Ik houd een goed gevoel over aan de gemeenteraad van gisteren. De discussies die ik mee mocht voeren waren redelijk scherp, maar ik had niet de indruk dat het allemaal in dovemansoren viel.

Al kan ik niet anders dan toch ook heel verontwaardigd zijn. Ik heb de burgemeester gisteren uitdrukkelijk laten bevestigen dat de discussie die we vorig jaar over het meerjarenplan hebben gevoerd wellicht het belangrijkste debat in de hele legislatuur was. Bij die gelegenheid gaf de unanieme raad vijf uitdrukkelijke opdrachten mee aan het schepencollege. Vijf keer vroeg de raad om het meerjarenplan aan te passen, vooral door het substantieel beter te onderbouwen of uit te werken. Met die vijf door de hele raad goedgekeurde beslissingen gebeurde gewoon niets. De burgemeester leek zich gisteren zelfs pas voor het eerst dit jaar te herinneren dat ze genomen waren. Pijnlijk. Maar vooral onaanvaardbaar. Hij stelt nogal eens dat de gemeenteraad “op hoofdlijnen” moet besturen en de rest aan het college over moet laten, maar zelfs als de raad dat uitdrukkelijk doet, dan gaan de beslissingen in de schuif. Eigenlijk vind ik dat dit de gemeente formeel “onbestuurbaar” zou moeten maken, en niet wat dissidenties bij geheime stemmingen, zoals dat nu blijkbaar in Borgloon de aanleiding is om te stellen dat het college het vertrouwen verloren heeft. Maar goed, dat zal wel naïef zijn van mij.

Of toch niet helemaal, want de burgemeester en ik vonden elkaar wel in de vaststelling dat het hele verhaal van de “Beleids- en Beheerscyclus” (BBC), die de nadruk legt op meerjarenplannen en daarnaast een beperkte rapportage, tot nu toe niet had geleid tot een transparanter bestuur. Ik vermoed, eerlijk gezegd, dat zelfs de doorsnee-schepen daar last van moet ondervinden. Het hele BBC-verhaal kán wel zinvol worden ingevuld, en er zullen ongetwijfeld gemeenten zijn die dat doen. Maar dat vraagt om een behoorlijke dosis politieke wil, en de regels nodigen toch vooral de administratie en het college (in die volgorde, vrees ik) uit om van het financieel beheer -al dan niet vrijwillig- een grote zwarte doos te maken.

Al moeten we het kind ook niet met het badwater weggooien. Zo vind ik het erg verfrissend dat de absurde tweedeling tussen positief vermogen (reserves) en negatief vermogen (schulden) nu werd weggewerkt, en ze gewoon worden samengeteld. En voor een deel kampen we met een overgangsprobleem, ook al omdat de invoering van de BBC in Essen ongeveer samen lijkt te zijn gevallen met een reëel financieel omslagpunt. Ik zag nogal wat mensen knikken toen ik stelde dat de rekening over het jaar 2014 erg leerzaam wordt voor ons allemaal.

Wat ik gisteren alvast leerde is dat het groeiende inwonersaantal, als exponent van de evolutie die ik hier al verschillende keren heb aangeklaagd, ook een financiële component heeft. De achterliggende groeivoet van de belastingen is -althans op papier- nodig om de rekening te doen kloppen. Dan wordt het wel erg verontrustend voor het open en landelijke karakter van onze gemeente.

Over dat karakter ging het tenslotte ook in de discussie over de “activeringsheffing”, de belasting op onbebouwde percelen. Een discussie die vooral aantoonde dat een reglement van elders kopiëren eigenlijk nooit een goed idee is, en minstens een grondige screening, artikel per artikel vergt – eerst door de opstellers van het reglement, en vervolgens best in een raadscommissie. Het verbaast me vaak dat “gemeentelijke autonomie” tot zoveel knip- en plakwerk leidt (in het Autonoom Gemeentebedrijf zagen we daar vorige week nog een staaltje van – op een tabel bleek in plaats van “Essen” nog “Scherpenheuvel-Zichem” te staan…).

Mijn vragen over de toepassing in de weekendzones en het Woonbos deden het reglement alvast tijdelijk de das om. Hopelijk krijgen we alsnog de kans om het grondiger te bekijken, want er zitten nog meer adders onder het gras. En uiteindelijk blijft ook de principiële discussie boeiend. Daar moeten voor- en tegenstanders hun posities trouwens nog uitklaren. We zijn het er allemaal over eens dat er in het reglement terecht veel uitzonderingen zijn. Maar als dat zo is, heeft de belasting dan wel het krachtige sturend vermogen richting goedkopere prijzen (zoals de voorstanders beweren) of het versneld volbouwen van Essen, met vervolgens hogere prijzen als gevolg (wat de tegenstanders stellen) ? Als het sop de kool niet waard is, dan kunnen we zonder deze belasting en is ze hoogstens een doekje voor het bloeden dat de sp.a over de verloren Grondbank heen moet helpen. Maar als het om een belasting zonder veel effect gaat, dan kan ze anderzijds ook niet veel kwaad, natuurlijk. Wordt vervolgd…