Tom Bevers

Eerst en vooral : een welgemeend dankuwel aan al wie op de SLP en op mij in het bijzonder heeft gestemd. En ik bedank natuurlijk óók degenen die mijn goede raad om niet op mij te stemmen hebben opgevolgd – ze waren met heel veel…

It’s better to try and fail than to have never tried at all. We moesten met SLP proberen om ons eigen sociaal-liberale verhaal aan Vlaanderen te verkopen. We wisten dat het een heel moeilijke opdracht zou zijn. Het partij-apparaat kreeg zware klappen in de laatste maanden van 2008. Een half jaar later klaarstaan om de kiesdrempel te overwinnen was geen evidente opgave. We maakten goede lijsten, maar ze waren niet sterk genoeg om het verschil te maken. De campagne zat bijzonder goed in elkaar, maar ook dat volstond blijkbaar niet. In elk geval heeft het geen zin om de klok te willen terugdraaien, het verleden te willen veranderen. Er hebben heel veel mensen keihard aan gewerkt de voorbije weken, en die verdienen alleen maar waardering, zowel degenen die voor de schermen stonden als zij die in de coulissen het beste van zichzelf hebben gegeven.

De uitslagen zijn er nog niet helemaal. Het zal wel degelijk zijn belang hebben waar we stranden. Maar goed zal het niet worden. Maar ik had mezelf voorgenomen dat ik maar één keer als kamikazepiloot wilde dienen, en er dan ook voor zou gaan. Soms moet je in de politiek namelijk zeer helder voor je eigen idee gaan, maar keer op keer te pletter slaan is ook geen optie. Wat dit voornemen naar mijn toekomstige engagement in de nationale politiek toe betekent, is niet zo duidelijk. Het is altijd gezond om wat afstand te nemen, en dat ga ik dan ook doen – zelfs letterlijk, de komende dagen. Daarnaast zal de discussie in de partij over de toekomst ongetwijfeld (nog maar eens) gevoerd worden, en die zal ik alleszins geboeid volgen. Het sociaal-liberalisme in Vlaanderen is niet dood, maar de manier waarop het verder zal leven zal nog moeten blijken.

Het doet me ondertussen veel plezier dat de collega’s van N-VA héél goed scoren vandaag, en daar feliciteer ik hen heel graag mee. Het is de historische verdienste van Bart De Wever, nu al, om de Leeuwenvlag terug uit de handen van Dewinter en consoorten te hebben gerukt (en hen te hebben achtergelaten met het rafelige extreem-rechtse franje). Knap werk !

Daarnaast heeft de Vlaming vooral gekozen voor de zekerheid van CD&V. Niet mijn keuze, uiteraard, maar wel een eerbare optie die we moeten respecteren. Kris Peeters heeft Yves Leterme gewoon doen vergeten, en dat is geen geringe prestatie.

Niet alleen de SLP, ook Open Vld, sp.a en Groen! blijven ondertussen achter met zeer veel vragen. Alle drie hebben ze nood aan een modernisering. Met een herrijzenis van Steve Stevaert ? En wat is de rol van Guy Verhofstadt in de Vlaamse politiek ?

En ik nu ? Ik had en heb geen grote politieke ambities op bovengemeentelijk niveau – en vandaag zal daar uiteraard niet onmiddelijk veel aan veranderen. Ik ben de voorbije weken vooral gemeenteraadslid voor N-VA/PLE gebleven, en dat was ook altijd de bedoeling. Het is heel duidelijk dat ik dat morgen meer dan ooit voluit zal zijn. Hoe de uitslag vandaag ook zou geweest zijn, er zou daaraan niets zijn veranderd. Ik heb gisteren ondermeer collegestukken ingekeken en een voorstel uitgewerkt, en dat is het soort werk dat mij het meest blijft boeien. Ik blijf de Essense kiezers namelijk bijzonder dankbaar dat ik in 2006 het voorrecht gekregen heb hen te dienen, en dat vertrouwen wil ik in geen geval beschamen.

D66 haalt 3 zetels in het Europees Parlement binnen, 2 meer dan bij de vorige verkiezingen. Omgezet naar zetels in de Tweede Kamers zouden dat er 17 zijn (+14 !). De Nederlandse sociaal-liberalen zijn de vijfde partij van Nederland (na CDA, PVV, PvdA en met een klein verschil ook de rechts-liberale VVD, vóór GroenLinks en SP). In Amsterdam werd D66 de grootste.

Natuurlijk zegt dat allemaal niet zoveel over de SLP. Vlaanderen is Nederland niet. Dat neemt niet weg dat het een heel mooi én hoopgevend resultaat is. Ja, het kan.

Als we met zijn allen willen dat er niets verandert, dan verandert er na zondag niets. Voor velen, ervaren gids Dehaene op kop, wellicht een geruststellende gedachten. Alleen is het omgekeerde ook waar : als we allemaal willen dat het na 7 juni anders wordt, dan kunnen we daar gewoon voor zorgen. “We”, want zolang de stemhokjes zondag open zijn, zijn er geen kandidaten. Er zijn alleen kiezers, en die mogen gewoon echt helemaal zelf bepalen wat ze willen. We hebben allemaal één stem, en die kunnen we ook écht gebruiken !

Zondag kunnen we bijvoorbeeld kiezen voor een sterk Vlaams Parlement, dat een duidelijke richting geeft aan het Vlaamse beleid en niet aan de touwtjes hangt van de federale regering, van de hoofdkwartieren van zuilinstellingen of andere belangengroepen of van het principe dat alles goed is zoals het altijd is geweest. Zondag kunnen we ook voor krachtige Vlaamse Europarlementariiërs kiezen, die dat parlement niet zomaar zien als een vorm van brugpensioen.

Zondag kunnen we kiezen voor een efficiënte aanpak van de kritisch, voorbij een ideologische vooringenomenheid die nergens toe leidt. De overheid doet het niet altijd goed, de vrije markt ook niet : soms is privatiseren dus beter, soms houdt de staat beter de teugels in handen. Op een aantal domeinen is het beter dat Vlaanderen de eigen boontjes dopt, op andere terreinen is samenwerken veel verstandiger. En de strijd tegen de klimaatverandering moet krachtig worden aangepakt, maar dat kan best samengaan met een sterke economische groei – op voorwaarde dat we kiezen voor innovatie.

Zondag kunnen we alles bij het oude laten. Een zeteltje meer of minder voor CD&V, Open Vld en/of sp.a zal daarbij niets uitmaken. Of we kunnen ervoor zorgen dat Vlaanderen een sterke parlementaire democratie wordt waar het debat over de inhoud het haalt boven het spel van de postjes. Daarvoor moeten wij kiezers maar één ding doen : onze stem ook laten bepalen door de inhoud. Kiezen voor de partij waar we achter staan, en binnen die partij voor de kandidaten die het kunnen waarmaken. Alleen als we allemaal ons gedacht volgen, zal er ook met ons gedacht rekening gehouden worden. Zo eenvoudig is het.

De inzet van de verkiezingscampagne lijkt de laatste dagen wel de jobkorting te zijn. Open Vld wil die verdubbelen, de andere partijen zien dat vooralsnog niet zitten, en sommigen zijn helemaal tegen (Groen!). De jobkorting is bedoeld om werken aan te moedigen, en dat is bijzonder hard nodig in dit land. De kritiek van Groen!, die vinden dat het belastingvoordeel niet alleen naar de werkenden zou mogen gaan, deel ik dus niet. Ik volg Mieke Vogels ook niet als zij zegt dat het geld best ergens anders naartoe had mogen gaan – de te hoge belastingdruk op arbeid in dit land is ook een prioriteit, net zoals -uiteraard- bijkomende investeringen in de zorgsector en het wegwerken van de wachtlijsten. Tenzij Vogels bedoeld dat het geld van de jobkorting niet efficiënt gebruikt is. Dan volg ik wel.

Waar gaat het over ? De jobkorting is de 250 EUR die we in februari allemaal extra bij ons nettoloon hebben gevonden. Hoera, mooi cadeau. Maar de vraag die we moeten stellen is of er één Vlaming extra aan de slag zal gaan dankzij die korting. Daarvoor moeten we in de eerste plaats kijken of die 250 EUR de werkloosheidsval vermindert. Die val is het verschil tussen een uitkering (en alle extra voordelen die die meebrengt, zoals het recht op bepaalde goedkopere tarieven) en een loon (en de nadelen die werk meebrengt, zoals bijvoorbeeld het moeten betalen van vervoer en kinderopvang). Hoe pakt de werklustige Vlaming die vergelijking aan ? Zij/hij kijkt naar het nettoloon dat elke maand op de rekening komt. Daarbij houdt niemand echt rekening met wat er nog eenmalig bijkomt. Die 250 EUR gaat dus veel minder efficiënt zijn dan elke maand 20 EUR toekennen. Liefst via de sociale zekerheid. Maar dat kan Vlaanderen niet – tenzij de federale overheid en/of de sociale partners eraan zouden meewerken. Dus moet daarvoor een oplossing worden gezocht, maar de jobkorting zoals ze nu is lijkt me niet erg efficiënt.

Er is natuurlijk een omweg : de korting creëert ook jobs omdat we ze gaan uitgeven, en er zo bedrijven geld ontvangen dat ze ook kunnen gebruiken om lonen te betalen. Maar ook daarvoor is de korting niet zo geschikt : mensen hebben de neiging om hun courante uitgaven te baseren op hun courante inkomsten (wél zo verstandig) en eenmalige inkomsten belanden gemakkelijker bij de bank. Dus ook op die manier bekeken is de jobkorting niet het best mogelijke gebruik van het Vlaamse budget.

Tenslotte is er de vraag naar wie de korting moet gaan, als ze er dan toch is. Naar de lage lonen, of naar iedereen ? Het grootste effect op de werkgelegenheid krijgen we in elk geval met een korting voor de lage lonen. Maar de belastingdruk is voor iedereen te hoog, en bovendien moeten we opletten voor een lage loonval (mensen die de opslag die ze zouden kunnen krijgen helemaal aan de fiscus moeten afgeven, zouden hun extra inzet voor een eventuele promotie wel eens achterwege kunnen laten…). Een middenweg is dus aangewezen.

Mijn voorstel voor de jobkorting : we behouden het huidige bedrag voor iedereen, we verdubbelen ze voor de laagste lonen en laten die extra korting dan geleidelijk nul worden bij het gemiddelde loon. Bovendien, en dat is cruciaal, zorgen we voor een maandelijkse verrekening via de sociale zekerheid én maken we met de sociale partners de afspraak dat ze de minimumlonen een aantal jaren bevriezen (en in de sectoren met een eigen hoog minimum toelaten dat mensen aan het algemeen minimumloon worden aangeworven). Mijn aanpak is véél moeilijker te realiseren dan wat Open Vld wil én dan wat de Vlaamse regering nu heeft gedaan. Maar het geld wordt zo wel effectief omgezet in meer jobs in Vlaanderen. En daar gaat het toch om ?

Tenslotte moet ik er nog voor alle zekerheid nog bij zeggen dat de jobkorting een beetje kan bijdragen tot het aanpakken van de crisis, maar niet fundamenteel het verschil zal maken. Er is op veel vlakken een andere aanpak nodig, en het zou behoorlijke onzin zijn om dat debat te willen herleiden tot één beperkte maatregel.

Kris Peeters is alvast begonnen aan de selectie van de partijen die wel en niet in de Vlaamse meerderheid mogen. Het criterium is daarbij dat alleen de partijen welkom zijn die het toekomstplan aanvaarden dat de regering-Peeters op het einde van deze legislatuur heeft uitgetekend. Het ligt ongetwijfeld alweer aan mij, maar de logica ontgaat me een beetje. Wie is Peeters om vóór de uitspraak van de kiezer te bepalen wie er wel en niet in de regering kan ? Hij mag natuurlijk zeggen dat zijn partij niet in een regering zal stappen als “Vlaanderen in Actie” niet wordt uitgevoerd. Maar als er een meerderheid kan gevonden worden die dat plan wil afvoeren, dan moet dat toch kunnen ?

Bovendien is het wel erg ongeloofwaardig om net voor het aflopen van de eigen termijn als regering een toekomstplan uit te tekenen. Het lijkt me iets logischer om dat in het begin van de legislatuur te doen, zodat je niet alleen wordt afgerekend op de mooie woorden die erin staat, maar ook op de concrete realisaties. Natuurlijk mag zo’n plan verder kijken dan één legislatuur, graag zelfs. Maar op het einde van de rit het parcours uittekenen en dan zeggen dat je het liefst zelf zou uitrijden, vind ik wat doorzichtig. Tenzij we “Vlaanderen in Actie” moeten zien als een soort gezamenlijk verkiezingsprogramma van het kartel CD&V/Open Vld/sp.a…

Ik vind het wel zeer arrogant dat de uittredende minister-president één week voor de verkiezingen én het regeerprogramma vastlegt én bepaalt onder welke voorwaarden een partij mag meeregeren. Dat hij eerst eens kijkt hoe de kiezer hem beoordeelt. Volgens de pers wilde hij vooral een signaal geven aan Groen! Wat voor signaal ? Dat de groenen best al beginnen om hun partijprogramma in te slikken als ze graag willen meeregeren ?