Archief van
Jaar: 2025

Gedichtendag 2025

Gedichtendag 2025

die tongvervreemding

wanneer jy die moedertong
in my mond laat verdor
neem jy die wêreld weg
verduister jy my geheue
maak jy dat ek as vreemdeling
en sonder ’n eie paar skoene
die toekoms moet ondergaan
wat ek nie meer fatsoeneer nie
wat ek nog net interpreteer
en nie penetreer nie

wanneer jy die taal
van my wegneem
ruk jy die hart uit my drome
om dit te vervang
met die mondmaniere
van ’n tong wat nog net
die blinde werk van miere kan doen

wanneer jy van my ’n massasyfer maak
om soos ’n gefuikte papegaai
te pik-pik na sy nabootsing
maak jy dat ek ’n weesmens is
in die leë huis van my vaders
sonder taal om my afwesigheid te beween

Breyten Breytenbach (1939-2024)

Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική

Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική·
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
Εκεί σπάροι και πέρκες
ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν’ ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Εκεί ρόδια, κυδώνια
θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια·
και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας
λυγαριά και σχίνο
σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων
ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι!
Εκεί δάφνες και βάγια
θυμιατό και λιβάνισμα
τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια.
Στο χώμα το στρωμένο με τ’ αμπελομάντιλα
κνίσες, τσουγκρίσματα
και Χριστός Ανέστη
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!

Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996)

Grieks, de taal die ze me gaven

Grieks, de taal die ze me gaven;
arm het huis aan de oevers van Homerus.
Mijn enige zorg mijn taal aan de oevers van Homerus…
Ginds brasems en baarzen
door de wind geslagen werkwoorden
groene stromen midden het azuur
zodat ik in mijn binnenste zag oplichten
sponzen en kwallen,
met de eerste woorden van de Sirenen
roze oesters met de eerste zwarte rilling.
Mijn enige zorg mijn taal, met de eerste zwarte rilling.
Ginds granaatappels, kweeperen
donkerharige goden, ooms en kozijns
olie legend in de reusachtige vaten;
en dampen uit de kloof, welriekend
naar monnikspeper en mastiek
bezemstruik en gember,
met de eerste vinkenslagen
zoete psalmen met de allereerste U zij de Glorie…
Mijn enige zorg mijn taal, met de allereerste U zij de Glorie…
Daar laurier en palm
geurende wierookvaten
die zegenen de kromzwaarden en musketten.
Op de grond bestrooid met wijnbladeren
braadgeur en paaseitikken
en Christus is verrezen
met het eerste vuurwerk van de Grieken.
Geheime liefdes met de eerste teksten van het volkslied.
Mijn enige zorg mijn taal, met de eerste woorden van het volkslied!

Odysseas Elytis (1911-1996) (mijn vertaling)

Van start

Van start

De eerste volwaardige gemeenteraad van de nieuwe legislatuur gisteren was leuk en boeiend. En een beetje spannend natuurlijk, zoals het de première van een nieuw stuk met een ongekende rolverdeling betaamt. Tot mijn vreugde zag ik een raadsvoorzitter die de raad efficiënt leidde en opnieuw het vleugje humor meebracht dat we sinds het afscheid van wijlen Guy Luyten ontbeerden, en een burgemeester die zichzelf bleef maar wel uitdrukkelijk en met flair vanuit het gezag van zijn ambt sprak. Ik ben op beide best trots vandaag, en dat geldt ook voor de andere leden van het schepencollege.

Maar iedereen had zich goed voorbereid, met name ook de fractie van cd&v, die zoals dat hoorde de beslissingen die het nieuwe college voorstelde kritisch tegen het licht hield, zonder daarbij onnodig uit te halen. Daarbij werd er ook naar tikfouten gezocht – en ik ga wel de allerlaatste in de raad zijn om daar schamper over te doen.

Wel viel het meteen op dat de partij op twee benen hinkt. Enerzijds werd uitdrukkelijk het beleid van het vorige college verdedigd, bijvoorbeeld door te wijzen op de inderdaad niet onverdienstelijke en ook (nog) niet gewijzigde aanpak van de zwerfvuilproblematiek. Anderzijds werd met aandrang gevraagd naar -snelle- oplossingen voor problemen die echt wel een erfenis zijn van decennia christendemocratisch beleid.

Zo haalde cd&v terecht aan dat de wateroverlast in het Woonbos structureel te maken heeft met het feit dat grote delen van dat gebied nu eenmaal liggen op plekken waar historisch vijvers en vennen waren. Dat is evenwel zonder discussie een keuze die weliswaar lang geleden gemaakt werd door Herman Suykerbuyk, die ongetwijfeld ook de plaatselijke toponiemen had gezien, en die ook toen het nog kon nooit meer fundamenteel in vraag werd gesteld.

Ook over de veiligheidsproblematiek en de maximale capaciteit van de Heuvelhal kwamen er vragen vanuit de voormalige bestuurspartij. Dat is enigszins van een andere orde : de normen zijn vandaag niet dezelfde meer dan in de tijd van Suykerbuyk, die kan het dus niet aangewreven worden. Maar er zijn ondertussen wel heel wat decennia gepasseerd en kansen gemist om het (h)euvel aan te pakken. Ik begrijp dat de keuze tussen voorbij beleid en een nieuwe start niet eenvoudig is -zie de lijdensweg van Open Vld op het nationale niveau- maar ze gaan er op termijn toch niet helemaal onderuit geraken.

Dan zat het Vlaams Belang in een iets gemakkelijker zetel – sorry, twéé zetels, want ze vullen hun zitjes nu weer effectief in. Al moet ook die partij kiezen tussen constructief meedenken, wat gisteren de hoofdlijn bleek, en gratuit uithalen, wat tussen de regels van de ingediende vragen toch weer niet helemaal ontbrak. Ook die twee gaan moeilijk samen, zelfs in tijden van Trump.

Een opvallend moment van eensgezindheid in de raad vond ik overigens de verzuchting vanuit meerderheid en oppositie dat de nationale partijvoorzitters ook wel eens hun verantwoordelijkheid mogen nemen en een federale regering vormen. Dat hoorde natuurlijk niet in de gemeenteraad thuis, maar toonde wel aan dat in de mate dat Essen representatief is de achterbannen van De Wever, Rousseau en Mahdi echt wel vinden dat het gedaan moet zijn met het dichtmetselen (boucher in het Frans) van alle openingen. Misschien zou een goede afspraak kunnen zijn om de twee bestuursakkoorden -het Essense en het federale- op dezelfde dag af te kloppen ?

Foto : Fotografils – en dat geldt ook voor de nieuwe profielfoto op deze site
Voorwaarts !

Voorwaarts !

Elon Musk heeft gelijk. Maar haal dat zinnetje vooral niet uit zijn context. Ik zou het niet doen (ik wil me voorlopig geen nieuwe processen op de hals halen), maar ik begrijp volledig waarom hij door velen als nazi wordt gekwalificeerd. If it looks like a duck, swims like a duck, quacks like a (Donald ?) duck…

Toch geeft Musk op één punt onmiskenbaar de juiste marsrichting aan – pun intended, al hoop ik dat de mars niet in ganzenpas hoeft (als het eruitziet als een gans, zwemt als een gans, snatert als een gans…). We moeten als mensheid inderdaad naar Mars. En vervolgens verder.

Als we wat we hier op Aarde hebben opgebouwd willen bestendigen, wat verre van perfect is, maar de moeite waard om te bewaren, dan moeten we als mensheid ook naar andere oorden uitkijken. We zijn dat aan onszelf en onze exploratieve geest verplicht, maar ook aan de rest van het Leven, aan de Schepping zoals je wil. We hebben alles te danken aan die chemische reacties die lang geleden tot de vorming van cellen en DNA hebben geleid, en aan de avontuurlijke vissen die in het Devoon op het land zijn gekropen, om maar twee mijlpalen te vernoemen. We mogen best trots zijn op het parkoers dat we sindsdien hebben afgelegd, als dieren, gewervelden, amnioten, primaten – en als mens. Maar we moeten ook durven toegeven dat we de Aarde en dat leven waar we deel van zijn bewust verwrongen hebben. Eén van de meest voorkomende diersoorten op onze thuisplaneet is de Gallus gallus, voor het overgrote deel van de soort beter bekend als de kip. Die was nochtans voorbestemd tot een kleurrijk (voor de mannetjes dan toch) maar vrij anoniem bestaan in de Zuid-Oost-Aziatische jungle. Het zou meer dan rechtvaardig zijn als we op termijn de natuur op onze planeet opnieuw (veel) meer ruimte zouden geven om zichzelf te zijn, als we andere soorten de kans zouden geven om hun verhaal verder te schrijven. Terwijl wij het onze ook elders verderzetten. Niet alleen als een plan(eet) B, om de onvermijdelijke eindigheid van deze Aarde en dit zonnestelsel voor te blijven, maar als een bewuste keuze „to boldly go where no man has gone before”.

Dat gaat geld kosten, en uiteraard moeten we opletten dat het op een rechtvaardige manier betaald wordt – grotendeels door Musk, bijvoorbeeld, dat lijkt me op dat vlak alleszins een goed idee ! Maar ik vind het echt een stuk van onze roeping, ons imperatief. Een stelling overigens die ook al werd verdedigd door Barack Obama. Die dus ook vindt dat Musk gelijk heeft. Op dit ene punt dan toch, misschien moet ik dat nog eens herhalen hier.

Mocht u daarbij een grapje of woordspeling met het woord „Lebensraum” voelen opkomen, volg dan mijn voorbeeld en druk die neiging de kop in. Don’t mention the war. Nu het nog kan…