezen
met het eerste vuurwerk van de Grieken.
Geheime liefdes met de eerste teksten van het volkslied.
Mijn enige zorg mijn taal, met de eerste woorden van het volkslied!

Odysseas Elytis (1911-1996) (mijn vertaling)
Van start

Van start

De eerste volwaardige gemeenteraad van de nieuwe legislatuur gisteren was leuk en boeiend. En een beetje spannend natuurlijk, zoals het de première van een nieuw stuk met een ongekende rolverdeling betaamt. Tot mijn vreugde zag ik een raadsvoorzitter die de raad efficiënt leidde en opnieuw het vleugje humor meebracht dat we sinds het afscheid van wijlen Guy Luyten ontbeerden, en een burgemeester die zichzelf bleef maar wel uitdrukkelijk en met flair vanuit het gezag van zijn ambt sprak. Ik ben op beide best trots vandaag, en dat geldt ook voor de andere leden van het schepencollege.

Maar iedereen had zich goed voorbereid, met name ook de fractie van cd&v, die zoals dat hoorde de beslissingen die het nieuwe college voorstelde kritisch tegen het licht hield, zonder daarbij onnodig uit te halen. Daarbij werd er ook naar tikfouten gezocht – en ik ga wel de allerlaatste in de raad zijn om daar schamper over te doen.

Wel viel het meteen op dat de partij op twee benen hinkt. Enerzijds werd uitdrukkelijk het beleid van het vorige college verdedigd, bijvoorbeeld door te wijzen op de inderdaad niet onverdienstelijke en ook (nog) niet gewijzigde aanpak van de zwerfvuilproblematiek. Anderzijds werd met aandrang gevraagd naar -snelle- oplossingen voor problemen die echt wel een erfenis zijn van decennia christendemocratisch beleid.

Zo haalde cd&v terecht aan dat de wateroverlast in het Woonbos structureel te maken heeft met het feit dat grote delen van dat gebied nu eenmaal liggen op plekken waar historisch vijvers en vennen waren. Dat is evenwel zonder discussie een keuze die weliswaar lang geleden gemaakt werd door Herman Suykerbuyk, die ongetwijfeld ook de plaatselijke toponiemen had gezien, en die ook toen het nog kon nooit meer fundamenteel in vraag werd gesteld.

Ook over de veiligheidsproblematiek en de maximale capaciteit van de Heuvelhal kwamen er vragen vanuit de voormalige bestuurspartij. Dat is enigszins van een andere orde : de normen zijn vandaag niet dezelfde meer dan in de tijd van Suykerbuyk, die kan het dus niet aangewreven worden. Maar er zijn ondertussen wel heel wat decennia gepasseerd en kansen gemist om het (h)euvel aan te pakken. Ik begrijp dat de keuze tussen voorbij beleid en een nieuwe start niet eenvoudig is -zie de lijdensweg van Open Vld op het nationale niveau- maar ze gaan er op termijn toch niet helemaal onderuit geraken.

Dan zat het Vlaams Belang in een iets gemakkelijker zetel – sorry, twéé zetels, want ze vullen hun zitjes nu weer effectief in. Al moet ook die partij kiezen tussen constructief meedenken, wat gisteren de hoofdlijn bleek, en gratuit uithalen, wat tussen de regels van de ingediende vragen toch weer niet helemaal ontbrak. Ook die twee gaan moeilijk samen, zelfs in tijden van Trump.

Een opvallend moment van eensgezindheid in de raad vond ik overigens de verzuchting vanuit meerderheid en oppositie dat de nationale partijvoorzitters ook wel eens hun verantwoordelijkheid mogen nemen en een federale regering vormen. Dat hoorde natuurlijk niet in de gemeenteraad thuis, maar toonde wel aan dat in de mate dat Essen representatief is de achterbannen van De Wever, Rousseau en Mahdi echt wel vinden dat het gedaan moet zijn met het dichtmetselen (boucher in het Frans) van alle openingen. Misschien zou een goede afspraak kunnen zijn om de twee bestuursakkoorden -het Essense en het federale- op dezelfde dag af te kloppen ?

Foto : Fotografils – en dat geldt ook voor de nieuwe profielfoto op deze site
Voorwaarts !

Voorwaarts !

Elon Musk heeft gelijk. Maar haal dat zinnetje vooral niet uit zijn context. Ik zou het niet doen (ik wil me voorlopig geen nieuwe processen op de hals halen), maar ik begrijp volledig waarom hij door velen als nazi wordt gekwalificeerd. If it looks like a duck, swims like a duck, quacks like a (Donald ?) duck…

Toch geeft Musk op één punt onmiskenbaar de juiste marsrichting aan – pun intended, al hoop ik dat de mars niet in ganzenpas hoeft (als het eruitziet als een gans, zwemt als een gans, snatert als een gans…). We moeten als mensheid inderdaad naar Mars. En vervolgens verder.

Als we wat we hier op Aarde hebben opgebouwd willen bestendigen, wat verre van perfect is, maar de moeite waard om te bewaren, dan moeten we als mensheid ook naar andere oorden uitkijken. We zijn dat aan onszelf en onze exploratieve geest verplicht, maar ook aan de rest van het Leven, aan de Schepping zoals je wil. We hebben alles te danken aan die chemische reacties die lang geleden tot de vorming van cellen en DNA hebben geleid, en aan de avontuurlijke vissen die in het Devoon op het land zijn gekropen, om maar twee mijlpalen te vernoemen. We mogen best trots zijn op het parkoers dat we sindsdien hebben afgelegd, als dieren, gewervelden, amnioten, primaten – en als mens. Maar we moeten ook durven toegeven dat we de Aarde en dat leven waar we deel van zijn bewust verwrongen hebben. Eén van de meest voorkomende diersoorten op onze thuisplaneet is de Gallus gallus, voor het overgrote deel van de soort beter bekend als de kip. Die was nochtans voorbestemd tot een kleurrijk (voor de mannetjes dan toch) maar vrij anoniem bestaan in de Zuid-Oost-Aziatische jungle. Het zou meer dan rechtvaardig zijn als we op termijn de natuur op onze planeet opnieuw (veel) meer ruimte zouden geven om zichzelf te zijn, als we andere soorten de kans zouden geven om hun verhaal verder te schrijven. Terwijl wij het onze ook elders verderzetten. Niet alleen als een plan(eet) B, om de onvermijdelijke eindigheid van deze Aarde en dit zonnestelsel voor te blijven, maar als een bewuste keuze „to boldly go where no man has gone before”.

Dat gaat geld kosten, en uiteraard moeten we opletten dat het op een rechtvaardige manier betaald wordt – grotendeels door Musk, bijvoorbeeld, dat lijkt me op dat vlak alleszins een goed idee ! Maar ik vind het echt een stuk van onze roeping, ons imperatief. Een stelling overigens die ook al werd verdedigd door Barack Obama. Die dus ook vindt dat Musk gelijk heeft. Op dit ene punt dan toch, misschien moet ik dat nog eens herhalen hier.

Mocht u daarbij een grapje of woordspeling met het woord „Lebensraum” voelen opkomen, volg dan mijn voorbeeld en druk die neiging de kop in. Don’t mention the war. Nu het nog kan…