Begin deze week maakte paus Benedictus XVI zijn aftreden bekend. Hij zorgde daarmee een beetje voor een donderslag bij heldere hemel. Helemaal onverwacht vond ik het nochtans niet : Joseph Ratzinger leek me altijd een vrij rationeel ingesteld iemand, die in dit soort zaken wellicht emoties naar de achtergrond kan schuiven. Daarmee brengt hij plots meer vernieuwing in de Katholieke Kerk dan de voorbije zeven jaar, al zegt het wel iets over die Kerk dat hij daarvoor de procedure die Celestinus V in 1294 had ingevoerd moest gebruiken.

Wellicht deed Benedictus als paus wat van hem kon worden verwacht. Na zijn voorganger was het aannemelijk dat er niet meteen met de conservatieve lijn zou worden gebroken, al heeft Benedictus die ook niet versterkt. En dat na Johannes-Paulus de Grote een minder charismatische opvolger zou komen, stond sowieso in de sterren geschreven.

De Kerk staat nu opnieuw voor een keuzemoment, al kan ze even goed beslissen om terug voor een tussenpaus te gaan – letterlijk. Bijvoorbeeld iemand die zich vooral toelegt op de toenadering met de Orthodoxe kerken, zoals aartsbisschop Leonard suggereerde. Of door vooral qua herkomst (en/of “kleur”) de pauskeuze als signaal te gebruiken, en minder op het vlak van de ideologische lijn. Ik zou het natuurlijk toejuichen als er meteen enkele knopen tegelijk werden doorgehakt. Maar ik kan me goed voorstellen dat de kardinalen toch even twijfelen vooraleer ze een getrouwde lesbische zwarte vrouw als opvolgster van Petrus aanstellen.

Ondertussen wordt er gepleit voor een expliciete leeftijdsgrens voor pausen. 75 jaar bijvoorbeeld. Ik weet niet of ik dat wel zo verstandig zou vinden : dat verandert de hele dynamiek van de pauskeuze en kan leiden tot electorale berekening. Iemand van pakweg 72 wordt dan plots een risicoloze keuze. Maar omdat er meteen bekend is dat er drie jaar later nieuwe verkiezingen zijn, ontstaat ook een soort dynamiek die we kennen van onze eigen politiek, of die van de Amerikaanse presidentsverkiezingen : iedereen zit met de volgende stembusgang in gedachten. Ook al staat die stembus in de Sixtijnse Kapel, en is het kiezerskorps eerder beperkt.

Habemus Papam ? Ik kan me voorstellen dat degene die gekozen wordt wel even moet slikken. En gelukkig van zijn voorganger kan onthouden dat je ook je pensioen kan aanvragen. Weliswaar met verblijf in een Vaticaans klooster , niet echt Benidorm…