Het einde van een tijdperk.  Zo voelt het -toch nog plotse- overlijden van de Britse koningin Elisabeth II aan.  Ook voor een niet-monarchist.  Het is een beetje zoals het overlijden van koning Boudewijn in 1993 : ook die was er voor velen eigenlijk “altijd geweest”, op foto in de klas of het gemeentehuis, op televisie met Kerstmis.  Maar dan maal zoveel, want Elizabeth zat nog veel langer op de troon, en wel die van een op wereldschaal belangrijker of alleszins zichtbaarder reeks landen dan dat van Boudewijn.  Ook de persoonlijkheid van de betrokkenen speelde een rol : Boudewijn was een fatsoenlijk maar enigszins wereldvreemd man, maar van Elizabeth valt het helemaal erg moeilijk te ontkennen dat ze haar rol uitstekend heeft ingevuld.  Als de Britten toch een monarch willen, dan had het lot de voorbije zeven decennia een véél slechtere keuze kunnen maken dan die voor mevrouw Windsor, uiteraard.

Neem daarbij nog de mediafocus op het Britse koningshuis en je krijgt een combinatie die maakte dat ze zonder dat er enige aanvulling nodig was voor zo goed als de hele wereld “The Queen” werd, zoals de Franse president Macron het verwoordde.  Een bijna mythische figuur waarachter op het einde een frêle overgrootmoeder schuilging.  Meer is er niet nodig om te maken dat haar overlijden als een droevig scharniermoment aanvoelt.  Heimwee naar vroeger -en wie heeft dat nooit- werd in de voorbije dagen per definitie heimwee naar de tijd dat ze nog op de troon zat.

Ondertussen zien we hetzelfde fenomeen dat we bij ons zagen bij het aantreden van koning Filip : de vragen die werden gesteld bij zijn functioneren als prins verdwenen zo goed als meteen toe hij koning werd, en Charles III lijkt hetzelfde te zijn overkomen op het ogenblik dat hij koning werd (waarbij overigens niemand opmerkte dat het feit dat dit in het VK in een “oogwenk” gebeurt géén noodzaak is : zowaar ons eigen land is een tegenvoorbeeld waar de eedaflegging de koning maakt – en ook tijd geeft aan de familie of de regering en het parlement om alsnog in te grijpen).  De voorspelbare metamorfose van Charles, die eigenlijk al veel eerder was ingezet, in combinatie met het feit dat zijn zoon William vrij “decent” overkomt, zal wellicht volstaan om de monarchie in het Verenigd Koninkrijk overeind te houden – ook een onafhankelijk Schotland zou zonder veel twijfel overigens het koningshuis behouden.  Ik zie ook Canada niet zo snel een republiek worden – als buurland van de VS is het wellicht aantrekkelijk om er een min of meer fatsoenlijk en niet al te omstreden staatshoofd op na te houden.  Maar of Charles zijn andere “realms”, en met name Nieuw-Zeeland en Australië, zal kunnen blijven bekoren lijkt me al wat twijfelachtiger.

Het is overigens een grote verdienste van Elizabeth dat ze zich nooit tegen het uiteenvallen van “haar” Empire heeft verzet (het zou met Boudewijn niet waar zijn geweest).  Wat niet wegneemt dat er onder haar bewind zeer onaanvaardbare dingen zijn gebeurd, maar ook dat is natuurlijk het lot van een monarch in een niet-absolute monarchie : uiteindelijk maak je de keuzes niet.  Al is het voor velen wellicht een opluchting dat de Queen in haar laatste dagen het premierschap nog uit de handen van Johnson zag glippen.  Liz Truss -waar ik politiek niet veel van verwacht, overigens- heeft toch een iets ernstiger uitstraling dan Boris…