Eergisteren was de internationale dag tegen de doodstraf. “Dankzij” de reactionaire ideeën van de Poolse regering deed de EU er niet officieel aan mee, maar dat maakt de dag niet minder belangrijk en waardevol. Onbegrijpelijk trouwens dat democratische landen als de VS en Japan vasthouden aan een Middeleeuwse straf. In Amerika wordt de verdedigen ervan vaak dan nog door zich christen noemenden opgenomen, het toch vrij duidelijke gebod “Gij zult niet doden” voor het gemak opzijleggend. Minstens op dit vlak kan men het Vaticaan overigens géén dubbelzinnigheid verwijten, daar heeft men zich altijd tegen de straf gekeerd. De doodstraf is bij uitstek een straf waarbij een vergissing in de rechtspraak niet meer kan worden rechtgezet (zoals in de VS, maar vroeger ook in Frankrijk en ons eigen land bijvoorbeeld, uitdrukkelijk werd aangetoond door veroordelingen die achteraf onterecht bleken). De doodstraf is ook bij uitstek de negatie van de menselijkheid van de samenleving.

Vandaag werd Hans Van Themsche tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Dat zijn misdaden binnen elk rechtssysteem de maximumstraf verdienen, lijkt me buiten kijf te staan : het gaat om blinde moord, met voorbedachten rade, en bovendien een racistische inslag. Als de doodstraf had bestaan, had hij die moeten krijgen. Omdat ze niet bestaat, krijgt zijn wens om “een mens te worden” nog een kans. Geen eenvoudige kans, maar toch. Gelukkig maar.

De Europese geschiedenis heeft tot een beschaving geleid waarin de mens kansen krijgt. Onvolmaakte kansen, vaak (te vaak) ook nog ongelijke kansen. Daaraan moeten we werken. Maar we moeten er vooral ook voor zorgen dat wat we verworven hebben niet zomaar in vraag wordt gesteld. Niet door wie de sharia wil invoeren, niet door wie de CIA de vrijheid wil geven om wie dan ook naar Guantanamo af te voeren, niet door wie de klok wil terugdraaien naar de jaren 1950, 1940 of 1930.