Tom Bevers

We hadden het nog te goed, dat feestje. Om onze verkiezingsoverwinning van 14 oktober te vieren. Dus bliezen we verzamelen in ’t Graan. Een historische plaats, ook wel, waar we in vervlogen tijden bestuursvergaderingen hielden. In een grote zaal, met weinig mensen. Nu brachten we wat meer volk op de been. We maakten er een gezellige avond van, met enkel mijn toespraakje als onderbreking van de feestvreugde… Ik vond het alleszins een eer om de aanwezigen toe te spreken. Net voordien vertelde iemand me dat hij net zoals zes jaar geleden op reis was geweest tijdens de verkiezingen, maar dat hij en zijn vrouw in tegenstelling tot in 2012 wel volmacht hadden gegeven. En daarmee dus onze twee stemmen leverde. Het blijft leuk om te horen.

Zo hebben we ons dus ook bij het legertje „nieuwjaarsrecepties” aangesloten. Ik ben niet altijd een overtuigd aanhanger geweest, maar ik pas me aan. Al vind ik het Griekse equivalent ook leuk : de „vasilopita”, de taart met boon of munt in die bij ons enkel ter gelegenheid van Driekoningen wordt versneden, wordt in de Griekse traditie de hele maand door geserveerd. In elke zichzelf respecterende vereniging, tot en met in de ministerraad. Misschien voer ik dat volgend jaar ook bij ons in. Wanneer we de eerste verjaardag van onze overwinning vieren, en één jaar ijzersterk oppositiewerk.

En zo zijn we er dus aan begonnen.  Gisteren hebben we met 25 raadsleden de eed afgelegd.  24 daarvan rechtstreeks verkozen door de Essenaar, 1 omdat Ludwig Caluwé (CD&V) voor de tweede keer op rij besloot om zijn mandaat niet op te nemen.  Nu goed, hij wekte ook vóór 14/10 nooit de indruk dat hij dat wel zou doen.  Met 25 vormen we samen de gemeenteraad, het hoogste beslissingsorgaan van het gemeentebestuur.  Ik ben blij dat ik daar opnieuw bij mag horen.  Het is een eer om de Essenaren te vertegenwoordigen.

Met N-VA/PLE vormen we de grootste fractie in de raad, met 10 leden.  CD&V telt er 9, sp.a 4 en het Vlaams Belang 2.  Die verhouding vertaalde zich op de installatievergadering bijvoorbeeld al bij de afvaardiging vanuit Essen in de politieraad van de zone Grens.  Wij sturen daar 3 vertegenwoordigers naartoe, CD&V 2 en sp.a 1.  Maar die afvaardiging is proportioneel, heel wat andere beslissingen worden bij meerderheid genomen.  De samenstelling van het schepencollege en de aanduiding van de voorzitter van de raad zijn daarvan de belangrijkste.  Ook die beslissingen werden gisteren genomen.  CD&V en sp.a verdeelden die mandaten onderling, telkens op basis van aktes die door 13 van de 25 raadsleden werden ondertekend.  Krap, maar zij vormen dus “de meerderheid”.  In een democratie is er daarvan ook een tegenhanger (in een dictatuur niet) : er is ook een “minderheid”, die meestal met de term “oppositie” wordt aangeduid.  Niemand -op wellicht hier of daar een PVDA’er of VB’er na- doet aan verkiezingen mee met het expliciete doel om in de oppositie te zetelen.  Als partij de meerderheid vormen, of een coalitie sluiten die een meerderheid haalt, is het opzet.  Maar tenzij de kiezer je alle kaarten in de hand geeft, kan het gebeuren dat je in de oppositie belandt.  Dat is vaak een ondankbare taak.  Maar ze is van levensbelang voor ons democratisch systeem, en ze kan bijdragen tot een beter bestuur.  Iemand moet ze dus opnemen.

Wat doet de oppositie ? De bekendste definitie, die aan Lord Randolph Spencer Churchill wordt toegeschreven, is “The duty of an opposition is to oppose”.  Dat klopt maar ten dele, wat mij betreft.  Het is inderdaad belangrijk om aan te tonen dat er vaak ook een ander beleid mogelijk is, om de mensen te vertegenwoordigen die het niet eens zijn met de beslissingen die er worden genomen.  Maar dat is niet vrijblijvend : het algemeen belang moet blijven vooropstaan, en ook alternatieve beleidsvoorstellen moeten onderbouwd en verantwoord zijn.  Bovendien is er meer te doen dan “to oppose”.  Controleren, bijvoorbeeld.  Of beslissingen wel volgens de regels tot stand komen.  Of het bestuur correct en integer handelt.  Of beslissingen die genomen worden ook zo worden uitgevoerd als ze bedoeld waren.  En uitdagen.  Proberen de bestuurders ertoe aan te zetten om hoger te mikken, beter te doen, een groter draagvlak te zoeken, kwalitatieve beslissingen te nemen.

Het is geen eenvoudige opdracht, dat oppositievoeren.  Vaak leidt ze ook vooral tot onbegrip.  Bij de bevolking, omdat het overkomt alsof je enerzijds niets kan bereiken en anderzijds vooral probeert “stokken in de wielen” te steken.  Bij de bestuurders, die vaak vinden dat ze het probleem al langs alle kanten bekeken hebben vooraleer ze ermee naar de gemeenteraad komen, en dan niet begrijpen waarom ze dat proces nog eens over moeten doen, nog eens moeten verantwoorden.  Of die het er moeilijk mee hebben dat je hen niet “vertrouwt”.  Bij ambtenaren, die je extra werk bezorgt en die het er lastig mee hebben dat zij vaak niet zelf kunnen uitleggen waarom een maatregel wel goed is, maar dat aan de bevoegde schepen moeten overlaten.  Aan hen allen alvast onze excuses – we doen gewoon onze plicht.  Niet meer, maar ook niet minder.

De N-VA/PLE-fractie heeft besloten om mij aan te stellen als voorzitter.  Daarmee ben ik de facto de “leader of the opposition”, al kent ons systeem die functie niet echt – in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Britse Parlement, waar het een formeel erkende rol is.  Ik ga proberen dat zo goed mogelijk te doen.  Gelukkig sta ik er niet alleen voor – ik daag élke andere gemeente uit om 10 even sterke oppositieraadsleden voor te stellen als het N-VA/PLE-team.  We gaan heel hard werken, in “de oppositie”.  Ik kijk er al naar uit.  Maar vergis u niet : we blijven op elk moment bereid om het beleid in Essen over te nemen.

Voorzitter, burgemeester,

Ik heb opmerkingen bij dit en het volgende agendapunt. Vooraleer ik daartoe kom wil ik wel graag eerst namens de grootste fractie in deze raad alle verkozenen feliciteren met hun mandaat. Samen hebben wij van de Essenaren de opdracht gekregen om deze gemeente zes jaar te besturen, en hopelijk kunnen we dat ook in een goede samenwerking doen – dat vooral niemand ons komt vertellen dat een andere vergadering dan deze raad het laatste woord heeft in Essen.

We hebben de voordrachtsakte voor een voorzitter en voor de schepenen bekeken. Ze zien er formeel allemaal correct uit. Maar we vinden het onbegrijpelijk dat de wens die de vorige raad had uitgesproken om een voorzitter te kiezen na een discussie met alle raadsleden niet wordt waargemaakt. Meer nog, er is zelfs niet aan gedacht om de mening te vragen van de grootste fractie in deze raad. We kunnen alleen maar hopen dat de nieuwe voorzitter in tegenstelling tot de uittredende voorzitter de kans grijpt om deze raad echt te sturen en zo het vertrouwen van onze fractie te winnen.

Wat het schepencollege betreft, is het voor ons duidelijk dat de voorgestelde samenstelling niet de wil van de Essense kiezer weerspiegelt. Die vroeg op 14 oktober om een bestuur onder leiding van N-VA/PLE, om een bestuur met mensen van deze kant op die banken [de schepenbanken]. We hebben daarvoor de hand uitgestoken, maar de uittredende coalitie heeft besloten om de kiezer, en minstens een deel van de eigen achterban, te negeren en met een zetel minder verder te gaan. Goed, dat is dan de keuze van CD&V en sp.a. Tot daaraan toe. Maar dat die partijen zich vervolgens in de meest vreemde bochten hebben gewrongen om die keuze te proberen te verantwoorden is bij heel veel Essenaren erg onrespectvol overgekomen, ook bij veel van de CD&V- en sp.a-kiezers, en heeft eerlijk gezegd ook de mensen die hier zitten, pijn gedaan.

Na een campagne waarvan we allemaal vinden dat ze fair verliep, werd de integriteit van onze mensen in vraag gesteld. Ons programma waar vóór de verkiezingen niet op was ingegaan werd uit de context getrokken en dan onmogelijk genoemd. En de sp.a suggereerde dat de ideologische afstand zo groot is dat er eigenlijk sowieso niet kon worden samengewerkt – wat totaal ongeloofwaardig is voor wie wel eens in deze raadszaal komt, en nog ongeloofwaardiger voor wie de voorbije weken de coalitievorming heeft gevolgd in een wat grotere stad niet zo ver hier vandaag. Collega’s, was dat nu echt allemaal echt nodig ?

Dit college start ook daarom zonder ons vertrouwen. We gaan u niet feliciteren, dat zou niet passen tegenover onze kiezer. We gaan u wel succes toewensen, want dat is uiteraard in het belang van Essen. We gaan u ook de kans bieden om dat vertrouwen op te bouwen. Niet alleen door deze tien raadsleden ernstig te nemen, maar vooral door een beleid uit te werken met en voor alle Essenaren.

Graag herinneren we ook nog even aan de woorden van één van de oude en nieuwe schepenen, die een half jaar of zo geleden stelde dat een meerderheid van 13 te krap zou zijn. Niet onze woorden, maar ik hoop voor u dat u zorgt voor een groter draagvlak voor uw beleid, zodat ik ze niet te dikwijls moet herhalen. We hebben begrepen dat u van plan bent om daarbij ook rekening te houden met ons programma bij het opstellen van een bestuursakkoord. Dat is een begin, en we zijn met heel Essen benieuwd wanneer we na de mandatenverdeling ook iets over de inhoud van het beleid gaan vernemen, maar weet dat we er altijd van overtuigd zullen blijven dat we dat programma zelf het beste kennen en ook zelf beter zouden kunnen uitvoeren dan wie ook.

Maar goed, dat heeft dus niet mogen zijn. Voor het eerst in de Essense geschiedenis zit de grootste fractie in de oppositie. We gaan ons constructief opstellen, zoals deze raad dat van ons gewend is. Goed beleid gaan we blijven steunen, fout beleid bevragen, bekritiseren en vooral alternatieven voorstellen. Het worden belangrijke jaren voor Essen, en wij willen de verantwoordelijkheid daarvoor alvast niet uit de weg gaan.