In 2008 kocht het gemeentebestuur de voormalige douaneloods aan Hemelrijk, met de omliggende terreinen. Zonder te weten wat het met die loods van plan was. Het terrein wordt ondertussen een beetje gebruikt : de jaarlijkse veldrit vond er al twee keer plaats, en ondertussen wordt er een samen-tuin ingericht. Maar de loods zelf hangt ondertussen als een molensteen om de hals van het gemeentebestuur : het is een beschermd monument en de gemeente dreigt te moeten betalen voor de verwaarlozing ervan, en bovendien ontsiert het gebouw danig de eerste blik die al wie met de trein in Essen aankomt op onze gemeente werpt. Waarbij het gemeentebestuur uiteraard de eigen verantwoordelijkheid niet kan ontkennen.

Een beetje dom, dus, dat aankopen zonder te weten waarom. Maar niet getreurd : wie geen ideeën heeft, kan die kopen. In 2010 werd het studiebureau PlusOffice aan het werk gezet. Dat met iedereen die wilde in Essen rond de tafel ging zitten, goede ideeën bleek te hebben en het liefst de knoop wilde doorhakken. Maar dat wilde het gemeentebestuur toen niet. Want kiezen is verliezen. Zodat er werd gesteld dat de loods enkel gerestaureerd zou worden, om dan vanuit een “slow growth” model tot een bestemming te komen. Dat kon nog alle richtingen uitgaan : een toneelzaal, een museum, een commerciële evenmentenhal… Van bij het begin vond ik dit een zinloos en tot mislukken gedoemd concept. Restaureren zonder te weten waarom vond zelfs PlusOffice zélf destijds op de infoavond die de gemeente organiseerde een verkeerde keuze. En “slow growth” ? Alsof pakweg een toneelzaal met één stoel begint. En inderdaad, het enige dat al die jaren tekenen van “growth” heeft vertoond is de fauna in de loods.

Toch heb ik mij vergist : de (dure) studie van PlusOffice had één groot voordeel. Bij de gemeenteraadsverkiezingen konden CD&V en sp.a alle vragen naar een toneelzaal, of naar wat dan ook, afwimpelen met het antwoord dat dit perfect kón gebeuren in de douaneloods. Dat had de studie uitgewezen. Niet dat het zou gebeuren, maar dat vertelden ze er niet bij. En de kiezer, die geloofde het verhaal. CD&V en sp.a bleven aan de macht.

Doel bereikt. Of toch niet helemaal : de loods staat natuurlijk nog altijd leeg. Gelukkig diende zich een deus ex machina aan. Kempens Landschap, dat zich ondertussen succesvol ontfermde over het voormalige kloosterdomein aan het college, bleek bereid om de expertise bij de herbestemming van erfgoed ter beschikking te stellen. Vorige maandag lichtte de stichting voor de eerste keer de visie toe. Om te beginnen maakte men brandhout van het “slow growth”-concept : geld groeit niet aan de bomen, en hoe men restaureert hangt af van de bestemming die aan een gebouw wordt gegeven. De PlusOffice studie was een mooi en interessant document – en een ongedekte cheque. Dus wordt er een partner gezocht die het geheel wél wil mee betalen. Liefst met een grotendeels economische (“industriële”) bestemming, want dat zou het restauratiedossier vergemakkelijken. De kans dat de beloftes die aan de culturele sector werden gedaan (“het zou best kunnen dat…”) nog worden waargemaakt ligt dicht bij nul.

Ik geloof Kempens Landschap. Ik denk dat ze daar echt weten wat ze doen en ook gaan slagen in hun opzet. Maar moeten de kosten van de PlusOfficestudie nu niet teruggevorderd worden bij de enigen die er nut van hebben gehad, zijnde CD&V en sp.a ? Bijvoorbeeld pro rata van het aantal zetels in de gemeenteraad. Al zouden die zetels natuurlijk ook best worden teruggevorderd, natuurlijk…