In het Europees Parlement vinden dezer dagen de hoorzittingen plaats waarbij de kandidaat-commissarissen op de rooster worden gelegd. Kandidaten die onvoldoende steun vinden, moeten vervolgens worden vervangen. Daarmee bewijst het Europees Parlement dat het in dit land de assemblee is die het meest de titel „parlement” verdient, en in de pers wordt gesuggereerd dat het voorstel navolging verdient in onze parlementen. Maar daar wil ik het niet over hebben. Ik heb een andere „wat als ?”.

Wat als we dit systeem eens in de gemeenten invoeren ? Er is tijd genoeg tussen de verkiezingen en het eerstvolgende jaarbegin, die nu grotendeels verloren gaat. We zouden kunnen vastleggen dat een meerderheid van de verkozenen zoals nu een akte ondertekent, en daarin een burgemeester aanduidt. Die presenteert zich vervolgens met een beleidsplan (bestuursakkoord) aan de nieuwe gemeenteraad. Als die het plan goedkeurt, hebben we een nieuwe (aangewezen) burgemeester. Die stelt vervolgens een aantal schepenen voor, met bevoegdheden. De schepenen worden door de gemeenteraad ondervraagd zoals de commissarissen : zijn ze bekwaam, kennen ze iets van hun bevoegdheden… Als ze het vertrouwen krijgen, worden ze schepen. Anders moet de burgemeester iemand anders voordragen. Ik zou ze vervolgens ook ontslag laten nemen uit de gemeenteraad, en zelfs de deur open zetten voor schepenen van buiten de raad, al zou ik wel opleggen dat ze minstens in de gemeente moeten komen wonen. Maar die innovatie hangt niet noodzakelijk met het nieuwe systeem samen.

Eigenlijk zou iedereen hier versterkt uitkomen. De burgemeester krijgt een eigen legitimiteit en een duidelijker positie tegenover de schepenen. Maar die krijgen ook elk een helder persoonlijk mandaat. De raadsleden van de meerderheid krijgen meer impact en kunnen een schepen weigeren zonder meteen de hele meerderheid te torpederen – de schepenen zouden dan ook elk moeten bewijzen dat ze de hele meerderheid kunnen vertegenwoordigen. De oppositieraadsleden krijgen een echte kans om het nieuwe college op de rooster te leggen vooraleer het aantreedt. En de administratie heeft de garantie dat de collegeleden hun bevoegdheidsdomein een beetje kennen. Waar wacht de Vlaamse regering op ?