Joegoslavië. Ik ben er nooit geweest. Een tiental jaren geleden kwam ik in Kroatië. Wat later ook in Bosnië en Slovenië – een prachtig land waar ik ondertussen meermaals heb verbleven. Deze vakantie ben ik opnieuw naar Joegoslavië getrokken. Maar het land bestaat al lang niet meer. Ik deed Kroatië, Bosnië, Montenegro en als je de luchthavens meerekent ook Slovenië en Servië aan. Alleen Macedonië (FYROM) en Kosovo bleven achterwege.

Met name in Bosnië zijn de sporen van de oorlog, ondertussen twintig jaar geleden, nog erg vers. De gebouwen in Sarajevo tonen nog de kogelgaten – en dat zijn de gebouwen die overeind staan. Ik bezocht de tunnel onder de luchthaven die de levenslijn was van de belegerde stad. Maar ook in de geesten is de oorlog nog lang niet voorbij. Een stuk meer dan in Slovenië (dat tien dagen vocht, maar daar toch van onder de indruk blijft) en Kroatië (dat na drie jaar strijd eigenlijk alles bereikte wat het beoogde).

Al raakt niets ook maar echt vergeten, in de Balkan. Voor mij veelzeggend was de toelichting van een gids bij die oorlog. Hij begon zijn verhaal met de aankomst van de Slaven in de Balkan, om dan via het Ottomaanse Rijk, de Venetianen, de Hongaren en de Oostenrijkers bij Tito uit te komen. Onderweg uiteraard stilstaand bij de moord op aartshertog Frans Ferdinand die een eeuw geleden de Groote Oorlog (zoals wij hem hier noemen) op gang bracht. Het gaf me meteen te denken : zou er hier één gids zijn die het verhaal van de Tweede Wereldoorlog begint bij de komst van de Franken en vervolgens de opsplitsing van het rijk van Karel De Grote ? Nochtans : zonder die opsplitsing geen Frankrijk en Duitsland…

Overigens heb ik ook aangevoeld dat het toch ook wel bestond, Joegoslavië. De pogingen om te doen alsof de taal die Serviërs en Kroaten spreken verschilt is bijna potsierlijk – zelfs ik kan horen dat Brugge en Antwerpen taalkundig meer verschillen dan Split en Belgrado. En de Serviërs hebben al lang door dat het Cyrillisch alfabet hanteren de zaak vooral moeilijker maakt. De overblijvende waardering voor Tito is zeker niet unaniem, maar wel reëel. De vriendschapsbanden, het onderlinge begrip en zelfs de solidariteit over de nieuwe landsgrenzen heen zijn dat ook. Het was dan ook een wat bijzonder communistisch land, Joegoslavië. Net iets menselijker en leefbaarder dan de andere. Alle Oostbloklanden hadden nep-cola. In Joegoslavië kwam de Cockta nadien gewoon terug op de markt. Wegens… lekker. Neen, Joegoslavië komt niet meer terug. Er zijn uiteraard diepe wonden geslagen – en die kwamen bovenop al bestaande even diepe wonden. Maar helemaal verdwijnen gaat Joegoslavië ook nog niet zo direct.

Tenslotte : Sarajevo is een prachtige stad, waar vooral de religieuze mix erg boeit. Mostar (de brug dus) is de omweg waard. Split is uniek, omdat het oude paleis van de Romeinse keizer Diocletianus echt de levende kern van de stad is geworden. Plitvice is een natuurpark dat echt wel enig is in zijn soort. De Kroatische eilanden zijn de moeite zeer waard (het groene Mljet voorop wat mij betreft). Dubrovnik moet je gezien hebben, en waarom ik tot voor enkele weken niet van Kotor in Montenegro had gehoord begrijp ik niet zo goed. Wie dus een reisbestemming zoekt met zon en zee, natuur en cultuur…