Na de verkiezingen volgt natuurlijk de analyse van het resultaat… N-VA/PLE bevestigde zijn sterke positie in het Essense politieke landschap, en deed er nog een schepje bovenop. Nadat voorganger VU in 1994 en 2000 telkens 2 zetels behaalde, verwierf N-VA/PLE 5 zetels in 2006, 9 zetels in 2012 en een heel nipte 10e zetel in 2018. Dat werden er nu 11, met nog eens 5% van de stemmen erbij en nét geen 40%. De laatste keer dat een partij in Essen dat percentage haalde was in 1994, met de CVP van lijsttrekker-burgemeester Herman Suykerbuyk – dat is dertig jaar geleden.
Nadat we de vorige verkiezingen steeds de indruk hadden dat de winst van elders kwam – we hebben in de loop der jaren de rest van de oppositie “opgegeten” – is ze deze keer bovendien ook echt afkomstig van cd&v. Die partij viel in 2000 terug op 35% van de stemmen, en is sindsdien rond dat percentage blijven schommelen, onder leiding van eerste Frans Schrauwen en vervolgens Gaston Van Tichelt. Gisteren wijzigde voor het eerst deze eeuw hun stemmenaandeel substantieel.
Naast het verlies voor CD&V zit de verklaring voor ons succes deze keer wellicht in (opnieuw) een heel sterk team met verschillende mensen die de kiezer aanspreken, een bekende en populaire lijsttrekker, de belofte om met een andere stijl te besturen en een inhoudelijk verhaal dat steek houdt.
Had er nog meer ingezeten ? Ik denk alleen als Vooruit minder sterk voor de dag zou zijn gekomen. Ook daar is wat langer in de tijd terugkijken leerzaam. In 1994 haalde de SP 4 zetels in de Essense gemeenteraad. In 2000, 2006, 2012 en 2018 haalde de socialistische lijst (SP of sp.a) telkens eveneens 4 zetels. In 2006 stapte de partij in de meerderheid, maar dat leek voor hun kiezer geen verschil te maken in de ene noch de andere richting. De percentages achter de 4 zetels schommelden wel, maar daar ga ik even abstractie van maken. Nu gaat de partij meer dan 7% Vooruit en slepen ze niet alleen de zolang verhoopte 5e zetel, maar zelfs een 6e in de wacht. En worden ze voor het eerst sinds 1994 opnieuw de tweede partij in Essen, vóór cd&v deze keer.
Wellicht speelde hun jarenlange coalitie met cd&v nu voor het eerst echt in hun electoraal voordeel, en verkozen een deel van de kiezers van die coalitie nu een verderzetting onder leiding van Arno Aerden, die ook een heel mooi persoonlijk resultaat neerzet. Neem daarbij de herwonnen geloofwaardigheid van de nationale partij, onder Conner Rousseau, een sterke lijst, een degelijke campagne en de algemene erkenning dat hun schepenen de voorbije jaren goed werk hebben afgeleverd, en je komt aan 6 zetels. Waarmee -eerlijk is eerlijk- Vooruit ook bewees dat we ongelijk hadden in onze campagne door een stem voor hen als één voor een verderzetting van het cd&v-bestuur af te schilderen. Al is het toch vooral het resultaat van cd&v dat daarvoor de verklaring is.
Cd&v dan. Laat ik eerst stellen dat ik het moedig vond van Steff Nouws om het gewicht van de Essense christen-democratie op zijn schouders te laden, na het toch enigszins abrupte afscheid van Gaston Van Tichelt. Maar al bij de lijstvorming en nog meer in de campagne bleek het gewicht te zwaar, en vreemd genoeg heeft cd&v er dan niet voor gekozen om het nog wat te spreiden. De dans op twee benen -we hebben uitstekend bestuurd en zijn de beste garantie voor vernieuwing- bleek ook niet te werken. Dat zowel Dirk als Nore Konings verkozen werden toont aan dat beide pistes potentieel hadden, maar niet kiezen is vaak óók verliezen. Natuurlijk levert dat een aantal pijnlijke resultaten op – ik had sommige cd&v-ers echt wel meer gegund – maar bij een partij die bijna 12% inlevert blijft onvermijdelijk niemand echt ongehavend. Op beide Koningsen misschien na dan, en ook wel Brigitte Van Aert die persoonlijk nauwelijks stemmen inlevert.
Over het Vlaams Belang kan ik kort zijn. De partij had gehoopt te groeien op basis van goede nationale resultaten, maar zoals ook elders blijkt dat alleen te werken als je mensen in huis hebt die die resultaten ook plaatselijk kunnen vertalen. Quod non. Ook de afschaffing van de stemplicht heeft mogelijk een deel van hun kiespotentieel thuisgehouden.
Over die afschaffing wil ik het later nog eens hebben. Toch dit : hoewel het opviel dat weinig jongeren hun weg naar het stemlokaal vonden, raakten de vier protagonisten die samen met hun lijsttrekkers het debat voor de Jeugdraad voerden verkozen. Eén daarvan is dan wel ouder dan 30, maar dat wordt gecompenseerd door Emma Lambregts van Vooruit (28).
Het woord “historisch” wordt te veel gebruikt, maar de resultaten van gisteren in Essen verdienen wel degelijk dat adjectief. Nu moet er een meerderheid worden gevormd en dan kan Geert Vandekeybus zich bij de gouverneur aanbieden om de eed af te leggen. Ook daarover ongetwijfeld later nog meer.
Ondertussen wens ik alle verkozenen – en degenen die hen in de raad gaan vervangen als ze niet zouden zetelen – veel succes toe. De Essenaren vertegenwoordigen, vanop welke stoel in de raadszaal ook, is een absoluut voorrecht dat het verdient om te worden gekoesterd. En ook felicitaties en dank voor iedereen – kandidaat of niet – die zich voor of achter de schermen voor één van de verkiezingscampagnes heeft ingezet. Affiches, folders, brieven, online posts… ze komen er allemaal niet vanzelf, en die inzet voor onze democratie verdient waardering.