Tom Bevers

In 2016 krijgt de gemeenteraad een nieuwe voorzitter. Nathalie Claessens verhuist naar Kalmthout en geeft de voorzittershamer door. Nathalie had een andere stijl dan haar voorganger, en ik mocht Guy Luyten die de hamer van 2007 tot 2012 hanteerde wel. Nathalie hield zich meer op de achtergrond en probeerde minder het debat te “leiden”. Maar ze deed dat wel efficiënt en met de glimlach. Ze liet zich duidelijk sterker dan Guy leiden door de instructies en belangen van haar eigen partij, maar zat de raad wel voor met respect voor ieders mening en persoon. Ik had haar graag wat meer in het debat zien gaan, maar dat kon als voorzitter natuurlijk niet – ik denk dat we soms van haar steviger weerwerk hadden kunnen krijgen dan we nu van de CD&V-fractie moeten incasseren. Haar vertrekt is een verlies voor CD&V, en voor de Essense politiek in het algemeen. Het ga haar goed bij de zuiderburen.

Volgens de krant heeft CD&V al een opvolger gekozen. Ik hoop dat de meerderheidspartijen goed hebben nagedacht over het profiel en de rol van de gemeenteraadsvoorzitter. In zichzelf respecterende parlementen (in Nederland of Groot-Brittanië, bijvoorbeeld) is het de gewoonte dat de voorzitter uit alle leden, bij geheime stemming en zonder partij-instructies, wordt gekozen. Na een discussie over de verwachtingen ten aanzien van hem of haar. Ik vind het jammer dat dat bij ons niet kan. Ik denk dat ik in de huidige gemeenteraad wel enkele mensen zie die ik geschikt acht voor de voorzittersrol. Vooral op de CD&V-banken trouwens. Maar ik vermoed dat ik andere inzichten heb dan de CD&V-partijleiding.

Een voorzitter uit de oppositie zou trouwens ook perfect moeten kunnen. Ikzelf wellicht niet, want ik neem aan dat de meerderheidspartijen mij niet meteen in die rol zouden vertrouwen. Al zou ik het bijzonder boeiend vinden om te proberen de gemeenteraad voor te zitten zoals ik mijn EU-comité voorzit : in een voortdurende poging om een zo groot mogelijke consensus te vinden, zonder dat die zoektocht de besluitvorming te veel mag afremmen. Met een stemming als een theoretische mogelijkheid (dat is belangrijk) maar zonder daar al te snel actief gebruik van te maken. Het zou natuurlijk niet altijd lukken in de politieke setting die de gemeenteraad nu eenmaal is, maar ik ben ervan overtuigd dat een voorzitter die actief probeert om compromissen te vinden, om zinvolle invalshoeken te combineren, om de confrontatie af en toe te ontmijnen ook nuttig zou kunnen zijn.

Een gemeenteraadsvoorzitter moet een goede ceremoniemeester en een neutrale scheidsrechter zijn. Maar een beetje méér zou ook interessant zijn…

Een vroege gemeenteraad, zodat er tijdens de eindejaarsfeesten aan het Heuvelplein niet meer over plannen en budgetten moet worden gedebatteerd. Sinds de invoering van de “Beheers- en Beleidscyclus” zijn de begrotingsdebatten in de raad een stuk korter geworden. Vroeger deden we daar elk jaar twee dagen over, nu duurt de budgetbespreking niet veel langer dan een andere raadszitting. Dat komt omdat er volgens de BBC-filosofie op hoofdlijnen moet worden bestuurd. Vroeger was de begroting inderdaad een ideale aanleiding om het hele beleid te screenen. Het college kreeg tientallen vragen, en zorgde vaak -op de tweede dag- ook voor degelijke antwoorden. Als raadslid een ideale manier om helemaal bij te zijn en om het controlerecht effectief uit te oefenen.

Vandaag leer je in de BBC-documenten zo goed als niets over het beleid. Dat komt omdat onder BBC alleen over het “prioritaire” beleid echt moet worden gerapporteerd. Dat lijkt zinvol, want dan moet de raad zich niet buigen over de aankoop van balpennen. Maar dat deden we vroeger ook niet, al stond die post wel in de documenten. Ik herinner me weinig of geen futiele vragen in de raad – aan de discussie ging immers altijd een emailuitwisseling vooraf die detailvragen netjes “opruimde”.

Elke gemeente, elk schepencollege dus in de praktijk, kiest zelf wat het prioritair beleid is, en welke projecten daarin thuishoren. Als dat er heel weinig zijn, moet er ook over heel weinig worden gerapporteerd. En dus besloot ons college dat er in Essen zo goed als niets prioritair is. Er staan wel ronkende titels boven de “prioritaire” beleidsdomeinen, maar de inhoud ervan staat totaal niet in verhouding tot de ambities. Zodat alle cijfers uiteindelijk bijna uitsluitend gaan over het “overig beleid”. Alsof iemand er iets aan heeft te weten hoeveel miljoenen euro’s er in het beleidsdomein “leven” worden uitgegeven.

Legt BBC dan geen andere verplichtingen op ? Jawel, voor dat prioritair beleid moeten ook indicatoren worden uitgewerkt. Cijfers waarmee kan gemeten worden of de doelstellingen worden gehaald. Maar daar maakte het college bij de opmaak van het Meerjarenplan nauwelijks of geen werk van. Want BBC legt wel verplichtingen op, maar voorziet geen sancties. Na twee jaar aandringen heb ik dan maar zelf een voorstel van indicatoren -die naam waardig- uitgewerkt. Vanuit mijn professionele achtergrond was ik dat ook aan mezelf verplicht, vond ik. Met mijn voorstel wil ik vooral aantonen dat het college in 2013 dat gewoon zélf ook had gekund. Ik heb er wel wat werk in gestoken, maar dat meet zich in uren, niet in dagen. Met een ambtenarenapparaat van meer dan 100 mensen en met zeven vol- of halftijdse collegeleden had men dat aan het Heuvelplein toch echt wel zelf gekund ?

De bewuste ondoorzichtigheid in het budgetproces wordt nog versterkt door allerlei activiteiten onder te brengen in nevenconstructies, met het Autonoom Gemeentebedrijf (AGB) als beste voorbeeld. Ik heb me daarom ook verzet tegen de oprichting van een nieuwe vzw om de turnhal te realiseren. Ik hoop dat die hal er snel komt, overigens, het gaat me enkel om het juridische kader en de financiële constructie die wordt opgezet. Gaston sprak me tegen : het is niet de bedoeling van het college om rechtsfiguren uit te werken die de transparantie verhinderen. Hij klonk overtuigd, en misschien deelt hij zelfs een beetje mijn bekommernis : het is voor hem ongetwijfeld eenvoudiger om het overzicht te houden, maar soms maakt het ook het leven van het college en de administratie moeilijker. Voor het AGB moet een afzonderlijk budget worden opgemaakt, moeten afzonderlijke vergaderingen worden bijeengeroepen (binnen de wettelijke termijnen), moet een aparte boekhouding worden gevoerd… Hetzelfde geldt voor de vzw Kobie. Nog eens een vzw erbij is misschien ook wel voor het college “des guten zuviel”, zodat de discussie mogelijk over de beste rechtsvorm voor de turnhal op zich kan gaan. Hoop doet alvast leven…

Het is vandaag precies tien jaar geleden dat het kartelakkoord werd getekend waarmee N-VA/PLE werd opgericht. In de geschiedenisboeken zal er later ongetwijfeld over het historische “Sinterklaasakkoord” worden geschreven.

Het feestje volgt later nog, maar vandaag is een mooi moment om terug te blikken op tien geslaagde jaren. En om vooruit te kijken. Naar 2018 bijvoorbeeld. Deze legislatuur is alweer halfweg. En dus is de huidige meerderheid ook al “half weg”. Of het glas daarmee half vol of half leeg is, zal pas binnen drie jaar in het stemhokje blijken. Wat er ook van zij, vandaag klinken wij alvast met volle glazen !