Tom Bevers

Verkiezingen zijn altijd interessant, waar ook ter wereld, maar verkiezingen in Griekenland zijn dat voor mij natuurlijk nog net iets meer : ik ken het land en kan er het politieke debat ook redelijk goed volgen.  Toch blijft de Griekse politiek begrijpen een uitdaging : de impact van de geschiedenis op de politieke verhoudingen is erg groot, wat zich ook vertaalt in generaties van politici die van vader op zoon/dochter (of via zijtakken) dezelfde partijen mee aanvoeren.  De familie De Croo (of Tobback, of…) is er niets tegen.  Het land heeft ook een grote traditie van (vooral links, maar niet uitsluitend) populisme, met radicale en onmogelijke beloften, die dan in de beleidspraktijk worden ingeslikt, zonder dat de retoriek wordt aangepakt.

De verkiezingsuitslag van zondag stond min of meer vast : de centrum-rechtse partij Nea Dimokratia van premier Mitsotakis zou de grootste worden, de radicaal-linkse partij van zijn voorganger Tsipras zou tweede worden, op plaats drie zou de traditioneel socialistische PASOK eindigen – de partij die ooit absolute meerderheden haalde, maar vooral sinds de financiële zijn plaats had moeten afstaan aan het Syriza van Tsipras.  Daarnaast zouden de traditionele stalinistische (in zowat alle betekenissen van het woord) KKE en enkele andere zeer rechtse of linkse partijtje het parlement halen.

En zo geschiedde.  Toch worden de verkiezingen nu al historisch genoemd, omdat Mitsotakis veel ruimer won dan voorzien, en vooral omdat de afstand met Syriza zeer groot bleek.  Griekenland koos er daarmee voor om de discussie over de crisis en de memoranda achter zich te laten, en te kiezen voor de partij en de premier die de voorbije jaren economische stabiliteit en zowat de sterkste groei in de EU brachten.  En die natuurlijk niet alles perfect deed, maar daarbij valt het mij toch op dat wat in onze media verschijnt over Griekenland soms sterk wordt geïnterpreteerd vanuit het (in Griekenland zeer aanwezige) uiterst linkse denkkader – wat op zich niet betekent dat de informatie onwaar is, evenwel, het gaat over de interpretatie.  Zo wordt de klacht over de persvrijheid zelden geduid : het klopt dat de meeste commerciële tv-zenders zich eerder (tot zeer) rechts profileren, al lijkt me dat niet iets waar de regering eigenlijk veel aan kan doen – ook onder Tsipras’ bewind was dat zo.  En in de krantenkiosk kan je alleszins een veel grotere bandbreedte aan publicaties vinden dan hier of in onze buurlanden : Solidair en ’t Pallieterke zijn in vergelijking eerder gematigd.  De recente treinramp was uiteraard het gevolg van jarenlang politiek wanbestuur bij de Griekse spoorwegen, waarbij de NMBS een baken van perfect corporate management is.  Maar de Griekse kiezer besefte wellicht dat daarbij al wie ooit het land regeerde boter op het hoofd heeft, niet alleen de laatste regering. En de manier waarop Griekenland de vluchtelingen die er massaal aankomen (minstens gedeeltelijk bewust gestuurd door Turkije) worden er inderdaad verre van correct behandeld, maar dat is toch vooral een gevolg van het feit dat de EU-landen hun gezamenlijke verantwoordelijkheid niet opnemen.

Neem bij de sterke positie van de premier de onmacht van de oppositie, en je kunt de uitslag verklaren.  Tsipras die er vooral op uit bleek om de discussie uit 2015 (uit de euro stappen of niet, de hervormingsplannen van IMF, ECB en de Commissie aanvaarden of niet ?) over te doen, op beschuldigende toon, en daarbij (van de wal in de sloot) werd geholpen door Yianis Varoufakis die weliswaar zijn eigen partij(tje) leidt maar nog steeds herinneringen oproept aan de dramatische maanden waarin hij minister van financiën was.  Voeg nog een PASOK toe dat vooral zijn plaats als tegenhanger voor rechts wilde heroveren eerder dan zelf aan zet te komen – en dat in dat licht zijn relatief goede resultaat (12%) als een overwinning vierde.  En je krijgt dus een rechtse overwinning waar ook veel links denkende Grieken blij mee zijn, wegens de terugkeer naar normaliteit en stabiliteit die ze inhoudt.

Omwille van een eigenaardigheid in het stemsysteem weigerde Mitsotakis formeel om een regering te vormen.  Hij haalde net geen 150 zetels in de 300 zetels tellende Vouli, en bij nieuwe verkiezingen geldt een bonus voor de grootste partij.  Dus gaan de Grieken op 25 juni opnieuw naar de stembus.  Waarbij de winnaar vaststaat, maar de strijd om de tweede plaats open lijkt, en daarmee de vraag of de linkse oppositie wordt aangevoerd door de sociaal-democraten of de radicaal-populisten.  Het Griekse antwoord op die vraag is ook ver van de Egeïsche Zee interessant, natuurlijk.  Maar ook rond de Akropolis is ze niet zonder belang, want Mitsotakis mag dan wel uit liberaal-democratisch hout gesneden zijn, ook meer rechts-autoritaire tendensen vinden een plaats in zijn partij, en een sterke maar realistische en toekomstgerichte oppositie kan hem alleen maar helpen om die onder controle te houden.