Tom Bevers

Nadat deze week ’s werelds beste muziekgroep het voor bekeken hield, meldt nu ook Vlaanderens sterkste politicus dat hij ermee stopt. Frank Vandenbroucke verlaat de Senaat en de gemeenteraad, en zo verliest de sp.a definitief de man die de partij op het spoor moest zetten van een moderne sociaal-democratie. Maar eigenlijk hadden ze hem al eerder zelf buitengezet. Omdat hij te veel vooruitkeek en vooruitdacht, te veel wilde hervormen om zo veilig te stellen wat het meest waardevol is, te Vlaams reageerde in een partij die zich als het erop aankomt toch liever door de PS laat meeslepen. Het Vlaamse politieke landschap had er anders uit kunnen zien als hij intellectueel nog een stap verder zou hebben gedacht, maar vooral als hij zich ook daadwerkelijk partijpolitiek in het sociaal-liberalisme zou hebben ingeschreven. Dat hij die keuze nooit heeft gemaakt, pleit wellicht voor zijn loyauteit aan de sp.a. Enigszins tegen beter weten in, dus…

De erfenis die hij nalaat is kleiner dan ze had moeten zijn, want eigenlijk had het hele arbeidsmarkt- en sociaal zekerheidsbeleid in dit land door hem hervormd moeten worden. Toch blijft ze indrukwekkend, op het terrein dat ik ken vooral op basis van de herinvoering van de controle op de werkbereidheid bij werklozen en de dienstencheques. Ook de Open Coördinatiemethode voor Sociale Inclusie en Sociale Bescherming dankt zijn bestaan grotendeels aan hem, en al lijkt dat voer voor EU-specialisten (dat is het ook), het is belangrijker dan het lijkt. Wat hij binnen onderwijs heeft gerealiseerd, kan ik moeilijker beoordelen, maar zijn opvolger Pascal Smet (ook sp.a) stelde in een interview onlangs in elk geval dat het niet zo evident is om “God” op te volgen…

De verantwoordelijken voor het personeelsbeleid bij de OESO hebben zich duidelijk vergist de voorbije weken : in plaats van Yves Leterme hadden ze beter Frank Vandenbroucke aangeworven. Al komt er het komende jaar bij de organisatie nog een plaats vrij die hem beter zou liggen, hoewel ze net onder die van Leterme is gesitueerd. Maar vooralsnog is vooral de academische wereld, en met name de studie van de welvaartsstaat in de context van de EU er goed mee. Ik veronderstel dat ik professioneel nog meer vragen voor het uitwisselen van gegevens en stukken analyse ga krijgen, en kan me daar alleen maar op verheugen !

Een internationale studiedag vorige donderdag. Eerste vraag, van een Oostenrijker die bij de Commissie werkt en een Spanjaard van de ILO : “Heeft België nu een regering ?”. Mijn antwoord : “Neen, zover zijn we nog lang niet.” Wedervraag : “Waarover gaat dat akkoord dan ?”. Opdracht : probeer de splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde eens uit te leggen in 5 minuten, in het Engels. Zucht…

“B-H-V gesplitst” titelde de krant. Eigenlijk hoorde er een voetnoot bij : we weten nu hoe de splitsing van B-H-V eruit zal zien als de acht partijen die onderhandelen (of 7 en driekwart, maar over het FDF zal ik het verder nog wel hebben) een akkoord over alles bereiken. Dat betekent onvermijdelijk dat dit akkoord in samenhang moet gezien worden met al de rest dat mogelijk nog uit de bus komt. Een belangrijke nuance toch wel.

Het B-H-V-akkoord op zich is volgens Bart De Wever “geen nachtmerrie”. Ik ben het daarmee eens. De prijs voor de zes faciliteitengemeenten is relatief hoog, maar al bij al is dit een redelijk zuivere splitsing. Als ik het akkoord beoordeel op wat erin staat, dan vind ik dat aanvaardbaar. Als ik lid zou zijn van een partij die zich hierover moet uitspreken, dan zou ik dit luik kunnen goedkeuren. Niet met champagne, maar ook niet met de spreekwoordelijke “dood in het hart”.

Maar er is een maar. Het akkoord is moeilijk los te zien van de hele nota-Di Rupo die het onderhandelingskader vormt. Zoals ik hier eerder al schreef was het BHV-luik daarvan niet de reden waarom ik die nota geen goed uitgangspunt voor de vorming van een regering vind. Dat betekent uiteraard ook dat dit akkoord niets aan die analyse verandert. Integendeel, want het zou best kunnen dat de redelijk zuivere splitsing van BHV op andere domeinen van de nota gaat leiden tot een hardere franstalige houding. Zodat de prijs die met name voor en in Brussel betaald moet worden volgens de nota -en die nu al onaanvaardbaar hoog is- nog gaat oplopen.

Dat is het communautaire luik. Sociaal-economisch is de nota helemaal niet wat we nodig hebben. En ook daar zou het gevolg van het B-H-V-akkoord wel eens kunnen zijn dat er maar weinig meer gaat bewegen. Positief daaraan zou zijn dat we redelijk snel een regering gaan hebben. Maar moeten we te midden van een systeemcrisis die de Europese economie en politiek treft wel zo tevreden zijn met een regering waarvan het er nu al op lijkt dat de splitsing van B-H-V wel eens de grootste verdienste zou kunnen worden ? Niet dat die splitsing niet nodig was, natuurlijk. Maar ze mag en kan niet de enige maat der dingen zijn, op het ogenblik dat er een storm over Euroland raast.

Overigens is de partijpolitieke prijs die MR-voorzitter Charles Michel betaalt voor het akkoord op het eerste gezicht zeer hoog. De keuze die zijn partijgenoot Armand De Decker vooropstelde (“Geplaatst voor de keuze tussen dit land en het FDF kies ik voor het land”) bleek een reële, en Michel koos ook voor het land. Waarmee de PS wellicht voor zeer lang verzekerd is van het politieke marktleiderschap in franstalig België. Voorlopig vind ik het moeilijk in te schatten of het om een geval van moed, dwaasheid of koele berekening bij Michel gaat. Interessant is het natuurlijk wel. Het is wel jammer voor de pers : een Maingain die raaskalt aan de zijlijn is uiteraard minder mediageniek dan één wiens zottigheden rechtstreekse impact kunnen hebben.

Wordt vervolgd. En de kans dat ik het ooit behoorlijk in enkele minuten krijg uitgelegd (in het Engels, het Nederlands of desgevallend in het Quechua) wordt er wellicht niet groter op…

Er is de voorbije dagen nogal wat discussie ontstaan over de uittredingsvergoeding waarop Sven Gatz Open Vld) recht heeft nu hij het Vlaams Parlement verlaat. Ik heb het wel voor Gatz, wat ik hier al liet blijken. Desalniettemin begrijp ik de reactie van de burger en de media : 300.000 EUR is erg veel geld voor iemand die meteen een andere baan heeft gevonden. Dat vraagt om een aanpassing van de regels. Ik erger me wel aan de hypocrisie van Gatz’ collega-politici : hij had zelf voorstellen ingediend om het systeem te veranderen, wie hem toen niet steunde moet nu echt zijn mond houden, lijkt me.

Ik begrijp ook dat hij de vergoeding in eerste instantie gewoon wilde aannemen. Politici willen de samenleving veranderen, maar ze horen wel de geldende regels na te leven. Dat geldt in alle richtingen. Aan de ene kant vind ik dat de gemeentebelastingen moeten verlagen, maar ik betaal ze natuurlijk wel. Aan de andere kant zou ik Bremakker willen afsluiten voor doorgaand verkeer, maar zolang dat niet gebeurd is mag ook ik er doorrijden, als ik zou willen. Dat Gatz nu vrijwillig van de vergoeding afziet, had van mij dus niet gehoeven. Al vind ik het natuurlijk een mooie geste, die bovendien het debat nog meer op scherp stelt.

Een politiek engagement moet aantrekkelijk genoeg zijn om bekwame mensen aan te trekken, ook financieel. De uitspraak van Herman De Croo “if you give peanuts, you get monkeys” is niet helemaal onterecht. Het moet ook weer niet zo goed betaald worden dat mensen voor het geld aan politiek gaan doen. Dat is een moeilijk evenwicht. Bovendien speelt een element van onzekerheid mee : een mandaat kan onverwacht abrupt eindigen. Een zekere uittredingsvergoeding is dus logisch (natuurlijk niet van de orde van wat Gatz kon krijgen), en het terugkeerrecht waar senaatsvoorzitter Danny Pieters (N-VA) voor pleit vind ik ook een verstandig idee. Overigens ben ik geen voorstander van een onderscheid tussen “vrijwillig” en “onvrijwillig” opstappen, want die grens is in de politiek niet te trekken (Zijn De Clerck en Vande Lanotte bij de ontsnapping van Dutroux “vrijwillig” opgestapt als minister ? Is een slechte plaats krijgen op de lijst een “onvrijwillig” ontslag – vanaf welke plaats dan ?) In sommige landen beslist een onafhankelijke commissie over de verloning van politieke mandaten. Misschien een goed idee, maar ook dat levert geen mirakeloplossing op. Tegelijk denk ik dat er andere manieren zijn om politiek aantrekkelijker te maken. In de eerste plaats moet de rol van het individuele parlementslid in het bestel versterkt worden – naar Nederlands en Brits model.

Wat geldt op parlementair niveau, geldt overigens uiteraard ook op lokaal niveau. Uitvoerende mandatarissen zijn onderbetaald, maar er zijn er wellicht wel te veel. En als raadslid zou ik best zonder zitpenning willen werken, als er daartegenover meer faciliteiten zouden staan – en, laten we daar niet flauw over zijn, een systeem van lokale partijfinanciering. Maar om de raad voldoende aantrekkelijk te houden moet er dan ook voor meer inbreng in de besluitvorming gezorgd worden, voor de raadsleden van de oppositie én de meerderheid overigens.