Als er één woord is waarmee zowat alle kandidaten en partijen in deze campagne graag geassocieerd worden, dan is het wel “zeker”. De redenering is vast dat in crisistijden de mensen op zoek zijn naar houvast, en dat je dat als politicus dus moet proberen te bieden. De slogan “Sterk ik moeilijke tijden” van CD&V is trouwens een variant op hetzelfde liedje.

Het toverwoord “zeker” wordt door heel uiteenlopende politieke strekkingen gebruikt, en dus moet je er heel voorzichtig mee zijn. Want wat betekent het eigenlijk ? Is de zekerheid van Dirk Van Mechelen dezelfde dan die van de sp.a ? Dat zullen ze wel geen van beiden vinden. Het lijkt me vooral een oproep aan de kiezers om te stemmen op bestuurders die ze kennen en kunnen vertrouwen, omdat die hen wel veilig door de moeilijkheden zullen loodsen. Het “ervaren gids”-fenomeen. Daarnaast is er een ondertoon die stelt dat het nu niet het moment is om veranderingen door te voeren, maar dat het beter is om de vertrouwde recepten nog eens in te zetten. Zodat de rechts-liberalen de belastingen willen verlagen en de socialisten de uitkeringen willen verhogen, zeker nu.

Ze lijken daarbij allemaal één belangrijke les te vergeten. Crisissen zijn hét moment om net wel veranderingen door te voeren. Om aanpassingen aan onze economie, maar ook aan bijvoorbeeld de zorgsector of ons politiek bestel zelf, te realiseren die vroeg of laat toch moeten gebeuren, maar die er om allerlei redenen niet van zijn gekomen. “Never waste a good crisis” is het motto dat de Obama-administratie daarvoor hanteert. “Crisissen zijn uitdagingen” klinkt wat minder sexy, maar het komt wel op hetzelfde neer. Het is nu eenmaal gemakkelijker om los zand te verplaatsen dan om beton uit te graven. Natuurlijk niet om alles op zijn kop te zetten, maar alles ongemoeid laten is ook geen oplossing. Het is geweten dat generaals de neiging hebben om de vorige oorlog voor te bereiden, en “ervaren gidsen” zijn vaak in hetzelfde bedje ziek.

De zekerheid die ons wordt beloofd is bovendien toch grotendeels een illusie. De politiek kan geen banen garanderen, maar wel er helpen voor te zorgen dat wie er geen heeft meer kansen krijgt om er toch één te vinden. De politiek weet niet heel zeker hoe we de klimaatverandering moeten aanpakken, maar ze kan alleen de kans verhogen dat we er zo weinig mogelijk gevolgen van zullen ondervinden. De politiek kan al lang niet meer garanderen dat kinderen zullen opgroeien in een stabiel gezin, maar het kan met ondersteuningsmaatregelen wel de kans op een degelijke opvoeding vergroten. De politiek weet vooral niet wanneer de crisis voorbij zal zijn en hoe diep die zal gaan, maar ze kan er wel voor zorgen dat ons systeem klaar is zodra het licht aan het eind van de tunnel echt zichtbaar wordt.

Omgaan met die onzekerheid (waarover ondermeer Anthony Giddens erg zinvolle zaken heeft geschreven) is niet eenvoudig, maar het is wel de kerntaak van politiek in de 21e eeuw. De verleiding om de illusie van zekerheid te verkopen is groot, maar is uiteindelijk een vals antwoord op de vraag naar houvast. We moeten een samenleving creëren die ruimte biedt voor onzekerheid, en mensen wapent om daarmee om te gaan.

Ik heb eens gelezen dat in een rampsituatie mensen drie soorten reacties vertonen : panikeren, vervallen in totale passiviteit of lethargie, en actie ondernemen. De laatste groep heeft de grootste overlevingskans. Zo bekeken is de SLP-slogan heel goed gekozen, met een stevige dosis ironie : “Durven veranderen. Nu zeker.“